Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek samorządu notarialnego, na który notariusze czekali ponad trzy lata. Wniosek KRN popierał prokurator generalny.
Zdaniem wnioskodawców kwestionowany przepis nakładając na organ samorządu zawodowego obowiązek utworzenia systemu informatycznego do prowadzenia rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia, bez zapewnienia źródeł finansowania tego zadania ze środków publicznych, narusza zasadę praworządności i zasadę proporcjonalności oraz jest nieproporcjonalną ingerencją w prawo własności organu samorządu zawodowego. Powoływany system informatyczny nie spełnia wskazanych przez ustawodawcę celów ustawy z uwagi na nie objęcie nim sądowych stwierdzeń nabycia spadku co jest sprzeczne z art. 2 konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny orzekł jednak, że art. 95i § 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie jest zgodny z art. 2, art. 17 ust. 1, art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 w związku z art. 84 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że wskazana przez wnioskodawcę reguła finansowania przez państwo zadań publicznych powierzonych podmiotom niepublicznym w tym przypadku doznaje osłabienia, co jest konsekwencją specyficznego statusu KRN, będącego konsekwencją specyficznego statusu prawnego notariuszy. Notariusz nie jest świadczącym określone usługi prawne wolnym zawodem prawniczym, a raczej szczególnego rodzaju funkcjonariuszem publicznym powiązanym organizacyjnie z wymiarem sprawiedliwości. Notariuszom przyznano status przedstawicieli władzy publicznej, na których ciążą obowiązki wykonywania określonych czynności urzędowych (postanowienie TK o sygn. Ts 255/07).
Zdaniem Trybunału, zarzut naruszenia art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji jest niezasadny, a kwestionowany przepis nie stanowi nadmiernej ingerencji w prawo własności przysługujące KRN.  Ustawodawca przewidział odpowiednią maksymalną stawkę taksy notarialnej, ustalając ją na poziomie 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, a także uzupełniającego aktu poświadczenia dziedziczenia w zakresie spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne, oraz 100 zł za sporządzenie protokołu dziedziczenia. Jednocześnie ustawodawca prawidłowo założył, że notarialne poświadczanie dziedziczenia znajdzie wielu zwolenników, a przez to zapewni notariuszom odpowiedni dochód.
Trybunał zauważył też, że zgodnie z art. 23 p.n., składki opłacane przez notariuszy są przeznaczone "na potrzeby organów samorządu zawodowego", co oznacza, iż z woli ustawodawcy powinny być przeznaczone na realizację przez ten samorząd nałożonych na niego zadań, niezależnie od tego, czy są to zadania realizowane tylko w interesie samorządu, czy też całego społeczeństwa. Poza tym, w związku z istotą i funkcjami samorządu notarialnego, niezwykle trudne byłoby wydzielenie spośród całokształtu jego działalności tej, która nie służyłaby - choćby pośrednio - ogółowi (zatem nie ma ustawowych przeszkód w przeznaczeniu składek uiszczanych przez notariuszy na realizację obowiązku określonego w art. 95i § 1 p.n.).
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przyjęcie koncepcji rejestrowania zarówno poświadczeń dziedziczenia, jak i postanowień sądowych, byłoby zadaniem o wiele bardziej kosztownym i czasochłonnym, nie zrealizowałoby celu nowelizacji w postaci ograniczenia kognicji sądów, a w konsekwencji ich odciążenia. Ponadto, zdaniem Trybunału, ustawodawca przewidział wystarczające mechanizmy zabezpieczające pewność obrotu w zakresie uniknięcia funkcjonowania w odniesieniu do tego samego spadku kilku notarialnych poświadczeń dziedziczenia oraz w zakresie minimalizacji zagrożenia funkcjonowania w obrocie, w stosunku do tego samego spadku, aktu poświadczenia dziedziczenia i postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 95b, art. 95c § 1, art. 95c § 2 pkt 4, art. 95e § 2 pkt 1 i 2, art. 95h § 5 prawa o notariacie oraz art. 6691 kodeksu postępowania cywilnego). W kontekście zarzutu naruszenia zasad prawidłowej legislacji Trybunał stwierdził, że art. 95i § 1 p.n. nie zawiera sformułowań, które byłyby niejasne czy nieprecyzyjne.
Zdaniem Trybunału niezasadny jest również zarzut wnioskodawcy dotyczący niewskazania terminu, w jakim KRN powinna wykonać obowiązek utworzenia systemu informatycznego do prowadzenia rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia. Ustawa wprowadzająca art. 95i § 1 p.n. została ogłoszona 1 października 2007 r., weszła w życie - stosownie do przewidzianej vacatio legis - po upływie dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia. Tym samym od 2 października 2008 r. wszyscy, których ustawa zmieniająca może dotyczyć, mają obowiązek realizować lub stosować normy postępowania wyrażone w tym akcie normatywnym. W tej dacie zatem, z mocy samego prawa, konkretyzuje się obowiązek KRN utworzenia systemu informatycznego do prowadzenia rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia oraz utrzymywania tego systemu.
Jak czytamy w uzasadnieniu wyroku TK, w świetle art. 84 konstytucji, każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Wbrew twierdzeniu wnioskodawcy  - stwierdza Trybunał - przepis ten nie wymaga od ustawodawcy określenia wszystkich istotnych elementów świadczenia publicznego, w tym konstrukcji obciążenia i jego rozmiarów (obowiązek tego rodzaju przewiduje art. 217, ale nie ma on zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż obowiązek wskazany w art. 95i § 1 p.n. nie ma charakteru podatkowego).  Z art. 84 konstytucji wynika jedynie, że ciężary i świadczenia publiczne powinny być normowane przez akt rangi ustawowej, jednak bez uściślenia przez ustrojodawcę zakresu tej regulacji. Tym samym kwestionowany przepis spełnia wymóg wynikający z art. 84 konstytucji, ponieważ obowiązek utworzenia systemu informatycznego do prowadzenia rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia został nałożony w drodze ustawowej - czytamy w komunikacie TK.
Rozprawie przewodniczyła sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka, sprawozdawcą był sędzia TK Zbigniew Cieślak. Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.