Rozporządzenia zostały ogłoszone w Dzienniku Ustaw z 14 maja 2024 r. i zastąpiły poprzednie akty wykonawcze Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. Mają zastosowane również do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem 5 czerwca 2024 r. Zasadnicza część zmian to podwyższenie wysokości opłat za pomoc prawną świadczoną przez adwokatów i radców prawnych z urzędu w ramach poszczególnych kategorii spraw.
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu >
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu >
Czytaj: NRA chce, by w budżecie na 2025 r. zabezpieczono pieniądze na urealnienie urzędówek >>
Co wynika z rozporządzeń?
W sprawach, w których wysokość opłaty zależy od wartości przedmiotu sprawy, wszystkie stawki będą podwyższone o jedną trzecią w stosunku do dotychczasowych. To oznacza, że najniższa stawka opłaty – przy wartości przedmiotu sprawy do 500 zł – będzie wynosić 90 zł (poprzednio 60 zł), a najwyższa – przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 5 mln zł – będzie wynosić 25 000 zł (poprzednio 16 600 zł).
W pozostałych sprawach, m.in. z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, prawa rzeczowego czy spadkowego, stawki kwotowe opłat będą podwojone w stosunku do obowiązujących na mocy poprzednich rozporządzeń z 2016 r.
Wyjątkiem są stawki w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu upominawczym, elektronicznym postępowaniu upominawczym, postępowaniu nakazowym oraz europejskim postępowaniu nakazowym, w których wysokość opłat pozostanie bez zmian.
Podobnie nie zmienią się stawki procentowe przewidziane jako punkt wyjścia do ustalenia stawki kwotowej opłaty. Przykładowo, za prowadzenie spraw w postępowaniu zażaleniowym przed sądem okręgowym (obecnie także przed sądem rejonowym w przypadku tzw. zażaleń poziomych, czyli wnoszonych do innego składu sądu pierwszej instancji) opłata będzie nadal wynosić 25 proc. opłaty kwotowej właściwej dla danej sprawy.
Czytaj też w LEX: Analiza opłacalności sprawy/rentowności kancelarii >
Uregulowane stawki w postępowaniu przed sądem zamówień publicznych
Novum w stosunku do poprzednich rozporządzeń stanowi uregulowanie stawek opłat w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Warszawie - sądem zamówień publicznych w sprawach ze skargi na wyrok Krajowej Izby Odwoławczej (stawka 3600 zł) oraz ze skargi na postanowienie Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej o zwrocie odwołania oraz ze skargi na inne orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej, w tym na postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania odwoławczego zawarte w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej, jeśli strona nie skarży rozstrzygnięcia merytorycznego (stawka 900 zł).
Sprawa zawiła? "Urzędówka" za rozwód nawet 4320 zł
Największa zmiana, jak się wydaje, dotyczy uznaniowej decyzji sądu w zakresie wymiaru opłaty przysługującej adwokatowi i radcy prawnemu w wysokości wyższej, niż wynikająca ze stawek zasadniczych wskazanych w rozporządzeniach. Zasada pozostanie taka sama, jak na gruncie dotychczasowego stanu prawnego, tj. opłata ustalona według stawek wynikających z rozporządzeń – a zatem w wysokości opisanej wyżej – nie będzie mogła przekraczać wartości przedmiotu sprawy (par. 4 ust. 1). Sąd będzie mógł jednak, podobnie jak dotąd, ustalić wyższą wysokość opłaty niż wnikająca z opisanej zasady, z uwzględnieniem:
- nakładu pracy adwokata,
- wartości przedmiotu sprawy,
- wkładu adwokata w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie,
- stopnia zawiłości sprawy
z tą zmianą, że tak ustalona opłata nie będzie mogła przekraczać 600 proc. opłaty ustalonej zgodnie z zasadą z ust. 1. W rozporządzeniach z 2016 r. maksymalna granica uznaniowego podwyższenia opłaty przez sąd wynosiła 150 proc. To oznacza, że sąd w danej sprawie w oparciu o przesłanki wymienione w par. 4 ust. 2 rozporządzeń, m.in. z uwzględnieniem nakładu pracy adwokata albo radcy prawnego, za prowadzenie przykładowo rozwodu w pierwszej instancji będzie mógł przyznać pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie w maksymalnej wysokości 4320 zł (przy nowej stawce podstawowej 720 zł). Dotąd kwota maksymalna wyniosłaby 540 zł (przy dotychczasowej stawce podstawowej 360 zł).
Otwarte pozostaje pytanie, na ile nowe stawki opłat okażą się zachętą dla adwokatów i radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu.
Czytaj też w LEX: Czy adwokat, który zlikwidował działalność gospodarczą, ma obowiązek wystawienia faktury za pomoc prawną z urzędu? >
Czytaj: Będą zmiany w systemie urzędówek? Minister Bodnar zapowiada analizę modelu>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
