Zdaniem Trybunału, art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (dalej u.s.m.) w zakresie, w jakim dotyczy żądania najemcy o przeniesienie własności spółdzielczego lokalu mieszkalnego, który przed odpłatnym nabyciem przez spółdzielnię mieszkaniową był mieszkaniem przedsiębiorstwa państwowego, państwowej osoby prawnej lub państwowej jednostki organizacyjnej, jest zgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny nie podzielił poglądu sądu pytającego dotyczącego naruszenia przez kwestionowany przepis zasady równości. Wskazane przez sąd pytający podmioty, tj. osoby, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, osoby zawierające ze spółdzielnią mieszkaniową umowę o budowę lokalu oraz najemcy dawnych lokali zakładowych nie są podmiotami podobnymi w rozumieniu art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Wskazane przez sąd podmioty nie tylko mają różny status tj. najemców, członków spółdzielni mieszkaniowej i osób niebędących członkami spółdzielni mieszkaniowej, ale przede wszystkim ubiegają się o ustanowienie prawa własności różnych kategorii lokali, których pochodzenie i sposób finansowania jest odmienny. W konsekwencji ustawodawca mógł różnie uregulować sytuację prawną tych trzech kategorii podmiotów w odniesieniu do zasad ubiegania się przez nie o ustanowienie odrębnej własności lokali.
Trybunał Konstytucyjny podzielił pogląd sądu pytającego, że przyznanie najemcy uprawnienia określonego w art. 48 ust. 1 u.s.m. stanowi ingerencję w prawo spółdzielni mieszkaniowej do rozporządzania rzeczą, poprzez pozbawienie spółdzielni swobody podjęcia decyzji co do zachowania przysługującego jej prawa własności do lokalu mieszkalnego i nakaz przeniesienia tego prawa na rzecz określonej osoby. Jednak zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału ustawowy nakaz zbycia przedmiotu własności na rzecz określonej osoby może być w pewnych okolicznościach konstytucyjnie dopuszczalny i nie naruszać istoty prawa własności. Dopuszczalność takiego ograniczenia zależy od przyjętych przesłanek dochodzenia przez dany najemcę przyznanego mu roszczenia. Wysokość świadczenia finansowego, którego spełnienie warunkuje przeniesienie prawa własności przez spółdzielnię, powinna być racjonalna i obiektywnie uzasadniona.
Ustawodawca przewidział w art. 48 ust. 1 pkt 2 u.s.m. obowiązek zapłaty przez najemcę określonego przez zarząd spółdzielni wkładu budowlanego w wysokości ustalonej jako koszt nabycia przez spółdzielnię danego lokalu (wyliczonego proporcjonalnie do ceny nabycia zakładowego budynku mieszkalnego), zwaloryzowanego przy uwzględnieniu odpowiedniego miernika waloryzacji. Ustawodawca nie wskazał konkretnego sposobu dokonywania waloryzacji ceny nabycia dawnego lokalu zakładowego, pozostawiając w tym zakresie wybór organom spółdzielni mieszkaniowej. Waloryzacja powinna uwzględniać wzrost wartości cen nieruchomości.
W konsekwencji wysokość ustalonego wkładu budowlanego zależy od ceny nabycia lokalu przez spółdzielnię i zastosowanego w danym przypadku wskaźnika waloryzacji. Ustalanie wysokości wkładu budowlanego i wybór odpowiedniego wskaźnika waloryzacji stanowi ustawową kompetencję zarządu spółdzielni.
Zdaniem Trybunału, dopuszczalne jest określenie przez ustawodawcę preferencyjnych warunków finansowych nabywania przez najemców dawnych mieszkań zakładowych własności lokali przejętych przez spółdzielnie mieszkaniowe, o ile warunki te są racjonalne i obiektywnie uzasadnione.
Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line
Źródło: www.trybunal.gov.pl, stan z dnia 20 czerwca 2012 r.