Sprawa karna dotyczyła Marii M. skazanej wyrokiem Sądu Rejonowego w Siemianowicach Śląskich za znęcanie się nad własną nieletnią córką. Sąd I instancji uznał winę matki i skazał ją na dziewięć miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący trzy lata. Oskarżoną zobowiązano także do poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, a także oddano oskarżoną w okresie próby pod dozór kuratora sądowego.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się 2 marca 2024 r.
Kasację od tego wyroku wniósł prokurator generalny, zaskarżając go w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść skazanej. Zarzucił orzeczeniu „rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa karnego materialnego, polegające na orzeczeniu wobec oskarżonej środka probacyjnego w postaci poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, bez uprzedniego wysłuchania oskarżonej i uzyskania wymaganej w tym przepisie jej zgody na poddanie się takiej terapii”.
Zgoda skazanego na poddanie się terapii
Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest oczywiście zasadna. Podniesione w kasacji uchybienie, polegające na rażącym i mającym istotny wpływ na treść orzeczenia naruszeniu przepisu prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 74 par. 1 k.k., znajduje potwierdzenie w treści zaskarżonego wyroku, którym orzeczono wobec skazanej obowiązek poddania się terapii bez uprzedniego wysłuchania oskarżonej i uzyskania jej zgody.
Zgodnie z tym przepisem, czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków sąd określa po wysłuchaniu skazanego, nałożenie zaś obowiązku poddania się terapii (z art. 72 par. 1 pkt 6a k.k) wymaga nadto zgody skazanego.
Tymczasem w tej sprawie Sąd Rejonowy w Siemianowicach Śląskich, skazując oskarżoną Marię M. za przestępstwo znęcania nałożył na nią obowiązek poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, bez obligatoryjnego wysłuchania oskarżonej i bez uzyskania od niej zgody na tego typu terapię, o czym przekonuje protokół rozprawy z 16 stycznia 2024 r. Maria M. była nieobecna w sądzie.
Zobacz w LEX: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany: Art. 74 Ustalenie wykonania i zmiana obowiązków > >
Naruszenie praw człowieka
Jak zauważył sędzia Paweł Wiliński, nie ulega przy tym wątpliwości, że nałożenie wymienionego obowiązku wkracza w materię podstawowych wolności i praw człowieka. Zgoda skazanego ma też zasadnicze znaczenie dla skuteczności samego procesu leczenia.
Z tego też względu zaistniałe uchybienie w postaci rażącej obrazy przepisu prawa karnego materialnego - miało istotny wpływ na treść orzeczenia.
Skarżący trafnie także zwrócił uwagę na inne błędy Sądu Rejonowego, które wprawdzie nie mają istotnego wpływu na treść orzeczenia, ale z uwagi na uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, należy je wskazać, by sąd I instancji mógł je skorygować. Dotyczy to:
- błędnej w realiach tej sprawy podstawy prawnej warunkowego zawieszenia wykonania kary (z uwagi na popełnienie przypisanego oskarżonej czynu na szkodę pokrzywdzonej wspólnie z nią zamieszkującej),
- błędnej podstawy prawnej orzeczenia dozoru kuratora.
Przekazanie do ponownego rozpoznania
Izba Karna stwierdziła, że wyrok w zaskarżonej części zapadł z rażącym naruszeniem prawa materialnego, mającym istotny wpływ na jego treść. A to skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i przekazaniem sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w Siemianowicach Śląskich musi wysłuchać oskarżoną i odbierze od niej zgodę na orzeczenie obowiązku terapii. Albo też - orzeknie inny obowiązek okresu próby, a także zmodyfikuje podstawy prawne swoich rozstrzygnięć o karze.
Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SSN Dariusz Kala (przewodniczący), SSN Tomasz Artymiuk i SSN Paweł Wiliński (sprawozdawca)
Wyrok Izby Karnej Sądu Najwyższego z 17 października 2024 r,. sygn. akt IV KK 338/24
Sprawdź w LEX: Terapia sprawców czynów zabronionych jako forma środka zabezpieczającego (art. 93a par. 1 pkt 2 k.k.) > >
Cena promocyjna: 75.6 zł
Cena regularna: 84 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 61.32 zł 
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
