Zagadnienie prawne dotyczyło oszacowania wartości majątku rozwodzących się małżonków. W sytuacji, gdy w czasie trwania małżeństwa zabezpieczyli oni na nieruchomości należącej do ich majątku wspólnego wierzytelność hipoteczną, której spłata po ustaniu ich małżeństwa doprowadziła do wzbogacenia jednego byłego małżonka kosztem drugiego.

Rozstrzyganie o długach

Sąd rozstrzygał zakres stosowania art. 618 par. 3 kodeksu postępowania cywilnego. Według tego przepisu sąd rozstrzyga także spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. Po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o zniesieniu współwłasności uczestnik nie może dochodzić roszczeń współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy, chociażby nie były one zgłoszone w postępowaniu o zniesienie współwłasności.

Zobacz w LEX: Wniosek o dział spadku i podział majątku dorobkowego małżonków - WZÓR >

Problem został przedstawiony przez I prezes SN. Zdaniem I prezes nie budzi wątpliwości fakt, iż sąd rozstrzyga o długach związanych z majątkiem wspólnym, zaciągniętych w trakcie trwania wspólności, spłaconych po jej ustaniu, lecz przed podziałem majątku.

 

Czytaj też: Podział majątku przed rozwodem? Coraz częściej do notariusza >

 

Przypadek ten dotyczy, również uwzględnienia w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków obciążeń związanych z hipoteką, która ciąży na jednym ze składników majątku poddanego podziałowi.

Skutki niezgłoszenia roszczenia

Niezgłoszenie roszczenia z tytułu spłaty kredytu mieszkaniowego przed zakończeniem postępowania skutkuje natomiast utratą możliwości jego podnoszenia w odrębnym postępowaniu.

 

Cena promocyjna: 55.2 zł

|

Cena regularna: 69 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł


W konsekwencji w wyniku podziału jeden z byłych małżonków, nie będąc już współwłaścicielem nieruchomości, pozostaje nadal współkredytobiorcą odpowiedzialnym osobiście i całym swoim majątkiem za spłatę zobowiązania zaciągniętego w trakcie trwania małżeństwa.

Powstaje pytanie, czy w postępowaniu działowym sąd określa wartość dzielonej nieruchomości wspólnej, wchodzącej dotychczas do majątku wspólnego byłych małżonków, z uwzględnieniem obciążeń hipotecznych.

 

Czytaj też: Rozwód, czyli jak przejść przez pole minowe >

 

Dwa rozbieżne poglądy

W orzecznictwie pojawiły się dwa stanowiska;

  1. opiera się na założeniu, że przy określeniu wartości majątku wspólnego przeznaczonego do podziału w wyniku ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej bierze się pod uwagę aktywne i pasywne składniki majątku. Uwzględnieniu podlega przy tym nie zobowiązanie z umowy kredytowej, ale prawo rzeczowe ograniczające możliwość rozporządzenia rzeczą, w szczególności jej zbycie. W wyniku przysądzenia nieruchomości jednej osobie, zachwianiu ulega bowiem reżim odpowiedzialności za kredyt hipoteczny.
  2. majątek wspólny małżonków podlegający podziałowi obejmuje jedynie czystą wartość majątku. Przy szacowaniu składników majątku wspólnego należy uwzględnić obciążenie zmieniające rzeczywistą wartość tych składników majątkowych.

W podjętej uchwale Sąd Najwyższy opowiedział się jednak za dopuszczalnością roszczeń regresowych z tytułu nadmiernej spłaty ciążącej na nieruchomości wierzytelności hipotecznej po sądowym podziale majątku.  Dlatego, że w art. 618 §1 k.p.c. wymienione są enumeratywnie trzy roszczenia podlegające rozpoznaniu przez sąd powszechny, a mianowicie:

  • prawo żądania zniesienia współwłasności,
  • prawo własności
  • wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy.

Sygnatura akt III CZP 30/18, uchwała 7 sędziów z 27 lutego 2019 r.

Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:

Dochodzenie szczególnych roszczeń w postępowaniu o zniesienie współwłasności - PROCEDURA >

Zwrot wniosku o rozliczenie nakładów w toku "działówki" jest zaskarżalny >

Wszczęcie postępowania o dział spadku - PROCEDURA >