Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu poinformował też 6 lipca polski rząd o przyjęciu skarg dotyczących braku możliwości zawierania w Polsce związków małżeńskich i partnerskich przez pary osób tej samej płci wniesionych przez Koalicję na rzecz Związków Partnerskich i Równości Małżeńskiej reprezentującej pięć polskich par gejów i lesbijek, które walczą o wprowadzenie w Polsce równości małżeńskiej i związków partnerskich.
Autorki pierwszej z tych skarg, Katarzyna i Sylwia Formela wiele razy występowały do polskich sądów domagając się równego traktowania i możliwości skorzystania z praw, które zarezerwowane są tylko dla heteroseksualnych małżeństw.
- Komunikacja spraw nie oznacza jeszcze wygranej, a przed nami decydujący etap sporu. Jednak wyroki Trybunału sprzed kilku lat w sprawach Orlandi przeciwko Włochom czy Oliari p. Włochom pozwalają myśleć o korzystnym rozstrzygnięciu. W tych sprawach Trybunał uznał, że Włochy powinny zagwarantować związkom homoseksualnym prawne uznanie i ochronę np. przez możliwość zawarcia związku partnerskiego a także, że nie mogą odmawiać uznania takich związków zawartych za granicą – mówi dr hab. Dorota Pudzianowska, ekspertka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, która wspiera kobiety w tych procesach.
Czytaj: Uchwała NSA nie pomoże dzieciom wychowywanym przez pary jednopłciowe>>
Brak zwolnienia z podatku od darowizn
Pierwsze zainicjowane przez kobiety postępowanie dotyczyło braku zwolnienia z obowiązku uiszczenia podatku od darowizn. Taki przywilej podatkowy przysługuje przede wszystkim małżonkom, ale może z niego skorzystać również jedna z osób pozostających w związku małżeńskim wspólnie z np. pasierbem, zięciem czy teściem. Postępowanie zakończyło się przegraną i odmową zastosowania ulgi podatkowej.
Bez wspólnego opodatkowania i zasiłku opiekuńczego
Kolejna sprawa dotyczyła prawa do wspólnego opodatkowania partnerek. Ona również zakończyła się ona niepomyślnie, ponieważ zgodnie z polskim prawem z przywileju tego mogą skorzystać wyłącznie małżonkowie. Podobny argument przemawiał za pozbawieniem kobiet prawa do zasiłku opiekuńczego, który można otrzymać w razie sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny – w tej sprawie również zapadło negatywne rozstrzygnięcie. W następnej sprawie jedna z partnerek domagała się objęcia drugiej ubezpieczeniem zdrowotnym – znów na przeszkodzie stanęły przepisy, które rezerwują taką możliwość dla małżeństw.
Małżeństwo w Polsce niemożliwe
Katarzyna i Sylwia Formela chciały również zarejestrowania w polskich księgach stanu cywilnego aktu małżeństwa, które zawarły w Wielkiej Brytanii. Na to także nie zgodziły się urzędy i sądy. Przejście przez postępowania krajowe otworzyło możliwość złożenia skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Pierwsza skarga została złożona w 2012 r. (sprawa ulgi podatkowej, wspólnego opodatkowania, zasiłku opiekuńczego), kolejne w 2017 r. (ubezpieczenie zdrowotne) i 2018 r. (transkrypcja aktu małżeństwa).
Polski rząd musi zająć stanowisko
Europejski Trybunał Praw Człowieka zakomunikował wszystkie skargi w sprawach Katarzyny i Sylwii Formela polskiemu rządowi. Oznacza to formalne powiadomienie rządu o ich wniesieniu. Teraz polskie władze będą mogły odnieść się do zarzutów podniesionych w skargach. Później pełnomocnicy skarżących będą mogli odpowiedzieć na stanowisko rządu. Ten etap postępowania przed Trybunałem może trwać kilka lub kilkanaście miesięcy. Pełnomocnikami w sprawach przed ETPC są dr hab. Dorota Pudzianowska, ekspertka HFPC, adwokat Artur Pietryka z kancelarii Wardyński i Wspólnicy i radca prawny Marcin Górski (adiunkt Katedry Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ), którzy reprezentują skarżące na prośbę HFPC.
- Główny zarzut skarg dotyczy tego, że polskie prawo nie pozwala klientkom na zawarcie małżeństwa lub innego związku ani na jakiekolwiek prawne usankcjonowanie ich długoletniej relacji. Nie mogły one również skorzystać z przywilejów, które są zastrzeżone dla małżeństw. Obecnie większość państw europejskich przewiduje co najmniej instytucję związków partnerskich, które mogą zawierać osoby tej samej płci – mówi radca Marcin Górski. - Trybunał będzie badał sprawę pod kątem naruszenia gwarantowanego przez Europejską Konwencję Praw Człowieka prawa do poszanowania życia prywatnego oraz zakazu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną. Teraz rząd polski będzie musiał odpowiedzieć na pytania, czy doszło do złamania przepisów Konwencji – dodaje Artur Pietryka.
Skuteczna litygacja
Kompania Przeciwko Homofobii, która także wspiera pary skarżące się do Strasburga podkreśla, że Trybunał w Strasburgu rozpatrzy polskie skargi ws. równości małżeńskiej i związków partnerskich, że to sukces działań zainicjowanych w 2015 roku przez Koalicję na rzecz Związków Partnerskich i Równości Małżeńskiej. Po przejściu krajowej procedury sądowej i złożeniu skarg do Strasburga, Trybunał zakomunikował polskiemu rządowi skargi wniesione przez pięć par wchodzących w skład Koalicji. To kolejny krok przybliżający Polskę do wprowadzenia regulacji prawnych gwarantujących parom osób tej samej płci godne i bezpieczne życie w ich własnym kraju.
- ETPCz zakomunikował polskiemu rządowi skargi wniesione przez 10 Skarżących. Oznacza to, że Trybunał zadał polskiemu rządowi merytoryczne pytania, na które polski rząd zobowiązany jest udzielić odpowiedzi i zająć stanowisko w sprawie. Tzw. komunikacja sprawy to bardzo ważny etap w postępowaniu – od tego momentu możemy mówić o definitywnym wszczęciu sporu – wyjaśnia adwokat Małgorzata Mączka-Pacholak, jedna z prawniczek reprezentujących polskie pary i członkini Koalicji z ramienia warszawskiej kancelarii Pietrzak Sidor & Wspólnicy. – Po przedstawieniu stanowiska rządu, skarżący będą mogli przedstawić także swoją odpowiedź. Chociaż niewątpliwie jesteśmy bliżej wyroku ETPCz, to jego wydanie to jednak perspektywa kilku miesięcy, a nawet lat - przyznaje prawniczka.