Powódka wniosła pozew o ochronę dóbr osobistych przeciwko autorowi oraz wydawnictwu książki stanowiącej biografię światowej sławy reportera. Domagała się zakazania pozwanym naruszania jej dobra osobistego w postaci kultu pamięci zmarłego męża oraz ochrony jego życia prywatnego, jak też dobrego imienia i godności osobistej oraz zakazania publikacji i rozpowszechniania książki. Zarzuciła autorowi, że przedstawił zmarłego pisarza w złym świetle, tak jeżeli chodziło o relacje rodzinne, jak i z kobietami.

Ocena naruszenia opiera się na kryterium obiektywnym

Sąd Apelacyjny rozpoznając apelację pozwanego podkreślił, że ocena tego, czy doszło do naruszenia dobra osobistego powinna opierać się na kryteriach zobiektywizowanych, w szczególności społecznej reakcji na dane zachowanie. Kryterium takiej oceny nie stanowi natomiast subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony.

LEX Linie Orzecznicze
Artykuł pochodzi z programu LEX Linie Orzecznicze
Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami


Znoszenie krytyki to cena za sławę

Sąd podkreślił, że ochrona dobra osobistego osoby publicznej musi uwzględniać szeroki aspekt debaty o znanych osobach, właściwej dla demokratycznego państwa prawnego, które chroni podstawowe wartości właściwe dla tej debaty: wolność wypowiedzi i prawo do krytyki. Wolność wypowiedzi znajduje natomiast zastosowanie nie tylko do "informacji" i "poglądów", które są dobrze przyjmowane lub postrzegane jako nieszkodliwe lub obojętne, lecz także do tych wypowiedzi, które są obraźliwe, szokują lub przeszkadzają.

Zakres prywatności osoby publicznej jest węższy

Granice dopuszczalnej krytyki osoby publicznej, wkraczania w jej sferę prywatności lub kultu jej pamięci mogą być zatem szersze, a sama ochrona dóbr osobistych słabsza. Wymaga się jednak, aby ta szersza krytyka, opis życia takich osób, także sfery drażliwej dla żyjących osób bliskich, była rzetelna, oparta na źródłach, z zachowaniem rzetelności dziennikarskiej. W przypadku osób publicznych, jak zauważył Sąd Apelacyjny, węższy zakres ochrony to swoista cena, jaką ta kategoria osób płaci za swą szczególnie wyeksponowaną pozycję w społeczeństwie, które ma prawo interesować się takimi osobami.

Biografia uwzględnia różne aspekty życia

Z kolei, jak zauważył Sąd Apelacyjny, każdy obraz biograficzny może i powinien zawierać elementy z życia osobistego, nawet wówczas, gdy pojawiają się na nim rysy. Przedstawienie życia osobistego pisarza nie byłoby przy tym możliwe bez nawiązania do jego relacji z rodziną. Opinie dotyczące tego, jakim pisarz był człowiekiem w życiu prywatnym pozwalają bowiem lepiej poznać i zrozumieć dokonywane przez niego wybory. Biografia pisarza oparta na wielu źródłach osobowych oraz materiałach z archiwum pisarza może przy tym stanowić dodatkowo źródło wiedzy o rożnych aspektach jego życia, w tym jego relacji z kobietami.

Biografia była rzetelna

Zdaniem Sądu Apelacyjnego przyjęcie kryterium obiektywnego oraz uwzględnienie interesu publicznego wyrażającego się w rzetelnym, wieloźródłowym i prawdziwym przedstawieniu znanej publicznie postaci nie pozwoliło na uznanie, że doszło do naruszenia dobra osobistego strony powodowej. Sąd dodał, że wbrew twierdzeniom powódki informacje o prywatnej sferze życia pisarza zostały przedstawione w biografii w sposób stonowany, z szacunkiem i sympatią dla opisywanej postaci.

Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Warszawie w dniu 14 października 2016 r. sygn. akt I ACa 1717/15.

Opracowanie: Marek Sondej