Artykuły 394 § 1 pkt 9 oraz art. 394[2] § 1 k.p.c. nie rozstrzygają, czy pełnomocnikowi strony przysługuje zażalenie na postanowienie sądu dotyczące zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy z urzędu. Rodziło to problemy praktyczne, ponieważ zdarzało się, że sądy odrzucały przez to środki odwoławcze składane przez pełnomocników, którzy nie zgadzali się z rozstrzygnięciem sądu dotyczącym tej kwestii.
W sprawie niejasnych przepisów interweniowały Sąd Najwyższy i Trybunał Konstytucyjny. TK w wyroku z dnia 30 października 2012 r. (sygn. akt SK 20/11) orzekł, że zwrot kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu jest jednym z elementów wynagrodzenia za usługi wykonywane przez radcę prawnego i powinien podlegać ochronie właściwej dla praw majątkowych. Jako że pełnomocnik jest podmiotem, który ma interes prawny w dochodzeniu swoich roszczeń z tego tytułu od Skarbu Państwa, powinien mieć - zdaniem Trybunału - prawo do ich dochodzenia w dwuinstancyjnym postępowaniu sądowym.
Projekt (druk sejmowy nr 1379), dostosowujący przepisy do wyroku TK, przygotował Senat. Precyzuje on treść art 394 § 1 pkt 9 i art. 394[2] § 1, dodając do wymienionych w nich spraw także zażalenie na zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Oznacza to - biorąc pod uwagę nowelizację k.p.c., która weszła w życie rok temu - że zażalenia od postanowień sądu pierwszej i drugiej instancji w tym zakresie rozpozna sąd drugiej instancji (w tym drugim przypadku w innym składzie - w ramach instancji poziomej).
Podczas posiedzenia posłowie zapoznają się ze sprawozdaniem Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach, która zarekomendowała uchwalenie ustawy.
Monika Sewastianowicz