Referendarz będzie mógł zdać egzamin sędziowski, problem z ubieganiem się o urząd

MS spłaszczając strukturę sądów chce wrócić do rozwiązań sprzed lat, o które apelowali referendarze i asystenci sędziego, czyli pozwolić na zdawanie przez nich egzaminu sędziowskiego. Po takim egzaminie mogliby być mianowani na stanowisko asesora. Jest jednak problem z tymi, którzy ukończyli aplikację sądową i obecnie po egzaminie mogą ubiegać się o urząd sędziego. W ich ocenie te przepisy powinny pozostać.

Obecnie do egzaminu mogą podejść ci referendarze i asystenci, którzy zaczęli pracę przed zmianą z 2017 r., ale do 2023 r. Chodzi o pakiet zmian w prawie o ustroju sądów powszechnych oraz w ustawie o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury z maja 2017 r., którym usunięto ustawową możliwość zdawania przez referendarzy i asystentów egzaminu sędziowskiego. Wcześniej mogli oni po kilku latach pracy w swym zawodzie podchodzić razem z aplikantami KSSiP do egzaminu sędziowskiego, a po jego zdaniu startować w konkursie na stanowisko sędziego. Po tych zmianach ci, którzy nie pracowali przed ich wejściem w zawodzie, muszą przejść uzupełniającą aplikacje sędziowską na KSSiP, ale miejsca są ograniczone i jest granica wieku - 40 lat.

Z kolei referendarze, którzy ukończyli aplikację sądową prowadzoną przez sądy apelacyjne i zdali egzamin sędziowski, zachowali prawo do ubiegania się o urząd sędziego przez okres 7 lat od wejścia w życie ustawy z 2017 r. - do 1 czerwca 2024 r.

Czytaj: Referendarz i asystent będą mogli podejść do egzaminu sędziowskiego >>

Przepisy trzeba uwzględnić

W swoim stanowisku referendarze podkreślają, że argumenty, które uzasadniały wprowadzenie tej regulacji pozostają nadal aktualne. - Wobec powyższego dokonując zmian ustroju sądów powszechnych należy uwzględnić brzmienie art. 18 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw - wskazuje Iwona Chełminiak-Szymkiewicz, starszy referendarz sądowy prezes zarządu Stowarzyszenia Referendarzy Sądowych LEX IUSTA.

Legal Alert - Gotowe newsy o zmianach w prawie dla klientów Twojej kancelarii prawnej >

Dodaje, że Rzecznik Praw Obywatelskich odnosząc się do projektu zmian ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, w tym zmiany zasad dostępu do urzędu sędziego wskazał, iż „zgodnie z art. 60 Konstytucji RP obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach". Podkreślał, że zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, norma ta gwarantuje każdemu obywatelowi, korzystającemu z pełni praw publicznych, prawo ubiegania się o przyjęcie do służby publicznej, nie gwarantuje natomiast przyjęcia do tej służby. Ustawodawca uprawniony jest bowiem do sformułowania dodatkowych warunków, uzależniając od ich spełnienia uzyskanie określonych stanowisk w służbie publicznej z uwzględnieniem ich rodzaju oraz istoty. Celem wskazanej regulacji, a zarazem istotą prawa określonego w art. 60 Konstytucji RP jest zagwarantowanie każdemu, kto spełnia dwa wskazane wyżej kryteria, że będzie traktowany na jednakowych zasadach, a więc np. z uwzględnieniem tych samych reguł postępowania kwalifikacyjnego.

- W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich pozbawienie osób, które ukończyły aplikację sądową prowadzoną przez sądy apelacyjne, możliwości ubiegania się o stanowisko sędziowskie pozostaje w sprzeczności z zasadą ochrony praw słusznie nabytych. Jak zaznaczał zasada ta zapewnia m.in. ochronę praw podmiotowych nabytych in abstracto, czyli przyznanych jednostce na podstawie unormowań zawartych w ustawie, jeszcze przed zgłoszeniem wniosku o ich przyznanie - przypominają referendarze.

Czasu powinno być więcej

Referendarze podkreślają także, że z uwagi na niewielką liczbę ogłaszanych wolnych stanowisk sędziowskich czas na ubieganie się o urząd sędziego powinien być dłuższy.  

- Zwracamy się o wydłużenie co najmniej o 5 lat tj. do 1 czerwca 2029 r. uprawnienia o ubiegania się o urząd sędziego, dla osób, o których stanowi przepis art. 18 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 1 czerwca 2017 r. - dodaje Chełminiak-Szymkiewicz.

Zmiany w dwóch projektach

W projekcie Prawo o ustroju sądów powszechnych, w art. 93 par. 2 zapisano, że na stanowisko asesora sądowego może również być mianowana osoba, która była zatrudniona na stanowisku asystenta sędziego lub referendarza sądowego co najmniej przez 5 lat i złożyła egzamin sędziowski.

Z kolei w projekcie przepisów wprowadzających ustawę - Prawo o ustroju sądów powszechnych w art. 32 ust. 2a i 2d wprowadzono możliwość, zgodnie z którą do egzaminu sędziowskiego może przystąpić osoba, która w pierwszym dniu egzaminu sędziowskiego jest zatrudniona na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego i posiada co najmniej czteroletni staż pracy na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego w okresie ośmiu lat przed pierwszym dniem egzaminu sędziowskiego.

Taki wniosek o dopuszczenie do egzaminu sędziowskiego miałaby ona składać do Dyrektora Krajowej Szkoły na 3 miesiące przed terminem egzaminu, uiszczając opłatę za udział w egzaminie.    

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.