SA: Wykluczenie członka spółdzielni mieszkaniowej nie oznacza ustania członkostwa

Rozpatrując wykluczenie ze spółdzielni mieszkaniowej jej członka, które nastąpiło w 2014 r., sąd musi brać pod uwagę zmiany prawa spółdzielczego z 2018 r. - orzekł Sąd Apelacyjny. Nowe przepisy nie przewidują możliwości ustania członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej w wyniku wykluczenia.

Powód Wojciech G. w pozwie skierowanym przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej na Pradze w Warszawie wniósł o stwierdzenie nieistnienia lub nieważności uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej z 17 marca 2014 r.  w sprawie wykluczenia go z grona członków tej spółdzielni.

Uchwała o wykluczeniu - nieważna

W uzasadnieniu pozwu Wojciech G. stwierdził, iż uchwała została podjęta przez organ nieistniejący od 30 czerwca 2011 r. Dlatego, że członkowie wskutek upływu kadencji utracili swoje mandaty.

Spółdzielnia Mieszkaniowa wniosła o oddalenie powództwa podnosząc zarzut braku legitymacji czynnej powoda, który w jej ocenie w chwili podejmowania zaskarżonej uchwały już nie był członkiem spółdzielni, gdyż został wykluczony.

Sąd Okręgowy 20 kwietnia 2017 r. ustalił, że uchwała Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej o wykluczeniu Wojciecha G. nie istnieje.

Ustalenia faktyczne

W dniu 30 czerwca 2011 r. została podjęta uchwała Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej w sprawie wyników wyborów do Rady Nadzorczej.  Wybrano członków tej Rady.

Prawomocnym wyrokiem z 7 stycznia 2014 r., Sąd Apelacyjny ustalił, że wybrana rada nie istnieje. W tej sytuacji Krajowa Rada Spółdzielcza zwróciła się do pozwanej spółdzielni z wnioskiem o niezwłoczne zwołanie przez Zarząd Spółdzielni walnego zgromadzenia w celu przeprowadzenia wyborów do rady nadzorczej, informując, że brak rady nadzorczej nie pozwala na podejmowanie działań statutowych.

Czytaj: Dziczek Roman, Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, wyd. VIII

Mimo to Spółdzielnia Mieszkaniowa złożyła wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców KRS-u zmiany danych dotyczących składu rady nadzorczej poprzez wykreślenie dotychczasowych pięciu jej członków i wpisanie nowych.

Sąd Rejonowy odmówił dokonania takiego wpisu. Choć wykreślił dotychczasowych członków.

Dwie uchwały o wykluczeniu

W lutym 2013 powód został wykluczony z członkostwa w spółdzielni. Powód złożył odwołanie od tej uchwały, jednakże nie zostało ono rozpoznane przez walne zgromadzenie spółdzielni mieszkaniowej z uwagi na brak określonego kworum.

Czytaj: Zaleganie z opłatami nie zawsze uzasadnia wykluczenie ze spółdzielni mieszkaniowej>>

Kolejna uchwała o wykluczeniu Wojciecha G. z członkostwa spółdzielni została podjęta 17 marca 2014 r. Jako przyczynę wykluczenia wskazano świadome działanie powoda na szkodę Spółdzielni oraz uporczywe naruszanie przez niego postanowień statutu, regulaminów i innych uchwał organów

Wojciechowi G. przysługuje prawo do lokalu, który wchodzi w skład zasobów mieszkaniowych spółdzielni oraz prawo do lokali garażowych, jest on również członkiem pozwanej spółdzielni.

Zasadne powództwo

Sąd okręgowy uznał powództwo o ustalenie nieistnienia uchwały za zasadne. Wojciechowi G. jako członkowi spółdzielni przysługiwała legitymacja czynna do wytoczenia takiego powództwa.

Sąd okręgowy stwierdził, iż sporna uchwała nie istnieje, bowiem została podjęta przez nieistniejący organ, czyli radę nadzorczą składająca się z osób, których mandaty w chwili podejmowania tej uchwały już wygasły.

Mandaty nie wygasły?

Apelację od tego wyroku złożyła spółdzielnia. Zarzuciła ona naruszenie art. 65 par. 2 kc przez przyjęcie, że kadencja członków Rady Nadzorczej, wybranych na mocy uchwały, upłynęła 29 czerwca 2011 r.

Ponadto - naruszenie art. 45 § 4 prawa spółdzielczego przez błędne przyjęcie, że mandaty członków Rady Nadzorczej, wybranych na mocy uchwały z 29 czerwca 2007 r., wygasły z końcem 30 czerwca 2011 r.

Apelacja była uzasadniona w zakresie, w jakim spółdzielnia zakwestionowała uznanie uchwały jako nieistniejącej.

Uchylenie wyroku I instancji

Sąd Apelacyjny uchylił wyrok i przekazał sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.  Według sądu II instancji osoby, które działały jako członkowie rady nadzorczej, zostały prawidłowo powołane uchwałą Zebrania Przedstawicieli Członków Spółdzielni z 29 czerwca 2007 r., a ich dane po wyborze ujawnione w KRS-ie.

Wykluczenie ze spółdzielni pozostawało w kompetencji rady nadzorczej. Skład podejmującej uchwałę rady nadzorczej nie był mniejszy niż wymagany w statucie (w każdej sytuacji kworum stanowiło 7 osób), ani od minimalnego (3 osoby) wskazanego w ustawie w art. 45 § 1 prawa spółdzielczego.

Zbadać interes prawny

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności musi zbadać, czy według stanu na dzień orzekania powód nadal ma interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności uchwały o wykluczeniu z członkostwa w spółdzielni. W tym zakresie oceni interes prawny powoda w kontekście zmian wynikających z ustawy z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo spółdzielcze.

Nowe przepisy nie przewidują możliwości ustania członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej w wyniku wykluczenia członka ze spółdzielni przewidzianego w art. 24 § 1 prawa spółdzielczego.

Usunąć niejasności

Oceni, czy rozstrzygniecie doprowadzi do usunięcia wątpliwości w zakresie stosunku członkostwa i zapewni powodowi ochronę. Oczekiwane przez stronę powodową (w sprawie o ustalenie) rozstrzygnięcie winno wywołać takie skutki między stronami, w następstwie których sytuacja prawna powoda zostanie określona jednoznacznie i pozwoli na usunięcie przeszkód wynikających z nieoczywistej sytuacji prawnej.

Interes prawny, o którym mowa w art. 189 k.p.c., należy pojmować jako interes, który z reguły występuje w sytuacjach niepewności. W tym zakresie Sąd Okręgowy nie może pominąć argumentacji powoda o potrzebie wyeliminowania spornej uchwały z obrotu prawnego.

Sąd I instancji musi też nawiązać do ochrony dóbr osobistych.

Sygnatura akt V ACa 785/17, wyrok z 8 listopada 2018 r.