RPO pyta, co z uwagami Komisji Weneckiej do ustawy o policji

W opinii ws. zmian w polskiej ustawie o policji Komisja Wenecka wskazała na możliwość nadużywania uprawnień przez służby i ograniczony zakres ich odpowiedzialności za podejmowane działania przypomina rzecznik praw obywatelskich. I pyta rząd, czy zamierza podjąć jakieś działania w tej sprawie.

W wystąpieniu do ministra spraw wewnętrznych i administracji Rzecznik przypomina, że na posiedzeniu plenarnym w dniach 10-11 czerwca 2016 r. Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo (tzw. Komisja Wenecka) przyjęła opinię w sprawie ustawy o zmianie ustawy o policji oraz niektórych innych ustaw.
Analiza dotyczyła przede wszystkim: zasad dostępu policji do danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych, podmiotów, których dane mogą być zbierane zgodnie z ustawą, a także gwarancji proceduralnych zabezpieczających przed nadużyciami, a w szczególności kwestii nadzoru nad zbieraniem i przetwarzaniem danych w związku ze zwalczaniem przestępczości w kraju.

Według Komisji Weneckiej – przypomina RPO - ta ustawa w znacznym stopniu realizuje rekomendacje i zalecenia płynące z wyroku Trybunału Konstytucyjnego, jednocześnie jednak Komisja wykazała szereg braków, które ustawodawca powinien naprawić.
Chodzi m.in. o sprecyzowanie i ograniczenie bardzo szerokiego dostępu do danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych, który nie spełnia wymogu przewidywalności ingerencji w prawo do prywatności chronione przez Europejską Konwencję Praw Człowieka. Ponadto, zdaniem Komisji, przepisy powinny doprecyzować, w jakich sytuacjach możliwe jest korzystanie z tych danych, gdy istnieją inne, mniej inwazyjne środki.

Dowiedz się więcej z książki
	Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł

Zdaniem Komisji mechanizm kontroli pozyskiwania informacji oparty o sądy jest niewystarczający. W analizie znalazła się propozycja wprowadzenia do polskiego prawa instytucji niezależnego od organów ścigania pełnomocnika, którego zadaniem będzie obrona interesów osoby inwigilowanej. Komisja podkreśla, ze podobne rozwiązania funkcjonują w różnych państwach Europy.
Komisja wskazała też, że w polskich przepisach brakuje mechanizmu informowania osoby poddanej inwigilacji – po jej zakończeniu  - o fakcie jej prowadzenia. Zdaniem Komisji, prawo powinno również przewidywać jakąś formę następczej kontroli legalności przeprowadzonej kontroli np. poprzez możliwość złożenia skargi. Podobne wnioski dotyczące nadzoru nad organami zbierającymi dane o osobach w ramach zwalczania przestępczości tj. służbami działającymi w kraju oraz poza jego granicami, płyną z raportu Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA).
W opracowaniu szczególny nacisk położono na mechanizmy kontroli i środki odwoławcze przysługujące jednostkom, których prawo do prywatności zostało naruszone. Ma to zapobiec nadużywaniu uprawnień przez służby i zwiększyć zakres odpowiedzialności za podejmowane działania.

Rzecznik zwrócił się do szefa MSWiA z prośbą o informacje dotyczące działań podjętych w związku z opinią Komisji Weneckiej oraz wskazanie, czy rozważana jest możliwość dokonania zmian ustawowych w zakresie nadzoru nad służbami policyjnymi, czy służbami ochrony państwa.