Rada Ministrów przyjęła 31 lipca br. przedłożony przez ministra spraw wewnętrznych i administracji projekt ustawy o Służbie Ochrony Państwa. Zgodnie z projektem, SOP zastąpi Biuro Ochrony Rządu (BOR).

Zdaniem rządu powołanie nowej formacji jest konieczne ze względu na charakter współczesnych zagrożeń w dziedzinie bezpieczeństwa (m.in. terroryzm międzynarodowy) oraz problemy związane z funkcjonowaniem BOR ujawnione w trakcie audytu przeprowadzonego w 2015 r.
Jak można przeczytać w uzasadnieniu projektu, BOR nie dysponuje narzędziami zapewniającymi skuteczne zapobieganie przestępstwom stanowiącym bezpośrednie zagrożenie dla ochranianych osób i obiektów (nie ma uprawnień do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, czyli w praktyce możliwości samodzielnego pozyskiwania informacji o zagrożeniach oraz nie jest równorzędnym partnerem dla innych służb w zakresie wymiany informacji).
Według autorów projektu problemem BOR są również narastające od kilku lat braki finansowe, które spowodowały długotrwałe niedoinwestowanie formacji, co doprowadziło do problemów organizacyjnych i kadrowych oraz uniemożliwiało pełną realizację wszystkich zadań ustawowych, a zwłaszcza dotyczących ochrony polskich placówek dyplomatycznych oraz obiektów specjalnych. - W takiej sytuacji konieczne jest szybkie przeprowadzenie głębokich zmian w systemie ochrony najważniejszych osób w państwie i budynków. Najważniejszym celem tych działań będzie istotne podniesienie standardu realizacji działań ochronnych - napisano w uzasadnieniu.

Nowe zadania nowej służby
W projekcie ustawy określono uprawnienia oraz zasady organizacji Służby Ochrony Państwa, obowiązki osób ochranianych, zakres oraz sposób ochrony Sejmu i Senatu, a także obiektów służących prezydentowi RP oraz członkom Rady Ministrów, uprawnienia oraz zasady organizacji Straży Marszałkowskiej. W projekcie ustawy uregulowano także kwestie czasowej rezygnacji z ochrony wykonywanej wobec osób chronionych.

SOP będzie jednolitą, umundurowaną, uzbrojoną formacją wykonującą zadania dotyczące ochrony osób i obiektów oraz rozpoznawania i zapobiegania skierowanym przeciw nim przestępstwom. Zadania SOP nie będą zatem ograniczały się wyłącznie do działań ochronnych. Służba ta będzie realizować nowe zadania, polegające na rozpoznawaniu i zapobieganiu przestępstwom: przeciwko Polsce, życiu lub zdrowiu, bezpieczeństwu powszechnemu, bezpieczeństwu w komunikacji, czci i nietykalności cielesnej, porządkowi publicznemu, zamachom i czynnej napaści skierowanym przeciwko ochranianym osobom oraz bezpieczeństwu ochranianych obiektów (z wyłączeniem, dotyczących tych obiektów, przestępstw przeciwko ochronie informacji), a także określonym typom przestępstw popełnianych przez funkcjonariuszy i pracowników.

Także czynności operacyjne
Realizacja tych zadań wymaga wyposażenia SOP w uprawnienia do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych.

Zgodnie z projektem, pozycja nowej formacji i jej szefa zostanie znacznie wzmocniona. Zgodnie z projektem ustawy, komendant SOP będzie centralnym organem administracji rządowej podlegającym ministrowi spraw wewnętrznych i administracji. Usprawni to i przyspieszy procesy decyzyjne. Osoba powołana na to stanowisko będzie musiała spełniać wysokie wymogi formalne. Komendant SOP będzie przełożonym funkcjonariuszy. Ma określać dla każdej z osób ochranianych poziom zagrożenia biorąc pod uwagę posiadane informacje, dotyczące bezpośrednich zagrożeń względem każdej z tych osób, zajmowane stanowisko oraz poziom bezpieczeństwa w miejscu jej przebywania.

Lista uprawnionych do ochrony
Zadaniem nowej formacji będzie ochrona prezydenta RP, marszałków Sejmu i Senatu, prezesa Rady Ministrów, wiceprezesa Rady Ministrów, ministra spraw wewnętrznych i administracji oraz ministra spraw zagranicznych, byłych prezydentów Polski, a także osób posiadających status głowy państwa, szefa rządu oraz ich zastępców, przewodniczącego parlamentu lub izby parlamentu lub ministra spraw zagranicznych wchodzących w skład delegacji państw obcych przebywających w Polsce.

Ochrona ma dotyczyć również innych osób (ze względu na dobro państwa) oraz obiektów służących prezydentowi, premierowi i ministrom: spraw wewnętrznych i administracji oraz ministrowi spraw zagranicznych, a także wskazanych w decyzji ministra spraw wewnętrznych innych obiektów stanowiących siedziby członków Rady Ministrów (z wyłączeniem obiektów służących ministrom: obrony narodowej i sprawiedliwości).

Zbiorą informacje o zagrożeniach, ale zabezpieczą
Zgodnie z projektem ustawy, funkcjonariusze SOP będą mogli przeprowadzać czynności operacyjno-rozpoznawcze w celu pozyskiwania informacji o zagrożeniach dotyczących ochronionych osób i obiektów, a także rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw im zagrażających. W ten sposób SOP nie będzie uzależniona od informacji uzyskiwanych od innych służb, co wpłynie korzystnie na szybkość i efektywność jej działania.

W ramach nowej formacji powołany zostanie administrator bezpieczeństwa informacji przetwarzanych przez SOP, a minister spraw wewnętrznych i administracji ma przedstawiać corocznie Sejmowi i Senatowi informację dotyczącą realizacji uprawnienia do prowadzenia kontroli operacyjnej.

Kandydatów do służby sprawdzą wariografem
Zdaniem autorów projektu, bezpieczeństwo ochranianych osób i obiektów wymaga także wprowadzenia nowych zasad naboru do służby – kandydaci ubiegający się o przyjęcie do niej zostaną poddani badaniom psychofizjologicznym wariografem (wykrywaczem kłamstw).

Zmieniony ma być także sposób ustalania uposażeń funkcjonariuszy SOP na bardziej motywacyjny (będą oni otrzymywać dodatek specjalny wynoszący co najmniej 1 proc. wysokości uposażenia zasadniczego, ale nie więcej niż 50 proc. tego uposażenia). Wprowadzono przepisy, które umożliwią przenoszenie do SOP funkcjonariuszy innych formacji mundurowych (np. tych bardziej doświadczonych).

Dzień 12 czerwca będzie Świętem SOP.

Po wejściu tej ustawy w życie przestanie obowiązywać ustawa z 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu.