Strasburg: wojna nie usprawiedliwia arbitralnego odebrania prawa do mieszkania kwaterunkowego

Władze Bośni-Hercegowiny powinny pozwolić na powrót do mieszkań zajmowanych przed wojną tym osobom, które nie uzyskały prawa do nowego lokalu kwaterunkowego w innym miejscu uznał Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 3 maja br.

Sprawa ta dotyczy obywateli byłej Jugosławii, którzy w latach 1978-1988 – w związku ze swym zatrudnieniem w armii jugosłowiańskiej – otrzymali prawo do lokali kwaterunkowych znajdujących się w Sarajewie i Mostarze. W 1992 r. skarżący opuścili te lokale ze względu na sytuację polityczną, rozpad byłej Jugosławii i działania wojenne. Od 1998 r. skarżący bezskutecznie usiłują odzyskać swe przedwojenne mieszkania.
Trybunał uznał, iż w przypadku tych osób, którym nie zostało przyznane prawo do innego, zamiennego lokalu kwaterunkowego, taki stan rzeczy stanowił naruszenie art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o prawach człowieka (prawo do poszanowania własności). Bez wątpienia w przypadku skarżących prawo do lokalu kwaterunkowego, które miało charakter dożywotniego najmu chronionego, rozwiązywalnego jedynie w szczególnych przypadkach – wchodziło w zakres pojęcia "mienia" dla potrzeb art. 1 Protokołu nr 1, a uniemożliwienie skarżącym powrotu do swych przedwojennych mieszkań stanowiło "pozbawienie ich własności" w rozumieniu tego artykułu. Prawo własności nie ma jednakże charakteru bezwzględnego i może podlegać ograniczeniom przy zachowaniu sprawiedliwej równowagi pomiędzy prawem osoby do jej mienia a innymi, ważnymi interesami realizowanymi w taki sposób. Trybunał uznał sytuację polityczną w byłej Jugosławii z lat 1990tych za wystarczające usprawiedliwienie pozbawienia własności, a w przypadku przyznania innego mieszkania kwaterunkowego przez pozwane państwo nie można mówić o naruszeniu sprawiedliwej równowagi pomiędzy interesami indywidualnymi a interesami ogólnymi. Naruszone natomiast zostały prawa tych osób, które nie uzyskały mieszkań zamiennych.
Trybunał przyznał tym skarżącym, których prawo z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji zostało naruszone, od 53 000 do 85 000 euro tytułem doznanej szkody majątkowej, po 5 000 euro tytułem doznanej krzywdy moralnej oraz zasądził zwrot kosztów i wydatków.
Z omawianego orzeczenia warto zapamiętać, iż pod pojęciem "mienia" z art. 1 Protokołu nr 1 mogą kryć się różne prawa, także prawo do najmu chronionego lokalu kwaterunkowego.

Tak wynika z wyroku Trybunału z 3 maja 2012 r. w połączonych sprawach nr 12959/05, 19724/05, 47860/06, 8367/08, 9872/09 i 11706/09, Mago i inni przeciwko Bośni i Hercegowinie.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line