Izba Karna SN: Uchwała trzech Izb w sprawie badania statusu sędziów nadal jest wiążąca

Wątpliwości, co do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności przez sędziów powołanych przez nową KRS zostały rozstrzygnięte przez uchwałę trzech Izb Sądu Najwyższego - orzekła Izba Karna. Sędziowie pominęli przy tym wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że ta uchwała jest niezgodna z Konstytucją RP, a także nowelizację ustawy o SN obowiązującą od 14 lutego br., która zakazuje weryfikowania nominacji sędziowskich.

Pogłębia się rozłam w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Świadczy o tym postanowienie wydane przez Izbę Karną 25 czerwca br..

Sąd Najwyższy rozpatrywał w czwartek 25 czerwca br. pytanie prawne Sądu Okręgowego  w Jeleniej Górze. Sąd ten powziął wątpliwość, rozpoznając odwołanie od wyroku sąd I instancji, czy osoba powołana przez prezydenta na sędziego Sądu Rejonowego w Zgorzelcu jest uprawniona do orzekania, biorąc pod uwagę fakt, że jej kandydaturę wyłoniła nowa Krajowa Rada Sądownictwa?

Sprawa rozstrzygnięta w styczniu 2020 r.

Izba Karna odmówiła podjęcia kolejnej uchwały. Podstawą do odmowy było stwierdzenie, że zagadnienie nie budzi już wątpliwości.

- Uchwała podjęta w styczniu przez trzy Izby SN rozstrzygnęła te wątpliwości, które były wyrażone w zagadnieniu prawnym przedstawionym przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze - powiedział sędzia sprawozdawca Piotr Mirek.

Z podjętej 23 stycznia br. uchwały trzech Izb SN - Karnej, Cywilnej i Pracy - wynikało m.in., że nienależyta obsada SN, sądów powszechnych i wojskowych jest wtedy, gdy w ich składzie znajduje się osoba wyłoniona przez Krajową Radę Sadownictwa w obecnym składzie. W sądzie powszechnym nienależyta obsada może być stwierdzona tylko wtedy, jeżeli wadliwość procesu powoływania sędziego prowadzi w konkretnych okolicznościach do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności.

- Uchwała ta, mająca moc zasady prawnej, te wątpliwości wyjaśniała i jest dla Sądu Najwyższego wiążąca - podkreślił sędzia Mirek. - Okoliczności braku niezawisłości nie stanowią wprost bezwzględnej przyczyny odwoławczej, ale zastrzeżenia sądu należy badać pod kątem art. 439 kpk - dodał.

Czytaj: TK: Nie można wyłączyć sędziego powołanego z udziałem nowej KRS

Według tego przepisu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia, sąd odwoławczy uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli w jego wydaniu brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania, bądź podlegająca wyłączeniu. 

Sytuacja po lutowej zmianie

Izba Karna w swym ostatnim postanowieniu nawiązała też do sytuacji prawnej powstałej w wyniku nowelizacji ustawy o SN, która weszła w życie 14 lutego br.

- Zmiana ta nie skutkuje w omawianej sprawie, nadal sądy muszą rozważyć kwestię niezawisłości sędziego. Artykułu 29 ustawy o SN - nie stosuje się. Zgodnie z tym przepisem w ramach działalności Sądu Najwyższego lub jego organów niedopuszczalne jest kwestionowanie umocowania sądów i trybunałów, konstytucyjnych organów państwowych oraz organów kontroli i ochrony prawa - podkreślił sędzia Mirek.

Izba Karna nie wspomniała też o wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 3 kwietnia 2020 r. Trybunał orzekł wówczas, że możliwość rozpoznawania wniosków o wyłączenie sędziego z uwagi na wyłonienie go przy udziale obecnej Krajowej Rady Sądownictwa jest sprzeczna z konstytucją.  To była odpowiedź na pytanie Izby Dyscyplinarnej SN sformułowane po uznaniu przez Izbę Pracy SN, że nie jest ona legalnym sądem.

Wykładania Izby Kontroli Nadzwyczajnej

Inaczej orzeka Izba Kontroli Nadzwyczajnej SN. Według jej orzeczeń - nie można wyłączyć sędziego od orzekania, jeśli pełnomocnik powołuje się tylko na uchwałę trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23 stycznia br. bez wykazania, że sędzia mógłby w konkretnej sprawie być stronniczy (I NWW 7/20, orzeczenie z 8 maja 2020 r.).

Ponadto Izba Kontroli kieruje się także swoją uchwałą podjętą 8 stycznia br., sygn. I NOZP 3/19, mającej moc zasady prawnej. Stwierdzono w niej, że obowiązkiem sądu jest stosowanie prawa Unii Europejskiej zgodnie z porządkiem hierarchicznym źródeł prawa.

Według Izby Kontroli, interpretacja art. 26 ustawy o SN powinna odbyć się z uwzględnieniem wskazań zawartych w wyroku TSUE z 19 listopada 2019 r. Wykładnia ta powinna uwzględniać możliwość kontroli, czy w konkretnej sprawie nie dochodzi do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Uchwała Izby Dyscyplinarnej

Izba Dyscyplinarna SN także dołożyła swoją interpretację do problemu badania niezawisłości sędziów.

W uchwale pełnego składu tej Izby z 10 kwietnia 2019 r. stwierdzono, że udział w składzie sądu osoby, która została powołana przez Prezydenta RP do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, ukształtowanej w wyniku wyboru przez Sejm w trybie określonym ustawą z 8 grudnia 2017 r. o KRS nie narusza prawa do rozpoznania sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd. W skutek czego osoba taka nie jest osobą nieuprawnioną do orzekania w rozumieniu art. 439 par. 1 pkt 1 k.p.k., a skład orzekający sądu, w którym zasiada taka osoba, nie jest sądem nienależycie obsadzonym (sygn. akt II DSI 54/18).

Rezultat jest taki, że wszystkie wnioski pełnomocników są oddalane jako niezasadne.

Sygnatura akt I KZP 1/20, postanowienie z 25 czerwca 2020 r.

Sprawdź również książkę: Kodeks karny ze schematami ebook >>