Planowany termin przyjęcia projektu to czwarty kwartał 2024 roku.
Konsekwencją ustrojowo-organizacyjną rozdziału urzędu Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego, będzie zniesienie Prokuratury Krajowej i Prokuratora Krajowego oraz utworzenie Prokuratury Generalnej. Powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury będą więc: Prokuratura Generalna oraz prokuratury regionalne, prokuratury okręgowe i prokuratury rejonowe.
Celem projektowanej regulacji jest także zapewnienie współdziałania władz przy jednoczesnym ograniczeniu swobody udostępniania informacji z prowadzonych postępowań przygotowawczych, w sytuacji gdy informacje będą istotne dla bezpieczeństwa państwa lub jego prawidłowego funkcjonowania. Jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach Prokurator Generalny lub kierownik jednostki organizacyjnej prokuratury będzie uprawniony do przekazania informacji bez zgody prowadzącego postępowanie, mając na uwadze interes publiczny.

 

Wybór Prokuratora Generalnego

Nowe przepisy mają zagwarantować profesjonalizm osoby piastującej to stanowisko, a także sprawić, że osoba ta będzie dysponowała wiedzą i doświadczeniem niezbędnymi do kierowania złożoną, hierarchiczną strukturą prokuratury. Osoba ta:

  1. powinna być prokuratorem powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury w stanie czynnym albo prokuratorem Instytutu Pamięci Narodowej w stanie czynnym;
  2. posiadać najmniej 20-letni staż na stanowisku prokuratora lub sędziego, w stanie czynnym;
  3. zajmować stanowisko prokuratora przez okres 10 lat bezpośrednio poprzedzających dzień zgłoszenia kandydatury na stanowisko Prokuratora Generalnego.
     

Projekt określa procedury wyboru Prokuratora Generalnego przez Sejm i Senat. Ministerstwo przewiduje, że Prokuratora Generalnego będzie powoływać Sejm, za zgodą Senatu. A nie jak do tej pory - przez prezydenta. Będzie to sprzyjało uzyskaniu przez Prokuratora Generalnego silnego mandatu do działania w sferze publicznej.
Osoba na to stanowisko będzie musiała spełnić przesłanki, które zagwarantują profesjonalizm osoby piastującej to stanowisko, a także sprawią, że osoba ta będzie dysponowała wiedzą i doświadczeniem niezbędnymi do kierowania złożoną, hierarchiczną strukturą prokuratury.

Określono także kadencję Prokuratora Generalnego przewidzianą na sześć lat. Rozstrzygnięcie to zapewni stabilność w zarządzaniu prokuraturą, a jednocześnie będzie chroniło prokuraturę przed ingerencją związaną z cyklem zdarzeń o charakterze politycznym.

 

Ograniczenia, odwołanie i immunitet

Prokurator Generalny nie będzie mógł należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z godnością jego urzędu. Ponadto projekt przewiduje immunitet: bez uprzedniej zgody Sejmu Prokurator Generalny nie będzie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prokurator Generalny nie będzie mógł być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie będzie niezbędne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Celem przepisów jest również określenie sytuacji odwołania Prokuratora Generalnego przed upływem kadencji. W przypadku zakończenia kadencji albo zrzeczenia się tego stanowiska osoba zajmująca stanowisko Prokuratora Generalnego obejmie stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej, chyba że przejdzie w stan spoczynku z powodu osiągnięcia wymaganego wieku.
 

Kontrola nad PG

W kwestii kontroli nad działalnością Prokuratora Generalnego w projekcie określono, że Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Prezes Rady Ministrów, Minister Sprawiedliwości, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka, każdy w zakresie swojej właściwości, będą mogli w każdym czasie złożyć do Prokuratora Generalnego uzasadniony pisemny wniosek o przedstawienie informacji dotyczącej określonego aspektu działalności prokuratury. Przy czym żądanie to nie będzie mogło dotyczyć przedstawienia informacji o konkretnym postępowaniu.
Projekt zakłada wprowadzenie elementu równoważącego działanie instytucji publicznej, której przysługuje prawnie usankcjonowana niezależność od innych organów władzy publicznej poprzez ustanowienie Rady Społecznej przy Prokuratorze Generalnym. Utworzenie tego organu jest wyrazem dążenia do uspołecznienia procesów zarządzania sferą publiczną i zapewnienia przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego udziału w sprawowaniu władzy.
Ponadto ustanawia się organ kolegialnego – Krajową Radę Prokuratury, która będzie stała na straży niezależności prokuratorów.

 

Finansowanie organu pod kontrolą MF

Przewiduje się, że projekt dochodów i wydatków powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury Prokurator Generalny będzie przekazywał ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych w celu włączenia go do projektu ustawy budżetowej, na zasadach określonych art. 139 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Unormowanie to nawiązuje wprost do konstrukcji przyjętej w przywołanym przepisie ustawy o finansach publicznych, statuującej tzw. autonomię budżetową niektórych instytucji publicznych.

 

Procedura konkursowa

W pozostałych kwestiach projekt ustawy przewiduje:

  • rezygnację z przepisu przewidującego pominięcie procedury konkursowej na stanowisko prokuratorskie, zakładając, że w przypadku utworzenia lub zwolnienia stanowiska prokuratora prokuratury rejonowej Prokurator Generalny będzie podejmował decyzję o wyłonieniu kandydata na pierwsze stanowisko prokuratorskie w procedurze konkursowej.
    Aktualnie obowiązująca regulacja budzi wątpliwości w kontekście art. 60 Konstytucji RP, zgodnie z którym obywatele polscy, korzystający z pełni praw publicznych, mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.
  • uchylenie przepisów umożliwiających powoływanie na stanowiska prokuratorskie w Prokuraturze Krajowej, w prokuraturze regionalnej lub w prokuraturze okręgowej z pominięciem wymogów minimalnego stażu służbowego, mocą której Prokurator Generalny mógł w sposób całkowicie arbitralny kształtować politykę kadrową prokuratury, bez konieczności uzasadnienia podjętej decyzji.

Projekt nie przewiduje zmian w zakresie wynagrodzenia prokuratorów.

 

Zgłaszanie kandydatur

Podmioty, które będą mogły zgłaszać kandydatów na stanowisko Prokuratora Generalnego to:

  1. grupa co najmniej 35 posłów;
  2. grupa co najmniej 15 senatorów;
  3. Krajowa Rada Prokuratury (zgłaszająca kandydatów spośród osób które uzyskały poparcie co najmniej 60 prokuratorów w stanie czynnym);
  4. Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego;
  5. organizacje pozarządowe, których zadania statutowe obejmują działania związane z ochroną zasady demokratycznego państwa prawnego, ochrony praworządności i praw człowieka oraz które realizowały te zadania przez okres co najmniej 3 lat poprzedzających dzień zgłoszenia kandydata.

Zaznaczono, że dotychczasowy Prokurator Generalny będzie pełnił swoje obowiązki do czasu złożenia ślubowania przez nowego Prokuratora Generalnego.

Zależność finansowa

Prokurator generalny będzie powołany przez władzę ustawodawczą, tj. przez Sejm bezwzględną większością głosów, a nie przez prezydenta, to należy przypuszczać, że jest to odpowiedź ministra sprawiedliwości Adama Bodnara na obecną sytuację braku współpracy prezydenta z rządem.

- Takie rozwiązanie byłoby obecnie łatwiejsze do uchwalenia i tak wybrany prokurator generalny miałby silniejszy mandat niezależnego prokuratora – uważa. Zwraca uwagę na jeszcze jedną kwestię. - Do 2016 roku prokurator generalny był przede wszystkim zależny finansowo. Musiał składać coroczne sprawozdania i budżet, którym dysponował, nie był samodzielnym budżetem prokuratury – wyjaśnia prok. Malinowska-Bizon. – Nam zależy teraz na tym, by budżet prokuratury był odrębny. Tylko niezależność finansowa prokuratury gwarantuje podejmowanie suwerennych decyzji. Tak, by nikt z polityków, przede wszystkim z rządu, poprzez odpowiednie finansowanie lub jego brak, nie mógł wpływać na to, jakie śledztwa są prowadzone, a jakie nie

Czytaj więcej:  Kiedy projekt rozdzielenia funkcji ministra sprawiedliwości... 
KSIAZKA_HTML-]

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.