Wyrok wstępny tylko co do zasady

Wyrok wstępny podobnie jak wyrok częściowy ma wpływać na optymalizację i przyspieszenie postępowania. Jego wydanie - w myśl obowiązujących przepisów i orzecznictwa - jest dopuszczalne, gdy dotychczas ustalone fakty i stan prawny pozwalają na stwierdzenie, że żądanie zgłoszone przez stronę powodową zasługuje zasadniczo na uwzględnienie. Co jednak jest ważne - nie rozstrzyga ostatecznie sporu.

Kwestie te reguluje art. 318 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z par. 1 sąd, uznając roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie, może wydać wyrok wstępny tylko co do samej zasady, co do spornej zaś wysokości żądania - zarządzić bądź dalszą rozprawę, bądź jej odroczenie. Par. 2 mówi o tym, że w razie zarządzenia dalszej rozprawy, wyrok co do wysokości żądania, jak również rozstrzygnięcie co do kosztów może zapaść dopiero po uprawomocnieniu się wyroku wstępnego.

Z kolei „zasada roszczenia” oznacza konkretne prawo lub stosunek prawny leżący u podstaw powództwa. Odnosi się więc do przedmiotowej i podmiotowej strony procesu, tj. wszystkich elementów stosunku prawnego z wyjątkiem rozmiaru świadczenia. - Oznacza to, że wyrok wstępny dotyczy samej zasady odpowiedzialności to jest rozstrzyga o istnieniu konkretnego stosunku prawnego lub prawa, z którego wynika dochodzone roszczenie. Przez pojęcie "żądanie usprawiedliwione w zasadzie" rozumie się istnienie pomiędzy stronami procesu stosunku prawnego uzasadniającego uwzględnienie powództwa - wskazywał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z maja 2015 r. (I ACa 1013/14). 

Więcej w LEX: Wyrok wstępny i częściowy - komentarz praktyczny >>>

Czytaj: SA: wyrok wstępny w sprawie o kredyt we franku musi ustalać, czy bank ponosi odpowiedzialność>>

Jeden pozew dwa wyroki 

Wydanie wyroku wstępnego nie kończy więc postępowania, ponieważ po jego uprawomocnieniu się sąd zarządza dalszą część rozprawy oraz przeprowadza postępowanie dowodowe w celu rozstrzygnięcia o wysokości żądania pozwu. Innymi słowy o tym samym pozwie rozstrzygać będą dwa wyroki – jeden o zasadności żądania - wstępny, a drugi o jego wysokości.

Co więcej, przepisy ustawowe nie precyzują, w jakich kategoriach spraw dopuszczalne jest wydanie wyroku wstępnego. Sąd Najwyższy w postanowieniu z czerwca 2017 r. (sygn. II CZ 28/17) stwierdził, że takie wyrokowanie ograniczone "co do zasady" jest uzasadnione, gdy przedmiotem sporu stron pozostaje sama zasada prawna (według oceny sądu jest wątpliwa), a ustalenie wysokości roszczenia połączone jest z pracochłonnym, długotrwałym i kosztownym postępowaniem dowodowym.

Sentencja wyroku wstępnego - WZÓR DOKUMENTU >>>

Ważne jest też to - że jak podkreślają prawnicy - wyrok wstępny może być jedynie pozytywny, co wynika z literalnego brzmienia przepisu. W przypadku gdy roszczenie nie zasługuje na uwzględnienie co do zasady, sąd powinien oddalić powództwo w całości. Z kolei przewidziana w wyroku wstępnym ochrona prawna może być udzielona tylko wówczas, gdy dochodzone roszczenie jest już wymagalne, a pozostaje jeszcze do rozstrzygnięcia jedynie kwestia rozmiaru tego roszczenia. 

Przyjmuje się również, że wydanie wyroku wstępnego jest niedopuszczalne także w postępowaniu nakazowym, po wydaniu nakazu i wniesieniu zarzutów.  

Czytaj w LEX: Przedmiot wyroku wstępnego i postępowanie przed sądem pierwszej instancji po jego wydaniu >>>

Czytaj w LEX: Ustawowe przesłanki wydania wyroku wstępnego >>>

Czytaj w LEX: Dopuszczalność wydania wyroku wstępnego w procesie cywilnym. Zagadnienia wybrane >>>

Od wyroku wstępnego też apelacja 

Przypomniał o tym Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z marca 2017 r.  Wskazał, że wyrok wstępny podlega zaskarżeniu według takich samych zasad, jak wyrok końcowy. Przy czym sąd odwoławczy rozpoznając apelację od wyroku wstępnego stosuje reguły orzekania obowiązujące w postępowaniu apelacyjnymi, w związku z tym może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. 

- Nierozpoznanie istoty sprawy w odniesieniu do wyroku wstępnego ma węższy zakres pojęciowy, niż w przypadku wydania wyroku końcowego. Wyrok wstępny powinien rozstrzygnąć o istnieniu konkretnego stosunku prawnego lub prawa, z którego wynika dochodzone roszczenie. W wyroku wstępnym sąd powinien więc przesądzić o konkretnym stosunku prawnym, ustalić wszystkie jego elementy, z wyjątkiem tylko wysokości świadczenia - uzasadnił.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.