Zarząd odpowiada nie za wszystkie szkody poniesione przez wierzyciela

Odpowiedzialność członków zarządu ma charakter odpowiedzialności deliktowej, czyli oparta jest na zasadzie winy. Dlatego też wierzyciel wywodzący swoje roszczenie z Prawa upadłościowego będzie musiał wykazać zarówno winę członka zarządu w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym terminie, wysokość poniesionej z tego tytułu szkody, jak i związek przyczynowy pomiędzy niezłożeniem wniosku a poniesioną szkodą. Jednakże wierzyciel musi pamiętać, że szkoda, której wyrównania może się domagać od zarządu wierzyciel spółki w razie jej niewypłacalności, obejmuje tylko straty spowodowane spóźnionym zgłoszeniem upadłości. Inaczej mówiąc, nie wszystko, co wierzycielowi należało się od spółki, jest stratą, za którą odpowiada zarząd - pisze Aleksandra Hulewicz, radca prawny, Kancelaria Prawna Chajec, Don-Siemion & Żyto.

Tak ustalił Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 listopada 2007 r., (VI ACa 884/07, Rejent 2007, nr 12, s. 210).  A zatem poniesiona przez wierzyciela spółki szkoda polegać będzie na tym, że wskutek niezgłoszenia albo spóźnionego zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wierzyciel został pozbawiony zaspokojenia albo zaspokojony został w mniejszym stopniu, niż gdyby wniosek złożono we właściwym czasie. A żeby wykazać tak rozumiana szkodę wierzyciel musi udowodnić, że wskutek braku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub też spóźnionego złożenia takiego wniosku zmniejszył się potencjał finansowy spółki. W konsekwencji zmniejszył się majątek masy upadłości i w podziale funduszów masy wierzyciel nie otrzymał nic albo otrzymał mniej, niżby na niego przypadało, gdyby wniosek był zgłoszony we właściwym czasie (orz. SN z dnia 9 września 1938 r., CI 213/38, OSN 1938, poz. 188).

Warto podkreślić, że nie tylko zmniejszenie wartości masy upadłości może powodować szkodę dla wierzyciela. W przypadku gdy spółka kwalifikowała się do upadłości i zaciągała kolejne zobowiązania, lecz właściwy wniosek nie został zgłoszony, , w ewentualnym spóźnionym postępowaniu upadłościowym będzie musiała ona zaspokoić większą liczbę wierzycieli. Tym samym wpłynie to na możliwość zaspokojenia wierzyciela i rozmiar jego szkody. Przekładając powyższy charakter szkody na praktyczne obowiązki wierzyciela związane z wykazaniem przez niego szkody należy zauważyć, że w postępowaniu likwidacyjnym określenie rozmiaru szkody będzie możliwe w zasadziedopiero po sporządzeniu planu podziału funduszów masy upadłości. Z kolei w przypadku, w którym sąd oddali wniosek o upadłość z uwagi na niewystarczający majątek spółki na pokrycie kosztów postępowania wierzyciel będzie musiał po prostu odwołać się do posiadanego przez spółkę majątku i wykazać, że nie jest w stanie uzyskać z niego zaspokojenia. Jeszcze inaczej sytuacja wierzyciela będzie wyglądała gdy wskutek złożenia wniosku zostanie ogłoszona upadłość spółki z możliwością zawarcia układu. W takiej sytuacji, wierzyciel zostanie zaspokojony zgodnie z postanowieniami zawartego układu, na który wyraził zgodę, a zatem trudno mu będzie wykazywać poniesioną szkodę i związek przyczynowy pomiędzy tą szkodą a opóźnieniem zgłoszenia wniosku o upadłość.

Wierzyciel powinien też pamiętać, że sąd upadłościowy, który właściwy jest w zakresie ogłoszenia upadłości, nie będzie właściwy do rozpoznania sprawy o odszkodowanie. W tym celu wierzyciel będzie musiał złożyć powództwo do sądu właściwego na zasadach ogólnych, a sprawa będzie toczyła się w zwykłym postępowaniu procesowym.

Aleksandra Hulewicz, radca prawny, Kancelaria Prawna Chajec, Don-Siemion & Żyto (CDZ)