Strasburg: państwa decydyją o charakterze praw wyborczych więźniów

Mimo iż automatyczne, arbitralne i bezwarunkowe pozbawienie osób osadzonych praw wyborczych jest niedopuszczalne, państwa Rady Europy cieszą się dużą swobodą decyzyjną w zakresie ograniczania takich praw uznał Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 22 maja br.

Wyrok ten dotyczy obywatela Włoch, który za zabójstwo żony i zranienie syna w czasie kłótni domowej został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Zgodnie z prawem włoskim osoby dożywotnio pozbawione wolności nie mogą do końca życia sprawować żadnego urzędu publicznego, co z mocy prawa włoskiego sprowadziło się także do pozbawienia skarżącego biernych i czynnych praw wyborczych. Skarżący argumentował, iż taka regulacja prawna stanowi naruszenie prawa do wolnych wyborów chronionego w art. 3 protokołu nr 1 do Konwencji o prawach człowieka.
Trybunał stwierdził, iż naruszeniem prawa do wolnych wyborów jest jedynie automatyczne i bezwarunkowe pozbawienie praw wyborczych. Prawa z art. 3 protokołu nr 1 mają ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania demokracji, ale nie są one nieograniczone. Państwa cieszą się dużą swobodą decyzyjną w tej mierze. Przepisy regulujące kwestie pozbawienia praw wyborczych osób skazanych we Włoszech nie miały charakteru ogólnego i automatycznego, lecz uwzględniały szereg czynników związanych m.in. z powagą popełnionego przestępstwa i jego charakterem. Pozbawienie praw wyborczych dotyczy jedynie osób, które dopuściły się czynów przeciwko państwu włoskiemu lub przeciwko wymiarowi sprawiedliwości oraz osób, które zostały skazane na karę od trzech lat pozbawienia wolności. Ponadto po trzech latach od momentu zakończenia kary pozbawienia wolności skazany może ubiegać się o przywrócenie praw wyborczych. Zdaniem Trybunału uregulowanie to nie wykracza poza granice marginesu uznania przyznanego państwu.
W omawianym wyroku na uwagę zasługuje koncepcja ogólnego, automatycznego i bezwarunkowego pozbawienia prawa konwencyjnego, które w orzecznictwie ETPC jest jednoznacznie piętnowane. Trybunał często akceptuje dość szerokie ograniczenia praw podstawowych (oprócz praw bezwarunkowych takich jak np. zakaz tortur), lecz ograniczenia te zawsze muszą być racjonalnie uzasadnione w konkretnych okolicznościach i nie mogą być stosowane "na ślepo". Włoskie ograniczenia prawa wyborczego są tego dobrym przykładem, gdyż stosowane są jedynie do określonych, dobrze zdefiniowanych kategorii osób skazanych.

Tak wynika z wyroku ETPC z 22 maja 2012 r. w sprawie nr 126/05, Scoppola przeciwko Włochom (nr 3).

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line