Problem prawny powstał, gdy powódka wniosła o ustalenie nieistnienia uchwały pozwanej wspólnoty mieszkaniowej na podstawie art. 189 kpc (powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa).
Oddalenie powództwa
W losowaniu referentem sprawy został sędzia Roman S., który w I instancji w grudniu 2018 roku oddalił powództwo. Apelację od tego wyroku wniosła powódka. Sąd Apelacyjny w Gdańsku we wrześniu 2019 roku uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy.
Czytaj: SN: Orzeczenie jest ważne, nawet gdy nie wyłączyli się sędziowie rozpoznający sprawę rodziny swego kolegi >
Po zwrocie akt przez sąd odwoławczy do Sądu Okręgowego, przewodniczący Wydziału Cywilnego pominął art. 385 par. 5 kpc. I przydzielił sprawę sędziemu według losowania. Tymczasem według zmienionego kpc należało rozpoznać sprawę w tym samym składzie. Przepis stanowi, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy, losowania nie ma, chyba że powstałaby nadmierna zwłoka w rozpoznaniu sprawy.
A zatem nowym referentem została sędzia Joanna W., której nazwisko nie zostało wygenerowane przez system i wydrukowane, lecz dopisane ręcznie na raporcie.
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Bydgoszczy 8 stycznia 2021 r. ponownie oddalił powództwo. W apelacji powódka zarzuciła m.in. , że wyrok bezpodstawnie wydała nowa sędzia, chociaż wcześniej wyrok w tej sprawie wydał sędzia Roman S. Zarzuciła pominięcie art. 386 par. 5 kpc, a co więcej - nie było podstaw do zmiany sędziego referenta oraz zarządzenie ponownego losowania. Poprzedni sędzia Roman S. nie był jednak na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, ani też nie przebywał w delegacji.
Czytaj w LEX: Zmiany w postępowaniu odwoławczym w związku z reformą KPC >>>
Czytaj w LEX: Skład sądu w postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia LINIA ORZECZNICZA >>>
Zastrzeżenie sądu II instancji
Sąd Apelacyjny wskazał, że w sprawie nastąpiło naruszenie art. 386 par. 5 kpc, gdyż po uchyleniu wyroku Sądu Okręgowego sprawa została rozpoznana przez innego sędziego. Jednocześnie nie ma podstaw do przyjęcia, że w sprawie zachodzą odstępstwa od zasady niezmienności składu sądu.
Sąd podkreślił również, że w sprawie znajduje zastosowanie art. 386 par. 5 k.p.c. w obecnym brzmieniu, mimo że wyrok uchylający został wydany przed wejściem w życie obecnej wersji przepisu. Istotny jest bowiem stan prawny obowiązujący w dniu zwrotu akt do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, a nie jego zmiany w toku postępowania międzyinstancyjnego. Sąd Apelacyjny zaznaczył, że do zagadnienia odnosi się również art. 47b ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, zgodnie z którym zmiana składu sądu może nastąpić tylko w przypadku niemożności rozpoznania sprawy w dotychczasowym składzie albo długotrwałej przeszkody w rozpoznaniu sprawy w dotychczasowym składzie.
Artykuł 47a stosuje się odpowiednio. Natomiast, jeżeli konieczne jest podjęcie czynności w sprawie, w szczególności gdy wynika to z odrębnych przepisów lub przemawia za tym wzgląd na sprawność postępowania, a skład sądu, któremu została przydzielona sprawa, nie może jej podjąć, czynność ta jest podejmowana przez skład sądu wyznaczony zgodnie z planem zastępstw, a jeżeli czynność nie jest objęta planem zastępstw, przez skład sądu wyznaczony zgodnie z art. 47a.
Te przepisy o charakterze ustrojowym wzmacniają argumentację, że przesłanki umożliwiające zmianę składu orzekającego wskazane w art. 386 par. 5 k.p.c. mają charakter wyjątkowy.
Naruszenie procedury - dopuszczalne
W tej sytuacji Sąd Apelacyjny przyjął, że naruszenie powinno skutkować nieważnością postępowania przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy. Dlatego, że sprawa była rozpoznana w składzie sprzecznym z przepisami prawa. Sąd pytający jednak zastrzegł, że to stanowisko może być sprzeczne z art. 55 par. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, który stanowi, że sędzia może orzekać we wszystkich sprawach w swoim miejscu służbowym, a w innych sądach w przypadkach określonych ustawie (jurysdykcja sędziego).
I skierował do SN zagadnienie: Czy w przypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania naruszenie zasady niezmienności składu sądu wyznaczonego do rozpoznania sprawy na podstawie przepisu art. 386 par. 5 kpc, polegające na bezpodstawnym zarządzeniu przez Przewodniczącego Wydziału wyłonienia nowego składu orzekającego w drodze losowania z pominięciem sędziego wyznaczonego do rozpoznania sprawy z mocy ustawy na podstawie przepisu art. 386 par. 5 kpc, może powodować sprzeczność składu orzekającego z przepisami prawa - art. 379 pkt 4 kpc.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy wydał uchwałę, zgodnie z którą zarządzenie przez przewodniczącego wydziału powołania nowego składu orzekającego w drodze losowania z pominięciem sędziego wyznaczonego do rozpoznania sprawy z mocy ustawy na podstawie przepisu art. 386 par. 5 k.p.c. nie skutkuje samo w sobie sprzecznością składu orzekającego z przepisami prawa w rozumieniu art. 379 pkt 4 k.p.c.
W składzie sądu zasiadali: SSN Ewa Stefańska (przewodnicząca) SSN Krzysztof Wesołowski (sprawozdawca) i SSN Mariusz Załucki.
Sygnatura akt III CZP 97/22, uchwała Izby Cywilnej SN z 20 października 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
