Przyjęty we wtorek przez Radę Ministrów projekt nowelizacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich precyzuje zasady funkcjonowania sędziów, kuratorów sądowych, pracowników placówek, schronisk i zakładów poprawczych. Nowelizacja dotyczy także postępowania prokuratury i policji w sprawach nieletnich, zawiera też regulacje dotyczące rodziców bądź opiekunów osób nieletnich oraz pełnomocników, obrońców, pokrzywdzonych, świadków i biegłych zaangażowanych w tego typu postępowania.
Istotne zmiany dotyczą zarządzania obserwacji psychiatrycznej nieletnich. Zgodnie z projektem sąd rodzinny, by uzyskać opinię o stanie zdrowia psychicznego nieletniego, będzie nakazywał zbadanie nieletniego przez co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. Pobyt nieletniego na obserwacji nie może trwać dłużej niż cztery tygodnie. Na wniosek zakładu leczniczego okres ten można przedłużyć maksymalnie do 6 tygodni. Nowelizacja zakłada modyfikację dotychczasowego dwuetapowego modelu procedowania w sprawie nieletniego przed wydaniem orzeczenia. Znosi podział na postępowanie wyjaśniające i opiekuńczo-wychowawcze albo poprawcze. Ma to ukrócić praktyki wydawania przez sędziego rodzinnego orzeczenia, w którym wyraża on swoje przekonanie o winie nieletniego przed rozpoznaniem sprawy na rozprawie lub posiedzeniu.
Projekt wprowadza zasadę, że gospodarzem postępowania w sprawach nieletnich - niezależnie od jego fazy - jest sąd rodzinny. Wprowadzono przepis dający nieletniemu prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania.
Doprecyzowano przepisy określające prawo nieletniego do posiadania obrońcy - obrońca nieletniego może działać jedynie na korzyść nieletniego.
Projekt zakłada, że pobyt nieletniego w policyjnej izbie dziecka - po podjęciu przez sąd decyzji o umieszczeniu go w rodzinie zastępczej, ośrodku wychowawczym lub w schronisku - nie może przekraczać 5 dni. Ma to – jak podało CIR – położyć kres nieuzasadnionemu przetrzymywaniu nieletnich w policyjnych placówkach.
Nowe regulacje odnoszą się do środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach. Przyjęto generalną zasadę, że kary nie mogą prowadzić do upokarzającego i poniżającego traktowania nieletniego. Za jedno przewinienie ma być stosowany jeden środek dyscyplinarny.
Projekt zawiera też przepisy dotyczące stosowania wobec nieletnich środków przymusu bezpośredniego. One także nie mogą upokarzać lub poniżać nieletnich ani nosić znamion okrucieństwa.
Dyrektor zakładu ma być zobowiązany do prowadzenia rejestru zastosowanych środków przymusu, a nieletni, wobec których zastosowano środki przymusu bezpośredniego, mają być objęci intensywniejszą opieką psychologiczno-pedagogiczną.
Projekt dostosowuje obowiązujące rozwiązania do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Uwzględnia też sugestie i wnioski formułowane przez RPO. (PAP)
brw/ bos/ gma/