Samorządy adwokacki i radcowski, ale też Stowarzyszenie Adwokackie Defensor Iuris, walczą o urzędówki od dłuższego czasu. Na początku czerwca 2023 r. Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej (NRA) wystąpiło do ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego, by złożył, na podstawie art. 149 ust. 2 Konstytucji RP, wniosek do Rady Ministrów o uchylenie w całości rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Powód? Zakwestionowanie konstytucyjności tych przepisów przez Trybunał Konstytucyjny. MS zapowiadało, że pracuje nad zmianami. W październiku ubiegłego roku do opiniowania skierowane zostały projekty zmian rozporządzeń - i utknęły. Ich głównym założeniem było zrównanie stawek za urzędówki ze stawkami dla adwokatów i radców prawnych z wyboru. Rozporządzenia miały obowiązywać od 1 stycznia 2024 r. Ostatecznie weszły w życie 5 czerwca br. Tyle że batalia trwa nadal - o urealnienie stawek, czyli dostosowanie ich do warunków rynkowych.
Czytaj: Do 4 czerwca adwokaci mogą powalczyć o wyrównanie urzędówek >>
W czerwcu NRA przyjęła stanowisko, w którym zwróciła się do ministra sprawiedliwości o podjęcie działań zmierzających do zabezpieczenia w ustawie budżetowej na rok 2025 środków finansowych, pozwalających na realizację tego celu. Z kolei minister Adam Bodnar jeszcze w maju powołał adw. Jacka Różyckiego na funkcję pełnomocnika do spraw określenia zasad ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez adwokata oraz radcę prawnego ustanowionych z urzędu.
Zobacz też w LEX: Profesjonalne raportowanie czasu pracy w kancelarii >
100 proc. więcej, ale tylko w niektórych sprawach
Konkrety padły na niedawnym spotkaniu ministra sprawiedliwości z przedstawicielami NRA. Jak poinformował resort, minister, dostrzegając niedostatek aktualnych uregulowań prawnych, zdecydował, że stawki wynagrodzeń przewidziane w rozporządzeniach, dotyczących kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oraz opłat za czynności pełnomocników i pełnomocniczek, będą systematycznie podwyższane.
Pierwsza zmiana ma nastąpić w ostatnim kwartale bieżącego roku (najpóźniej od 1 stycznia 2025 r.). Dotyczyć będzie podwyższenia o 100 proc. minimalnych stawek wynagrodzeń w 11 kategoriach spraw, które uznane zostały przez Ministerstwo Sprawiedliwości za najbardziej newralgiczne. Chodzi o sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, postępowań ws. nieletnich, spraw alimentacyjnych, o nakazanie wypłacenia wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka, o stwierdzenie nabycia spadku, o opróżnienie lokalu mieszkalnego czy skargi na czynności komornika.
To nie wszystko, jest też koncepcja zmiany regulacji mechanizmu zasądzania kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu na rzecz pełnomocników i pełnomocniczek. Rozwiązanie miałoby zmierzać w kierunku takiego ukształtowania brzmienia par. 4 ust. 2 rozporządzenia, aby sądy, na wniosek pełnomocnika o podniesienie wysokości opłaty były zobowiązane do oceny przesłanek warunkujących taką podwyżkę (do 600 proc.).
Czytaj: Od 5 czerwca wyższe stawki za "urzędówki" dla adwokatów i radców >>
Chodzi tu o uwzględnienie:
- nakładu pracy adwokata, w szczególności czasu poświęconego na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczby stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjętych w sprawie, w tym czynności podjętych w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu;
- wartości przedmiotu sprawy;
- wkładu adwokata w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie;
- stopnia zawiłości sprawy, w szczególności trybu i czasu prowadzenia sprawy, obszerności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.
Odmowa sądu wymagałaby uzasadnienia i odniesienia się do tych przesłanek, np. szczególnego nakładu pracy pełnomocnika czy czasu poświęconego na przygotowanie się do prowadzenia sprawy. - Takie ukształtowanie regulacji, uzasadniających orzekanie o podwyższaniu stawek wynagrodzenia, ułatwiłoby adwokatom i adwokatkom składanie sądom skutecznych wniosków kosztowych - uważa MS.
Czytaj też w LEX: Zarządzanie finansami w nowoczesnej kancelarii prawnej >
Adwokaci postulują wprowadzenie stawki minimalnej
To, że takie deklaracje padły, potwierdza też w rozmowie z Prawo.pl Przemysław Rosati, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej.
- To były dobre rozmowy. Deklaracje ministra sprawiedliwości, które padły na spotkaniu, a które są też wyrażone publicznie w komunikacie resortu są deklaracjami zawierającymi - co ma kluczowe znaczenie - konkrety. Jeśli chodzi o urealnienie wysokości wynagrodzeń za świadczenie pomocy prawnej z urzędu to według deklaracji ministra zmiany, które mają nastąpić w zakresie stawek za świadczenie pomocy prawnej z urzędu są pierwszym krokiem prowadzącym do urealnienia ich, tak by odzwierciedlały sytuację rynkową. Oczywiście te 11 kategorii spraw - o których mowa i w których stawki mają wzrosnąć od stycznia 2025 r. o 100 proc., to są te sprawy, które obecnie są na najniższym poziomie w rozporządzeniu, natomiast pan minister zadeklarował, że to pierwsza grupa a jego celem jest systematyczne i szersze dokonywanie urealnienia wynagrodzeń za świadczenie pomocy prawnej z urzędu - mówi Przemysław Rosati, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej.
Jak dodaje w ocenie Adwokatury ta pierwsza grupa powinna zostać rozszerzona o sprawy karne. - Są czasochłonne i z punktu widzenia praw i wolności obywatelskich wymagają należytych nakładów Skarbu Państwa. Zwróciliśmy również uwagę, że należałoby przyjąć minimalny pułap, jeśli chodzi o najniższą stawkę i zaproponowaliśmy by było to co najmniej 500 zł netto, czyli żeby we wszystkich kategoriach spraw stawki nie były niższe niż ta kwota - mówi.
Czytaj też w LEX: Analiza opłacalności sprawy/rentowności kancelarii >
- To jest dla mnie jasna deklaracja, traktuje ją jako dobry punkt wyjścia do dalszych koniecznych zmian. Wiem, że MS zdaje sobie sprawę z tego, że te zmiany muszą nastąpić a to dlatego, że interes obywateli, którzy korzystają z pomocy prawnej z urzędu wymaga, aby wynagrodzenia za świadczenie pomocy prawnej z urzędu i potrzebne na to środki, były na takim poziomie, aby odzwierciedlał on aktualne warunki rynkowe, wartość pracy, zaangażowanie pełnomocników i obrońców - wskazuje prezes NRA. I podsumowuje, że za rzetelną i uczciwą pracę, a taka jest praca adwokatów, należy się uczciwe wynagrodzenie.
Zobacz też w LEX: Zarządzanie cenami dla prawników – wstęp do ustalania i analizy cen >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
