Fundacja rodzinna to jedno z dwóch głównych – obok zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwem osoby fizycznej – rozwiązań na niwie sukcesji firm rodzinnych. Pozwala ona na skuteczne zarządzanie majątkiem przekazanym przez fundatora i stanowi finansowe zaplecze wskazanym przez fundatora beneficjentom.
To narzędzie, które ma zabezpieczać firmy i kapitał przez rozdrobnieniem, wzmocnić rodzimy biznes oraz ułatwić wielopokoleniową sukcesję w rodzinnych firmach. Potrzeba wprowadzenia takiego rozwiązania do polskiego systemu prawnego była zgłaszana przez środowiska zrzeszające firmy rodzinne już od dłuższego czasu. Temat podjęło Ministerstwo Rozwoju i Technologii prezentując 22 marca 2021 r. swój projekt ustawy w tym zakresie. Projekt ten przewidywał, że fundacja rodzinna jako nowa forma prawna pojawi się w Polsce od 2022 r.
Czytaj też: Jak zapewnić struktury długowieczności firm rodzinnych >>>
Czytaj: Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej dla fundacji rodzinnej może ograniczyć jej skuteczność>>
Uwagi do pierwotnego projektu
Podczas konsultacji społecznych zgłoszono jednak szereg uwag do pierwotnej wersji projektu ustawy. Zastrzeżenia te dotyczyły przede wszystkim wątpliwości przy zakazie prowadzenia działalności gospodarczej, braku możliwości zmiany fundatora czy wskazywania beneficjenta już na poziomie statutu fundacji rodzinnej. Zgłoszone uwagi w znacznym stopniu zostały uwzględnione przez projektodawcę, który 19 października 2021 r. opublikował nowy projekt. W nowym projekcie ustawy m.in. przewidziano możliwość zbycia uprawnień przez fundatora, o ile statut fundacji rodzinnej tak stanowi, odstąpiono od konieczności wskazywania w statucie beneficjenta fundacji rodzinnej na rzecz wskazania jedynie sposobu określenia beneficjenta oraz – co szczególnie istotne – wprowadzono zmiany dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną oraz zmodyfikowano kwestie podatkowe.
Czytaj też: Sukcesja w firmach rodzinnych – wyzwania dla HR-u >>>
![Zarządca sukcesyjny przedsiębiorstwa w spadku. Status i charakter prawny [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/20764/978-83-8187-947-7_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 127 zł
|Cena regularna: 127 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Działalność gospodarcza w fundacji rodzinnej
Projekt ustawy z marca 2021 r. przewidywał bezwzględny zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną, co projektodawca uzasadniał koniecznością ograniczenia ryzyka związanego z prowadzeniem tej działalności. Zdaniem Ministerstwa wprowadzenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez fundacje rodzinną zapewni pełną realizację celów, dla których fundacja rodzinna ma zostać powołana, tj. dla ochrony wniesionego do niej majątku. W świetle omawianego zapisu pojawiało się mnóstwo wątpliwości m.in. co do tego, czy osiąganie dochodu pasywnego z wynajmu nieruchomości czy też praw majątkowych związanych z własnością intelektualną należy kwalifikować jako wykonywanie działalności gospodarczej przez fundację rodzinną. Podmioty uczestniczące w konsultacjach projektu ustawy wskazywały na konieczność zapewnienia fundacji rodzinnej możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, chociaż w ograniczonym zakresie. Te uwagi zostały w pewnym zakresie uwzględnione. Co prawda, zgodnie z nowym brzmieniem projektu ustawy fundacja rodzinna co do zasady nie będzie mogła wykonywać działalności gospodarczej w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, jednak projektodawca określił katalog czynności, które może podejmować fundacja rodzinna. Katalog ten obejmuje działania niezbędne do zarządzania majątkiem fundacji rodzinnej oraz inwestowania i pomnażania tego majątku. Takie rozwiązanie jawi się jako pewien kompromis, zapewniający ochronę majątku wniesionego do fundacji rodzinnej oraz ochronę beneficjentów.
Zwolnienie z podatków
Istotne regulacje wprowadzono do nowego projektu ustawy także w zakresie opodatkowania fundacji rodzinnej podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT), mianowicie zaproponowano zwolnienie z podatku przychodów fundacji rodzinnej pochodzących z zysków kapitałowych oraz przychodów z tytułu odsetek z trustów. Oznacza to, że przychody z tytułu dywidendy i innych zysków kapitałowych uzyskanych przez fundację rodzinną jako udziałowca lub właściciela spółki prawa handlowego nie będą opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych. Projekt ustawy z października 2021 r. przewiduje również zwolnienie z podatku od spadków i darowizn świadczeń przekazywanych osobom najbliższym fundatorowi sfinansowanych z mienia wniesionego przez niego do fundacji rodzinnej. Z podatku od spadków i darowizn będą zwolnione wypłaty na rzecz osób najbliższych fundatora tj. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma, macochę, a także zięcia, synową i teściów fundatora oraz samego fundatora. Zwolnienie dotyczyć będzie również nabycia przez te osoby mienia po likwidacji fundacji rodzinnej oraz jego zwrotu fundatorowi. Wyjątkiem od opisanego zwolnienia będą świadczenia finansowane z dochodów lub przychodów fundacji rodzinnej, które korzystały ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych jako przychody z zysków kapitałowych oraz przychody z tytułu odsetek z trustów.
Czytaj też: Zarządzanie w firmach rodzinnych - Przejrzysty podział obowiązków >>>
Prace legislacyjne wciąż trwają
Nowy projekt ustawy o fundacji rodzinnej przewidywał termin wejścia w życie ustawy z dniem 1 czerwca 2022 r., jednak utknął w toku prac legislacyjnych i wciąż nie został skierowany do Sejmu. Brak jakichkolwiek zmian od października 2021 r. może jednak sugerować, że prace nad projektem zostały wstrzymanym i można spodziewać się, że na wprowadzenie fundacji rodzinnej do polskiego porządku prawnego trzeba będzie jeszcze poczekać. To spory zawód, gdyż brak takiej regulacji stanowi dość istotną lukę w systemie prawa. Zainteresowani taką formą sukcesji rodzinnych przedsiębiorstw w dalszym ciągu zmuszeni są do szukania zagranicznych rozwiązań na tym polu, co przecież powoduje ucieczkę kapitału z kraju. Pozostaje zatem mieć nadzieję, że projekt wróci niebawem do bieżących prac i już niedługo pojawią się pierwsze polskie fundacje rodzinne.
Autorzy: Patrycja Bińczak – Head of Science & Development Department w Global Business View, aplikant adwokacki w Kancelarii Szmyrka, Nawrat & Wspólnicy i Dawid Feliszek – CEO w Global Business View, Associate w Kancelarii SQUARE Tax & Legal
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
