Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych, przedłożone przez ministra pracy i polityki społecznej.

Przewidziano zmiany w dwóch ustawach: o pomocy osobom uprawionym do alimentów i o świadczeniach rodzinnych. Chodzi o uproszczenie i zmniejszenie procedur administracyjnych związanych ze stosowaniem tych ustaw i bardziej racjonalne funkcjonowanie organów działających na ich podstawie, a tym samym efektywniejsze odzyskiwanie należności wypłaconych z funduszu alimentacyjnego.

Proponowane zmiany w ustawie o pomocy uprawnionym do alimentów:
- likwidacja egzekucji administracyjnej świadczeń alimentacyjnych wypłaconych z funduszu alimentacyjnego
Obecnie egzekucję zobowiązań alimentacyjnych, wypłaconych z funduszu alimentacyjnego, prowadzi się dwutorowo w trybach: administracyjnym i sądowym. Nie skutkuje to jednak wzrostem wielkości wyegzekwowanych należności, a generuje znaczne koszty związane z obsługą tego działania. Aby zracjonalizować proces dochodzenia należności od dłużników alimentacyjnych zaproponowano likwidację egzekucji administracyjnej i pozostawienie wyłącznie egzekucji sądowej.
Efektywność egzekucji sądowej jest zdecydowanie wyższa niż administracyjnej. Należności alimentacyjne odzyskiwane przez komornika sądowego znacznie przewyższają (w niektórych przypadkach nawet kilkadziesiąt razy) te uzyskiwane przez egzekucyjny organ administracyjny. Niekiedy też koszty poniesione na procedurę odzyskiwania należności od dłużników alimentacyjnych przewyższają kwotę wyegzekwowanych alimentów. Jednocześnie w wielu gminach, mimo poniesionych kosztów, nie wyegzekwowano żadnych kwot należności alimentacyjnych.

Proponowane rozwiązania odciążą urzędy skarbowe, gdyż zwolnią je z konieczności realizacji tytułów wykonawczych.
- uproszczenie procedury przekazywania środków pochodzących z egzekucji
Zmieniony będzie sposób przekazywania określonym organom środków pochodzących z egzekucji. Zwrot należności dłużników alimentacyjnych, z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego, będzie w pełnej wysokości trafiał do jednej z gmin, tj. 40 proc. wyegzekwowanych należności będzie stanowić dochód własny organu właściwego wierzyciela.

- uproszczenie i racjonalizacja działań podejmowanych wobec dłużników alimentacyjnych
W sytuacji gdy organ właściwy dłużnika po otrzymaniu kolejnego wniosku (o podjęcie działań wobec niego) od organu właściwego wierzyciela ustali, iż jego sytuacja nie uległa zmianie lub dłużnik po raz kolejny uniemożliwi przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego, bądź odmówi złożenia oświadczenia majątkowego – to organ właściwy dłużnika nie będzie już zobowiązany do podejmowania kolejnych działań wobec niego.
Ma to dotyczyć ponownego poinformowania starosty o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika i w razie potrzeby wszczęcia postępowania w sprawie uznania go za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Chodzi o to, że w wielu przypadkach sytuacja dłużnika nie zmienia się, a wielokrotne powtarzanie wobec niego wskazanych ustawowo czynności, tylko w celu potwierdzenia braku zmian, oznacza jedynie dodatkowe koszty administracyjne.

- zmiana dotycząca katalogu świadczeń nienależnie pobranych z funduszu alimentacyjnego oraz wypłaconych z uwagi na brak wiedzy o śmierci osoby uprawnionej
Założono, że katalog świadczeń alimentacyjnych nienależnie pobranych z funduszu alimentacyjnego zostanie rozszerzony o sytuację, gdy wypłata świadczenia nastąpiła osobie innej niż wskazana w decyzji organu. Obecnie katalog nie uwzględnia wprost przypadku, gdy świadczenie alimentacyjne pobrała osoba do tego nieuprawniona.
Uregulowano również sytuację, gdy po śmierci osoby uprawnionej do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, pieniądze nadal wpływały na jej rachunek. Nowe przepisy zobowiązują banki oraz kasy oszczędnościowo-kredytowe do zwrotu organowi właściwemu kwoty świadczeń przekazanych na ich rachunek za miesiące następujące po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć osoby uprawnionej.

- ujednolicenie przepisów dotyczących sposobu ustalania dochodu na podstawie dochodów: uzyskanego i utraconego
Chodzi o ujednolicenie przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z regulacjami ustawy o świadczeniach rodzinnych – w kwestii sposobu ustalania dochodu oraz katalogów dochodów: utraconego i uzyskanego. Przewidziano zapisy, które uproszczą procedurę ustalania dochodu na potrzeby obu ustaw, czyli obniżą koszty i usprawnią działalność organów powołanych do ustalania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego i świadczeń rodzinnych. Nowe przepisy rozszerzają katalog dochodu utraconego o utratę zasądzonych świadczeń alimentacyjnych w związku ze śmiercią osoby zobowiązanej do tych świadczeń.

Proponowane zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych:

- zmiany dotyczące procedury stosowania przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (art. 23 a ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych)
W przypadku uzyskania przez organ właściwy – po wydaniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne – informacji o fakcie przebywania członka rodziny osoby uprawnionej do świadczeń rodzinnych poza granicami Polski w momencie wydawania decyzji – organ właściwy występuje do marszałka województwa o ustalenie, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Przy pozytywnym wyniku, wystarczy procedura uchylenia decyzji na podstawie ww. artykułu ustawy o świadczeniach rodzinnych.

- zmiany dotyczące dochodzenia świadczeń nienależnie pobranych oraz wypłaconych mimo śmierci osoby uprawnionej
Zmiany w tym zakresie są analogiczne do proponowanych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

- ujednolicenie przepisów dotyczących sposobu ustalania dochodu na podstawie dochodu uzyskanego i dochodu utraconego
Aby ujednolicić przepisy obu ustaw zaproponowano rozszerzenie katalogu utraty i uzyskania dochodu w ustawie o świadczeniach rodzinnych o dochody z umowy o dzieło.

- wprowadzenie procedury zwrotu nadpłaconego zasiłku pielęgnacyjnego, gdy organ rentowy przyzna za ten sam okres dodatek pielęgnacyjny
Zaproponowano, aby osobie, której przyznano dodatek pielęgnacyjny za okres, za który wypłacono jej zasiłek pielęgnacyjny – ZUS oraz inne organy rentowe (które przyznały dodatek pielęgnacyjny do emerytury lub renty) wypłaciły emeryturę lub rentę pomniejszoną o kwotę odpowiadającą wysokości wypłaconego za ten okres zasiłku pielęgnacyjnego.

Nowe regulacje ustawowe mają wejść w życie w drugiej połowie 2014 r.