Fundacja Helsińska: Lex pilot godzi w wolność wypowiedzi i spowoduje nierówne wybory

W ocenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, tak zwana ustawa lex pilot stanowi niedopuszczalną na gruncie prawa polskiego i międzynarodowego ingerencję w wolność wypowiedzi, obejmująca wolność otrzymywania i przekazywania informacji. Stanowi też niebezpieczną formę faworyzowania telewizji publicznej nad innymi, komercyjnymi mediami przez organy państwowe. I może wpłynąć negatywnie na wynik wyborów.

Zgodnie z tą zmianą, każdy operator rozprowadzający programy w sieci telekomunikacyjnej będzie zobowiązany do umieszczenia wybranych pięć programów telewizji publicznej na pozycjach od 1 do 5  w elektronicznym przewodniku po programach, tak zwanym EPG. Praktyczne konsekwencje takiej zmiany są znaczące, wysoka pozycja w EPG powoduje wzrost oglądalności danego programu. Należy więc zakładać, że przyjęcie projektu ustawy będzie skutkowało poszerzeniem grona widzów programów telewizji publicznej, a tym samym jej wpływu na kształtowanie opinii publicznej – twierdzi Zuzanna Nowicka, prawniczka HFPC, która przedstawiała opinię w imieniu Fundacji Helsińskiej w czasie wysłuchania publicznego 6 marca 2023 r.

Nie ma gwarancji różnorodności

Wskazany w uzasadnieniu ustawy cel  to zapewnienie „dogodnego dostępu odbiorcy do programów wartości publicznej”. Projektodawca nie wyjaśnia jednak, dlaczego za takie programy uważa wyłącznie programy telewizji publicznej. Stoi to w sprzeczności z wynikami analiz niezależnych instytucji, takich jak sprawozdanie Rady Języka Polskiego o stanie ochrony języka polskiego za lata 2016-2017, wskazujących, że treści prezentowane przez telewizję publiczną mają charakter propagandowy i manipulacyjny. Także Komisja Europejska niejednokrotnie podnosiła wątpliwości, co do niezależności mediów publicznych w sprawozdaniach dotyczących praworządności.

Czytaj też: Lex pilot odroczony - za miesiąc wysłuchanie publiczne>>

Po drugie, proponowane rozwiązanie nie spełnia standardów ustanowionych prawem Unii Europejskiej, zgodnie z którymi musi ono służyć realizacji określonych celów leżących w interesie ogólnym, takich jak dbanie o pluralizm mediów, wolność słowa oraz różnorodność kulturową. Lex pilot nie tylko nie realizuje żadnego z tych  celów, a wręcz ogranicza wartości, które te cele określają.

Warto także dodać, że projekt ustawy, jako implementujący Europejski kodeks łączności elektronicznej, znajduje się w zakresie zastosowania Karty Praw Podstawowych. Konieczne jest więc zapewnienie jego zgodności z art. 11 ust. 2 KPP, zgodnie z którym szanuje się̨ wolność́ i pluralizm mediów.

Ważny pluralizm mediów

Co więcej, proponowane rozwiązanie należy oceniać w kontekście zbliżających się wyborów samorządowych oraz parlamentarnych. Zgodnie ze stałym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, pluralizm mediów odgrywa szczególną rolę w okresie przedwyborczym, ponieważ zapewnia społeczeństwu niezbędne warunki do formowania opinii o ideach i postawach jego przywódców politycznych. Proponowanym rozwiązaniem ustawodawca ogranicza ten pluralizm.

Czytaj w LEX: Wolność wypowiedzi w Internecie. O roli mediów społecznościowych i pozytywnych obowiązkach państwa >

Biorąc pod uwagę, że wiele instytucji, takich jak Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE, odnotowywało skrajną stronniczość mediów publicznych w kampaniach wyborczych w ostatnich latach, nasuwa się wniosek, że ustawodawca w rzeczywistości zmierza do zwiększenia zasięgu telewizji publicznej i tym samym jej wpływu na kształtowanie opinii publicznej i, co za tym idzie, wynik wyborów.

Czytaj w LEX: Obowiązki przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie cyberbezpieczeństwa >