Robert S., osadzony, wniósł do dyrektora aresztu śledczego prośbę o wydanie zaświadczenia w dziewięciu egzemplarzach, potwierdzającego m.in. początek i koniec kary, stan konta depozytowego, otrzymane środki finansowe za okres ostatnich trzech miesięcy, a także - depozyt wartościowy.
Prośba osadzonego bez odpowiedzi
W odpowiedzi na wniosek dyrektor aresztu wydał w dwóch egzemplarzach zaświadczenie odnoszące się do wszystkich kwestii wnioskowanych przez osadzonego. Wnioskodawca zakwestionował jednak liczbę otrzymanych egzemplarzy zaświadczenia i 25 sierpnia 2020 r. złożył ponaglenie zgodnie z art. 37 k.p.a. Następnie Robert S., z uwagi na to, że nie otrzymał zaświadczenia ani postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia, wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach na bezczynność dyrektora aresztu, domagając się stwierdzenia, że dyrektor znajduje się w bezczynności wobec prośby z 17 sierpnia 2020 r. o wydanie zaświadczenia. W odpowiedzi na skargę dyrektor przyznał, że skarżący 17 sierpnia 2020 r. złożył prośbę o wydanie zaświadczenia w dziewięciu egzemplarzach, potwierdzających m.in. początek i koniec kary, stan konta depozytowego, otrzymane środki finansowe za okres ostatnich trzech miesięcy, depozyt wartościowy. Z kolei 20 sierpnia 2020 r. wydane mu zostały dwa egzemplarze zaświadczenia, odnoszące się do wszystkich wnioskowanych kwestii. Zdaniem dyrektora skarga jest bezzasadna. W jego ocenie w sprawie nie mają zastosowania przepisy k.p.a. Skarżący odbywa karę pozbawienia wolności, w związku z czym stosować należy przepisy kodeksu karnego wykonawczego oraz rozporządzeń wykonawczych. A zwłaszcza rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 13 sierpnia 2013 r. w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych.
Czytaj w LEX: Przesłanka interesu prawnego w postępowaniu o wydanie zaświadczenia >
WSA odrzuca skargę, a NSA uchyla postanowienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, postanowieniem z 25 października 2021 r., odrzucił skargę, bowiem uznał, że nie jest właściwy w sprawach skarg na przewlekłość postępowania organów administracji penitencjarnej, uregulowanego wskazanym rozporządzeniem. Jednak 1 lutego 2023 r., Naczelny Sąd Administracyjny uchylił postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach.
Wzór dokumentu w LEX: Dziennik próśb i wniosków >
Potwierdzenie sytuacji finansowej – inaczej rozpoznać
W uzasadnieniu NSA wskazał, że biorąc pod uwagę treść wniosku, przyjąć należy, iż skarżący zawarł w nim m.in. żądanie wydania zaświadczenia potwierdzającego jego sytuację finansową. Wniosek w żaden sposób nie dotyczy zdarzeń związanych z działalnością organu, lecz odnosi się do potwierdzenia faktów. Brak jest zatem podstaw do uznania, że skarga odnosi się jedynie do sposobu wykonywania czynności przez dyrektora aresztu śledczego, jak i załatwienia wniosku osadzonego, mającego na celu potwierdzenie pewnych zdarzeń, postępowania dyrektora, a nie wydania zaświadczenia na podstawie art. 217 k.p.a. W związku z tym, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, sąd pierwszej instancji dokonał błędnej analizy wniosku skarżącego. W tej sprawie nie można przyjąć, że skarga w istocie dotyczy sposobu wykonywania czynności przez dyrektora aresztu śledczego i załatwienia wniosku osadzonego, mającego na celu potwierdzenie pewnych zdarzeń – działań organu.
Okoliczności wskazywane przez sąd pierwszej instancji nie mogły zatem stanowić dostatecznej podstawy do uznania, że sprawa nie mieści się w katalogu spraw, o których mowa w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
NSA zalecił, aby przy ponownym rozpoznaniu sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach dokonał szczegółowej analizy żądania skarżącego. I ocenił, czy w sprawie organ pozostawał w bezczynności w przedmiocie wydania żądanej liczby zaświadczeń na podstawie art. 217 par. 2 pkt 2 k.p.a. Jak również, czy żądanie dotyczyło potwierdzenia faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.
Oddalenie skargi
Ponownie rozpoznając sprawę, powołanym na wstępie wyrokiem, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie sąd pierwszej instancji podkreślił, że działa w warunkach związania postanowieniem NSA z 1 lutego 2023 r.
WSA w Gliwicach podkreślił, że przepis art. 217 k.p.a. przewiduje prawo każdego obywatela do wystąpienia do organu administracji z wnioskiem o wydanie zaświadczenia, potwierdzającego stan faktyczny i obowiązek organu wydania takiego zaświadczenia, o ile wnioskodawca wykaże interes prawny. Warunkiem w tym przypadku jest istnienie stosunku administracyjnoprawnego, który niewątpliwie zachodzi pomiędzy kierującym zakładem zamkniętym a przebywającym w nim obywatelem, nawet jeśli ten pobyt jest przymusowy. Tym wymogom organ sprostał, wydając zaświadczenie.
Spór o liczbę kopii
Spór w sprawie dotyczy liczby kopii wydanego zaświadczenia – skarżący bowiem domagał się go w dziewięciu egzemplarzach, podczas gdy zostało udostępnione w dwóch. Ale wniosek został załatwiony, więc przewlekłości nie było.
Z tym wyrokiem nie zgodził się skarżący, który wywiódł skargę kasacyjną, zaskarżając wyrok w całości i domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną dyrektor aresztu śledczego wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Organ wskazał, że skarżący zwrócił się z pismem dnia 17 sierpnia 2020 r., a już dnia 21 sierpnia 2020 r. organ przekazał skarżącemu odpowiedź na pismo wraz z dwoma egzemplarzami zaświadczenia, zawierającymi informacje na temat wszystkich kwestii zawartych we wniosku. Tym samym organ, wbrew twierdzeniom strony skarżącej, nie naruszył terminu na wydanie zaświadczenia.
Jednak nie ma normy prawnej jednoznacznie zobowiązującej organ do wydania zaświadczenia w żądanej przez stronę we wniosku liczbie, a więc nie można czynić skutecznego zarzutu bezczynności, w sytuacji terminowego wydania zaświadczenia w jednym czy też w dwóch egzemplarzach, jak to uczynił organ w niniejszej sprawie.
NSA zauważył, że celem postępowania o wydanie zaświadczenia jest poświadczenie faktów lub stanów prawnych, wynikających w bezpośredni sposób z dokumentów, będących w dyspozycji organu, które wiążą się z zakresem wykonywanych przez niego ustawowych kompetencji. Takim celem nie jest natomiast wydanie zaświadczenia w liczbie wskazanej przez wnioskodawcę w jego wniosku o wydanie zaświadczenia. Postępowanie wszczęte wnioskiem o wydanie zaświadczenia może zakończyć się przez wydanie zaświadczenia dotyczącego stanu faktycznego lub stanu prawnego, którego potwierdzenia żąda osoba zainteresowana, lub przez odmowę wydania zaświadczenia.
W tej sprawie organ wydał zaświadczenie. Tym samym organ załatwił wniosek – podsumował sąd II instancji.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 lipca 2024 r. , sygn. akt III OSK 2793/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
