Świadczenia pielęgnacyjnego nie można łączyć z rentą rodzinną

Zawieszenie prawa do renty rodzinnej skutkuje wstrzymaniem jej wypłaty i eliminacją negatywnej przesłanki wyłączającej nabycie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Zatem nie jest możliwe uzyskanie uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego przy jednoczesnym posiadaniu prawa do innych świadczeń, w tym renty rodzinnej. Innymi słowy nie jest możliwe kumulatywne pobieranie zarówno świadczenia pielęgnacyjnego, jak i renty rodzinnej.

Istotą sprawy rozpoznawanej na ostatnim etapie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie stało się prawo do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, a w szczególności czasokres, na jaki uprawnienie zostało przyznane. W związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym mężem mieszkanka Elbląga zwróciła się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Decyzję wydaną przez Prezydenta Miasta Elbląga uchyliło w całości Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Elblągu. W uzasadnieniu decyzji podniesiono fakt wcześniejszego uchylenia tożsamej decyzji z powodu przedwczesnej odmowy przyznania świadczenia. Wnioskodawczyni pobierała rentę rodzinną, a składając wniosek o świadczenie pielęgnacyjne nie została pouczona o konieczności zawieszenia wypłaty świadczenia rentowego. 

Ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do m. in. emerytury, renty, renty rodzinnej, socjalnej czy innego świadczenia emerytalno-rentowego. Prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami (w sprawach wymagających rezygnacji z renty rodzinnej - od miesiąca, w którym uzyskano decyzję o wstrzymaniu wypłaty renty i przedstawiono ją organowi). Okres, na jaki można ubiegać się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, jest uzależniony od terminu przysługiwania dotychczasowego uprawnienia. Nie jest możliwe kumulatywne pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego i renty rodzinnej, zatem warunkiem przyznania nowego świadczenia jest zawieszenie wypłaty poprzedniego.

SKO wydając nową decyzję uznało, że wnioskodawczyni spełnia wszystkie ustawowe przesłanki pozytywne. Jako żona osoby wymagającej opieki należy do kręgu osób uprawnionych do otrzymania świadczenia, przy jednoczesnym braku możliwości podjęcia jakiegokolwiek zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z powodu konieczności sprawowania stałej opieki nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym mężem. Dzięki temu Kolegium umożliwiło przedłożenie informacji świadczących o zawieszeniu pobieranej przez nią renty rodzinnej, a ostatecznie organ przyznał kobiecie prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od dnia wskazanego w decyzji ZUS (dnia zawieszenia renty), ponieważ od tego momentu przestała występować przesłanka negatywna uniemożliwiająca wcześniejsze uwzględnienie wniosku.

Wnioskodawczyni wychodziła z założenia, że w dniu, w którym złożyła wniosek o świadczenie pielęgnacyjne powinna zostać poinformowana przez organy orzekające o możliwości zawieszenia renty. Jej zdaniem, niewiedza urzędników, która doprowadziła do kłopotów zdrowotnych oraz finansowych powinna skutkować wyrównaniem różnicy pomiędzy rentą a świadczeniem za okres od złożenia wniosku. Do organu wyższej instancji wywiodła skargę na otrzymaną decyzję w części dotyczącej daty początkowej przyznania świadczenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie po rozpoznaniu skargi na decyzję SKO w Elblągu w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddalił  skargę (wyrok z dnia 24 sierpnia 2023r. sygn. II SA/Ol 426/23).

Sprawdź też w LEX: Czy mąż, który ma orzeczenie o niepełnosprawności stopień znaczny może pobierać świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad chorą żoną? >

Warunkiem przyznania nowego świadczenia jest zawieszenie wypłaty poprzedniego

Skarżąca zakwestionowała prawidłowość decyzji, domagając się ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego od dnia złożenia wniosku. Tak samo jak Kolegium, sąd przyjął, że prawo przysługuje od momentu zaprzestania pobierania renty rodzinnej. W orzecznictwie sądów administracyjnych znany jest pogląd przemawiający za umożliwieniem osobie uprawnionej dokonania wyboru jednego ze świadczeń: pielęgnacyjnego lub emerytalno-rentowego. W sytuacji występującego u jednej osoby zbiegu prawa do kilku świadczeń, wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego przy rezygnacji z pobierania świadczenia niższego. WSA zważył, że taki wybór wnioskodawca może zrealizować składając do organu rentowego wniosek o zawieszenie prawa do świadczenia. Skutkiem powyższego będzie wstrzymanie wypłaty świadczenia, poczynając od miesiąca, w którym została wydana decyzja o wstrzymaniu wypłaty. Konieczne jest, aby przed rozstrzygnięciem o prawie do wyższego świadczenia pielęgnacyjnego ustało prawo do pobierania innego świadczenia (wyrok NSA z 11 grudnia 2019r. sygn. akt I OSK 3/19).

Zobacz też linię orzeczniczą: Data początkowa przysługiwania uprawnienia do świadczenia rodzinnego uzależnionego od niepełnosprawności - początek biegu terminu trzech miesięcy do złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia, o którym mowa w art. 24 ust. 2a ustawy >

Sprawdź również książkę: Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium >>

Brak rekompensaty dla wnioskodawców

Istotnym jest, że działania wywołujące określone skutki prawne wnioskodawczyni podjęła składając wniosek do ZUS, w następstwie czego doszło do zawieszenia wypłaty renty rodzinnej w późniejszym okresie czasu. W związku z tym, zdaniem sądu, prawidłowo SKO przyznało wnioskodawczyni prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nie od daty złożenia wniosku, a dopiero po przedłożeniu wymaganej dokumentacji.

Orzecznictwo sądów administracyjnych zwraca również uwagę na brak podstaw prawnych do kompensowania przez organ świadczeń i wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości różnicy pomiędzy zbiegającymi się uprawnieniami. Nadto niezasadnie, zdaniem sądu wyższej instancji, skarżąca obciąża organy orzekające zwłoką w przyznaniu świadczenia. Uwzględnienie wniosku skarżącej było możliwe, ale dopiero po podjęciu przez nią działań skutkujących zawieszeniem wypłaty renty rodzinnej. Okoliczność dotycząca warunków, które musi spełnić znana była skarżącej od chwili doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem i to do niej należała decyzja, kiedy te działania podejmie. Biorąc pod uwagę fakt, że podjęła je później, Sąd w pełni podzielił stanowisko organu niższej instancji.

Czytaj też omówienie orzeczenia w LEX: Beneficjent pomocy społecznej ma prawo do pouczeń o konieczności wyboru jednego z dwóch świadczeń >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.