Strasburg: odmowa rejestracji muzułmańskiego stowarzyszenia nie była "konieczna w demokratycznym społeczeństwie"

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 8 czerwca uznał, że odmowa rejestracji stowarzyszenia, które miało działać na rzecz praw mniejszości muzułmańskiej w Bułgarii, stanowiła naruszenie prawa do stowarzyszania się.

Skarga do Trybunału została wniesiona przeciwko Bułgarii w związku z odmową rejestracji stowarzyszenia na rzecz praw mniejszości muzułmańskiej w tym kraju. Skarżący założyciel stowarzyszenia, po ogłoszeniu swego zamiaru publicznie, spotkał się z falą gróźb i negatywnych komentarzy w środkach masowego przekazu. Jego oponenci twierdzili, że miał zamiar założyć proturecką partię polityczną finansowaną ze środków zagranicznych tajnych służb. Sądy bułgarskie odmówił rejestracji stowarzyszenia twierdząc, iż jego deklarowane cele są celami partii politycznej i mogą być realizowane jedynie przez partię polityczną, a nie przez stowarzyszenie. Sądy powołały się również na względy bezpieczeństwa publicznego. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż odmowa rejestracji stowarzyszenia naruszyła wolność stowarzyszania się, chronioną w art. 11 Konwencji o ochronie praw człowieka.

Trybunał zgodził się ze skarżącymi i potwierdził naruszenie art. 11 Konwencji.

W swym orzecznictwie Trybunał przyjmował już wcześniej, że polityczny charakter celów, które stowarzyszenie chce realizować, nie może stanowić podstawy odmowy jego rejestracji. Jeżeli stowarzyszenie nie chce brać udziału w wyborach parlamentarnych, to nie zachodzi "pilna potrzeba społeczna", która nakazywałaby jego założycielom założenie partii politycznej w to miejsce. W omawianej sprawie nic nie wskazuje na to, by skarżący chcieli kandydować w wyborach, nie było więc konieczności narzucania im bardziej wymagającej formy organizacyjnej, jaką jest partia polityczna.

Trybunał nie dopatrzył się także zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego w planowanej działalności stowarzyszenia. Sama nazwa stowarzyszenia ("Turecka Unia Narodowa") nie wystarcza, by uznać je za zagrożenie dla terytorialnej integralności Bułgarii. Bułgarskie organy władzy, odmawiając rejestracji stowarzyszenia, nie wskazały na żadne konkretne działania stowarzyszenia, które mogłyby rodzić zagrożenie dla integralności terytorialnej kraju, jego demokratycznego ustroju, stanowić nawoływanie do nienawiści i przemocy lub w inny sposób zagrażać bezpieczeństwu państwa. Samo podejrzenie lub założenie, iż stowarzyszenie może zaangażować się w tego typu działalność, nie wystarcza, aby uzasadnić odmowę jego rejestracji, zwłaszcza że krajowe organy władzy nie są bezsilne w przypadkach ujawnienia takiej działalności po stronie zarejestrowanego wcześniej stowarzyszenia: sąd krajowy może rozwiązać stowarzyszenie, jeżeli jego działalność okaże się niezgodna z Konstytucją, narusza prawo lub moralność publiczną.

W konkluzji Trybunał uznał więc, iż odmowa zarejestrowania przez władze bułgarskie skarżącego stowarzyszenia nie była "konieczna w demokratycznym społeczeństwie", a tym samym stanowiła naruszenie art. 11 Konwencji.

National Turkish Union i Kungyun przeciwko Bułgarii - wyrok ETPC z dnia 8 czerwca 2017 r., skarga nr 4776/08.