Chodzi o projekt rozporządzenia do nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego i niektórych innych ustaw, z 22 lipca 2022 r. Wprowadza ona m.in. zmiany w art. 6 K.k.w, który dotyczy wniosków, próśb i skarg skazanego. I tak dodana zostaje do par. 3, że można pozostawić bez rozpoznania te oczywiście bezzasadne (obecnie dotyczy to wniosku, skargi lub prośby: opartej na tych samych podstawach faktycznych, zawierających wyrazy lub zwroty powszechnie uznawane za wulgarne lub obelżywe albo gwarę przestępców, nie zawierające uzasadnienia zawartych w nich żądań w stopniu umożliwiającym ich rozpoznanie) oraz wskazany termin na złożenie skargi. Skazany ma mieć na to 7 dni od dnia, w którym dowiedział się o zdarzeniu będącym podstawą skargi. Po upływie tego terminu - w myśl zmian - skargę pozostawia się bez rozpoznania, chyba że niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od skazanego.

 

 

Z kolei w projekcie rozporządzenia w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych usunięto par. 9 ustęp 3, który nakładał na dyrektora zakładu karnego lub dyrektora aresztu śledczego - jeżeli nie przychylił się do skargi - obowiązek pouczenia wnoszącego skargę o możliwości złożenia skargi na sposób jej załatwienia do właściwego organu.  

Czytaj też: Zarzuty wobec dyrekcji zakładu karnego należy najpierw kierować do sędziego penitencjarnego - omówienie orzeczenia >>>

Czytaj: Będą duże zmiany w wykonywaniu kary więzienia - ustawa ostatecznie uchwalona >>

Ryzyko łamania praw więźniów

RPO przypomina, że niektóre skargi, uznane przez Służbę Więzienną za bezzasadne, okazują się uzasadnione po postępowaniu wyjaśniającym w Biurze RPO. Marcin Wiącek dodaje, że zdarzało się też, iż organ nadzoru służbowego, po wskazaniu mu przez pracowników Biura określonego problemu, zajmował stanowisko odmienne od wyrażonego przez dyrektora zakładu karnego lub aresztu.

- System składania skarg przez więźniów jest bez wątpienia istotnym elementem związanym z ochroną osób pozbawionych wolności przed nieludzkim lub poniżającym traktowaniem i karaniem. Na konieczność zapewnienia efektywnych procedur kontrolnych zwracał uwagę  Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) - podnosi.

WZORY DOKUMENTÓW w LEX:

Wskazuje, że możliwość składania skutecznych skarg oraz procedury inspekcyjne są podstawowymi gwarancjami przeciwko złemu traktowaniu w zakładach karnych. - Osadzeni powinni mieć otwartą drogę skarżenia się zarówno w ramach systemu penitencjarnego, jak i poza nim, włącznie z możliwością poufnego zwrócenia się do właściwej władzy. Pouczenie o możliwości zaskarżenia decyzji do odpowiedniego organu jest istotnym elementem procedury skargowej i gwarancją, że będą w stanie z niej skorzystać nawet skazani mniej zorientowani w regulacjach prawnych - dodaje.

Dodaje równie, że wynika to też z Europejskich Reguł Więziennych, które są jednoznaczne co do potrzeby zapewnienia efektywnego systemu składania skarg.

 

Bat na unikających odbycia kary

Nowelizacja K.k.w wprowadza też przepis, zgodnie z którym w przypadku gdy miejsce pobytu skazanego na karę pozbawienia wolności na terenie kraju nie będzie znane, sąd wyda postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym. W liście gończym będą informacje o:

  • sądzie, który wydał postanowienie o poszukiwaniu listem gończym;
  • dane o osobie, które mogą ułatwić jej poszukiwanie, a przede wszystkim personalia, rysopis, znaki szczególne, miejsce zamieszkania i pracy, z dołączeniem w miarę możliwości fotografii poszukiwanego;
  • informację o orzeczeniu, stanowiącym podstawę pozbawienia wolności;
  • wezwanie każdego, kto zna miejsce pobytu poszukiwanego, do zawiadomienia o tym najbliższej jednostki Policji lub sądu;
  • ostrzeżenie o odpowiedzialności karnej za ukrywanie poszukiwanego lub dopomaganie mu w ucieczce.

Będzie można też wyznaczyć nagrodę za ujęcie lub przyczynienie się do ujęcia poszukiwanego, a także udzielić zapewnienia o utrzymaniu tajemnicy co do osoby. To podobne uregulowanie jak w k.p.k, gdzie dotyczy osoby oskarżonej lub podejrzanego.

Czytaj: Koniec z miganiem się od więzienia, policja zatrzyma, a jak nie znajdzie - będzie list gończy >>

Zlikwidowane medyczne przywileje więźniów

Obecnie więźniowie kierowani są do lekarzy, w tym specjalistów, poza kolejnością i systemem świadczeń zdrowotnych. Nowe przepisy wprowadzają zasadę udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności, z zachowaniem reguł obowiązujących wszystkich pacjentów. Skazani będą także obciążani kosztami badań laboratoryjnych w przypadku pozytywnego wyniku badania na obecność substancji psychoaktywnej.

Wprowadzono również możliwość odbywania kary przez młodocianych razem z dorosłymi. Sąd będzie mógł skierować - jak wskazano -wybitnie zdemoralizowanych młodocianych, skazanych za najcięższe przestępstwa – do  odbywania kary w zakładzie karnym dla dorosłych odbywających karę po raz pierwszy.

 

Szykuje się "przewietrzenie" zakładów karnych

W myśl pakietu zmian w sprawach dotyczących możliwości odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego będzie mogła poza sądem penitencjarnym podejmować decyzje także komisja penitencjarna w zakładzie karnym, w którym skazany przebywa.  I tak komisja penitencjarna będzie mogła udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

  • po pierwsze kara - wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 4 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 par. 2 Kodeksu karnego (recydywa);
  • skazany rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym;
  • odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym
  • systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;
  • za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności;
  • skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
  • osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły na to zgodę.

Oczywiście ma się to odbywać pod kontrolą sądu. Tu warto przypomnieć, że komisja penitencjarna już obecnie na mocy art. 76 par. 1 k.k.w. posiada kompetencje do kierowania skazanego do określonego systemu odbywania kary pozbawienia wolności. A jak wyjaśnia projektodawca "stacjonarny dozór elektroniczny również jest sposobem odbywania kary pozbawienia wolności".

Czytaj: Dozór elektroniczny może być częściej stosowany, ale sam wymiar kary nie wystarczy >>

Kara ważna, ale nie przesądzająca

Ustawa przewiduje również (art. 43la par. 1 k.k.w.) modyfikację materialnoprawnych przesłanek stosowania SDE przez:

  • wprowadzenie w pkt 1 rozwiązania, w myśl którego udzielenie zezwolenia na odbywanie kary w SDE będzie możliwe również wobec skazanego, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 par. 2 k.k.;
  • zamianę w pkt 2 przesłanki pozytywnej („jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary”) na określenie przesłanki negatywnej („odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary”).

 

Czytaj też: Przestępczość zawodowa i zorganizowana a zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego >>>

- Pierwsze z wymienionych rozwiązań pozwoli na poszerzenie liczby skazanych objętych SDE i będzie swoistym uzupełnieniem lub alternatywą dla instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia, pozwalającą na resocjalizację skazanego poza jednostką penitencjarną, w jego własnym środowisku, w warunkach kontroli elektronicznej - uzasadnia resort sprawiedliwości. Drugą zmianę tłumaczy tym, że to sąd penitencjarny, odmawiający zezwolenia na odbycie kary w SDE, powinien być zobowiązany do wskazania i uzasadnienia przyczyn takiej odmowy. - W obowiązującym stanie prawnym to skazany winien uzasadnić, że cele kary zostaną osiągnięte „pomimo” zastosowania SDE, a sąd penitencjarny może podjąć decyzję arbitralnie - wskazano.

Ustawa przewiduje też wyjątek od zasady wykonalności postanowień z chwilą ich wydania w odniesieniu do postanowienia o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary w SDE. Kiedy? Kiedy prokurator przed zakończeniem posiedzenia sądu oświadczy, że sprzeciwia się udzieleniu skazanemu takiego zezwolenia. Wtedy decyzja jest wstrzymana do uprawomocnienia.  

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.