Posiadacze kredytów konsumenckich mogą żądać, żeby kredyt był dla nich darmowy, jeśli uważają, że otrzymali kredyt z naruszeniem przepisów, np. dotyczących sposobu rozliczania i kredytowania prowizji czy błędnego wyliczania RRSO. Skorzystanie z sankcji kredytu darmowego (SKD) oznacza, że kredytobiorca spłaca wyłącznie kapitał. Nie musi regulować odsetek i innych kosztów z chwilą korzystnego dla siebie wyroku. Dodatkowo może liczyć na zwrot tego, co zapłacił. SKD dotyczy kredytów udzielonych w kwocie nieprzekraczającej wartości 255 500 złotych. Nie są nią objęte kredyty zabezpieczone hipoteką, z wyjątkiem tych udzielonych do dnia 22 lipca 2017 roku.
Czytaj: Po wyroku TSUE sądy coraz chętniej udzielają zabezpieczeń przy frankowych ratach>>
O zabezpieczenie trudno, ale jest to możliwe
Spraw dotyczących SKD jest coraz więcej, ale nadal nieczęsto kończą się one wygraną klientów. Jeszcze trudniej o otrzymanie zabezpieczenia roszczeń w postępowaniu. Ostatnio jednak pojawiło się takie postanowienie, ciągle unikalne. Sąd Okręgowy w Warszawie przyznał kredytobiorcy zabezpieczenie w postaci zawieszenia płatności odsetek i dodatkowych kosztów wynikających z umowy.
- W pozwie wnosiliśmy o zapłatę sumy rat odsetkowych i innych pobranych przez bank kosztów oraz ustalenie nieistnienia prawa pozwanego banku do pobierania od klienta części odsetkowej rat kredytu i innych kosztów należnych kredytodawcy wobec skorzystania przez powoda z uprawnienia wynikającego z art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, tj. sankcji kredytu darmowego. Jednocześnie, aby zabezpieczyć interesy klienta na czas procesu, wystąpiliśmy z wnioskiem o zawieszenie obowiązku świadczenia powoda na rzecz banku w postaci płatności części odsetkowej rat kredytu i innych kosztów należnych kredytodawcy w okresie od dnia wydania postanowienia o zabezpieczeniu do dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie – mówi Bartosz Czupajło, adwokat i partner zarządzający Czupajło Ciskowski Partnerzy, pełnomocnik kredytobiorcy.
Cena promocyjna: 170.1 zł
|Cena regularna: 189 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 151.2 zł
Zakres udzielonego zabezpieczenia w takiej sprawie jest inny niż w sprawie dotyczącej nieważności kredytu powiązanego walutą obcą.
- W przypadku kredytu frankowego kredytobiorca kwestionuje ważność całej umowy i zasadności płacenia jakichkolwiek rat kredytu z tego powodu w takim postępowaniu udzielenie zabezpieczenia polega na wstrzymaniu płatności całych rat kredytu, tj. zarówno raty kapitałowej, jak i odsetkowej. W przypadku zaś konstruowania roszczeń opartych o sankcję kredytu darmowego, z uwagi na jej specyfikę, możliwe jest uzyskanie zabezpieczenia tylko w odniesieniu do rat odsetkowych, w takim wypadku kredytobiorca zobowiązany będzie do dalszego płacenia rat, ale tylko w zakresie raty kapitałowej – wyjaśnia Mikołaj Baczyński, radca prawny (Kancelaria Radcy Prawnego Mikołaj Baczyński).
Pełnomocnicy banków często podnoszą, że powód nie ma interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieistnienia prawa do pobierania odsetek i innych kosztów z uwagi na skorzystanie z SKD. Innego zdania jest Bartosz Czupajło, który uważa, że takie ustalenie jest możliwe i w pełni uzasadnione.
- Wynika to z faktu, że co do zasady samo złożenie oświadczenia o skorzystaniu z SKD powinno wywoływać skutek polegający na zwolnieniu konsumenta z obowiązku uiszczania rat odsetkowych oraz innych kosztów kredytu. Zgodnie bowiem z art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę jednego z wymienionych tam obowiązków konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu – tłumaczy Bartosz Czupajło.
Czytaj w LEX: Sankcja "kredytu darmowego" jako środek ochrony konsumenta > >
Zabezpieczenie pomoże uchronić się przed kolejną sprawą sądową
Pełnomocnicy konsumentów wnioskują o zabezpieczenie roszczenia z kilku przyczyn.
- W pierwszej kolejności zabezpieczamy interes klienta przed sytuacją, w której bank nie miałby środków na wypłatę całości należnego roszczenia. Banki z uwagi na liczbę postępowań, jakie toczą się przeciwko nim, nie tylko w tzw. „sprawach frankowych”, ale również w sprawach kredytów opartych o WIBOR, czy aktualnie SKD i utrzymującą się tendencję wzrostową ilości takich spraw – mogą stać się niewypłacalne. O takim scenariuszu same banki zresztą informują w przestrzeni publicznej, strasząc wizjami zapaści systemu bankowego – podnosi Bartosz Czupajło.
Argumentów jednak jest więcej. Za udzieleniem zabezpieczenia przemawia także sytuacja, kiedy kredytobiorca w dotychczasowym wykonywaniu umowy oddał bankowi z tytułu spłaty rat kapitałowo-odsetkowych łącznie kwotę wyższą niż kwota udostępnionego przez bank kredytu.
Kluczowe jest to, że zawieszenie obowiązku spłaty rat odsetkowych i innych kosztów po złożeniu pozwu przeciwko bankowi w pełni zabezpiecza cel postępowania, albowiem kredytobiorca nie musi uiszczać rat, które z dużym prawdopodobieństwem mogą zostać uznane jako świadczenia nienależne.
- Konsekwencją braku unormowania praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania będzie narażenie strony powodowej na straty finansowe, bezpodstawne wzbogacenie pozwanego oraz zwiększenie skali rozliczeń w przypadku stwierdzenia, że kredyt został przekształcony w kredyt darmowy na skutek skorzystania przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego. Brak zabezpieczenia i wstrzymania rat w toku procesu może skutkować koniecznością wytoczenia przez konsumenta kolejnej sprawy o zapłatę rat, które nie były objęte pozwem, a w konsekwencji wyrokiem w sprawie, która zakończyła się dla niego pomyślnie – wyjaśnia Bartosz Czupajło.
Zakładanie, że bank dobrowolnie rozliczy się z pobranych nienależnie w toku procesu rat odsetkowych i kosztów kredytu jest założeniem niestety mocno życzeniowym, czego dowodzą nasze doświadczenia zebrane w sprawach frankowych.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Oświadczenie w trybie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego > >
Zwykle sądy odmawiają zabezpieczenia w sprawach SKD
Przyznanie przez warszawski sąd okręgowy zabezpieczenia w sprawie sankcji kredytu darmowego to sprawa wyjątkowa, zwykle wnioski o zabezpieczenie są przez sądy oddalane. W uzasadnieniach postanowień oddalających można wyczytać, że sytuacja kredytobiorców nie wymaga ich zabezpieczenia, bowiem brak zabezpieczenia nie uniemożliwi lub poważnie nie utrudni wykonania zapadłego w sprawie orzeczenia, ponieważ bank może rozliczyć się z powodem po zakończeniu postępowania.
- W mojej praktyce, obejmującej kilkaset spraw dotyczących SKD, tylko raz zdarzyło się, by sąd udzielił kredytobiorcy zabezpieczenia roszczenia. W sprawie tej następnie zapadł wyrok oddalający powództwo kredytobiorcy. W innych sprawach wnioski o zabezpieczenie były oddalane. W szczególności było to wynikiem nieuprawdopodobnienia przez powoda dochodzonego roszczenia – podaje Wojciech Wandzel, adwokat, lider Praktyki Banking & Finance w Kubas Kos Gałkowski, pełnomocnik banków.
Nawet jeśli takie postanowienia się pojawiają, to banki skarżą niemalże każde wydane postanowienie w przedmiocie wstrzymania płatności raty odsetkowej kredytu. Część orzeczeń jest potem zmieniana przez sądy odwoławcze, a część utrzymywana w mocy.
- Taka sytuacja nie powinna dziwić, albowiem orzecznictwo w sprawach związanych z sankcją kredytu darmowego nadal się kształtuje, co powoduje, iż sprawy te są niekiedy swoistą loterią, zależną od zapatrywań konkretnego sędziego. Wątpliwości w zakresie uchybień banków przewidujących możliwość stosowania sankcji potwierdza fakt, iż w sprawie omawianej sankcji w ciągu ostatnich dwóch lat do TSUE wpłynęło już pięć polskich odesłań w sprawie wykładni przepisów dyrektywy o kredycie konsumenckim w zakresie stosowania SKD – wskazuje Mikołaj Baczyński.
Czytaj również w LEX: Kredytowanie kosztów pozaodsetkowych, niektóre obowiązki informacyjne, kredyt darmowy, cesja – omówienie najnowszych "polskich" pytań prejudycjalnych dotyczących kredytu konsumenckiego > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.