Zasady eksmisji do pomieszczenia tymczasowego niezgodne z Konstytucją RP

Z dniem 17 listopada 2011 r. wszedł w życie wyrok z 4 listopada 2010 r., w sprawie K 19/06, w którym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1046 § 4 k.p.c. jest niezgodny z art. 2 i wynikającą z niego zasadą prawidłowej legislacji, z art. 45 ust. 1 oraz z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, a ponadto w zakresie, w jakim dotyczy wykonania obowiązku opróżnienia lokalu mieszkalnego, orzeczonego wyrokiem sądowym z powodu znęcania się nad rodziną, jest niezgodny także z art. 71 ust. 1 Konstytucji RP.

Zdaniem Trybunału, natychmiastowe wyeliminowanie zaskarżonej regulacji z porządku prawnego spowodowałaby dopuszczalność wykonania eksmisji z lokalu mieszkalnego bez ustalenia, że dłużnikowi przysługuje lokal lub pomieszczenie, do którego może nastąpić przekwaterowanie albo bez zapewnienia pomieszczenia tymczasowego. Trybunał dał tym samym parlamentowi czas na dokonanie zmian ustawowych przywracających stan zgodności z Konstytucją RP.
Trybunał stwierdził, że stopień niedookreśloności art. 1046 § 4 k.p.c. jest tak znaczny i dotyczy tak wielu elementów, że uniemożliwia prawidłową wykładnię i stosowanie zaskarżonego przepisu, a zwłaszcza jednoznaczne ustalenie praw i obowiązków dłużnika, wierzyciela i gminy w odniesieniu do zapewnienia dłużnikowi pomieszczenia tymczasowego.
Brak precyzyjnego określenia obowiązków podmiotów wskazanych w art. 1046 § 4 i 5 k.p.c., związanych z zapewnieniem dłużnikowi pomieszczenia tymczasowego, powoduje, że podmioty te nie podejmują efektywnych czynności w tym kierunku. W konsekwencji komornik, który na podstawie art. 1046 § 4 k.p.c. jest zobowiązany do wstrzymania czynności egzekucyjnych, nie jest w stanie wykonać prawomocnego wyroku sądowego. Wskazana sytuacja powoduje w praktyce, że wyroki eksmisyjne nie są wykonywane lub są wykonywane ze znacznym opóźnieniem.
Ponadto, zagwarantowanie ochrony członkom rodziny osoby, w stosunku do której orzeczono eksmisję ze względu na znęcanie się nad rodziną, jest szczególnym obowiązkiem władz publicznych wynikającym z art. 71 ust. 1 Konstytucji RP. Ze wskazanego przepisu Konstytucji oraz art. 1046 § 4 k.p.c. można wyinterpretować obowiązek gminy w postaci zapewnienia pomieszczenia tymczasowego w celu wykonania eksmisji z powodu znęcania się nad rodziną.
Trybunał podkreślił również, że w wyniku wstrzymania wykonania wyroku nakazującego opróżnienie lokalu na podstawie art. 1046 § 4 k.p.c., właściciel lub podmiot innych praw majątkowych nie może korzystać z lokalu i pobierać pożytków. Jest też poważnie ograniczony w możliwości dysponowania lokalem. Jest natomiast zobowiązany do opłacania podatków i ponoszenia innych obciążeń publiczno- i prywatnoprawnych dotyczących lokalu oraz wykonywania obowiązków związanych z jego utrzymaniem w należytym stanie. Wskazana sytuacja powoduje nieproporcjonalne rozłożenie ciężaru ochrony osób eksmitowanych przed bezdomnością, ograniczając istotę prawa właściciela lub podmiotu innych praw do lokalu, niezgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Wyrok TK opublikowany został w Dzienniku Ustaw z dnia 16 listopada 2010 r., Nr 215, poz. 1418.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line