Sprawa dotyczyła mjr. Michała A. podejrzanego o oszustwo z art. 286 par. 1 k.k. Polegać ono miało na tym, że od 1 do 6 kwietnia 2020 r. w bazie wojskowej pełniąc służbę na stanowisku Starszego Specjalisty we Wkładzie Narodowym do Dowództw i Sztabów (KFOR) zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Kosowie, wprowadził w błąd dowódcę zmiany co do faktycznie zrealizowanych przez siebie dwóch konwojów, w których nie uczestniczył. Przez to spowodował zwiększenie swojej należności zagranicznej, doprowadzając tym samym Dowódcę Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej wartości 411 zł.
Obrońca podejrzanego zarzucił prokuraturze okręgowej w Wydziale ds. Wojskowych naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym.
LINIA ORZECZNICZA: Istotne braki postępowania przygotowawczego >
Do Sądu Najwyższego skarga wpłynęła 3 listopada 2021 r., a postępowanie przygotowawcze wszczęte zostało 9 października 2020 r. Skarżący wniósł o:
- stwierdzenie przewlekłości wskazanego postępowania,
- zlecenie organowi prowadzącemu postępowanie odpowiednich czynności w
wyznaczonym terminie, - wypłatę 20 tys. zł odszkodowania
Uzasadnieniem skargi była okoliczność, że w ciągu roku nie podjęto żadnej z wnioskowanych przez skarżącego czynności dowodowych, ani strona nie została poinformowana o tym, czy podejmowano inne czynności w sprawie. Zaznaczono, że nie wskazano terminu na końcowe zaznajomienie się z aktami postępowania, ani nie wpłynął do sądu akt oskarżenia. Skarżący podkreślił też, z jakimi niedogodnościami dla żołnierza zawodowego wiąże się posiadanie statusu podejrzanego w sprawie karnej.
W odpowiedzi na skargę, prokurator wniósł o jej odrzucenie.
Niezasadna skarga
Sąd Najwyższy w Izbie Karnej 3 lutego br. skargę oddalił, gdyż uznał, że jest niezasadna.
Sąd przypomniał, że zgodnie z art. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych.
PROCEDURA: Wniesienie skargi na przewlekłość postępowania sądowoadministracyjnego >
Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do
chwili rozpoznania skargi. Niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony.
Jak zauważył sędzia sprawozdawca Włodzimierz Wróbel, w treści skargi nie znajdują się jednak konkretne, merytoryczne argumenty pokazujące, dlaczego żądania skarżącego miałyby być zasadne.
Obowiązki skarżącego
Nieco więcej światła na sprawę rzuca stanowisko prokuratora, który precyzyjnie referuje czynności podejmowane w sprawie. SN zaznaczył, że obowiązkiem skarżącego jest wskazanie konkretnych czynności procesowych, których organ nie podjął lub dokonał wadliwie, powodując w ten sposób nieuzasadnioną zwłokę w postępowaniu.
Z uwagi na miejsce popełnienia zarzucanego przestępstwa oraz wniosków dowodowych obrońcy podejrzanego (złożonych 22 października 2020 r.), konieczne w sprawie było przeprowadzenie czynności w ramach międzynarodowej pomocy prawnej. Między innymi oprócz pozyskania szeregu dokumentów, należało przeprowadzić także eksperyment procesowy dotyczący weryfikacji skuteczności skanerów przepustek. W sumie - postępowanie przygotowawcze trwało w fazie in personam - 13 miesięcy i obejmowało pięciu podejrzanych.
Przesłuchania żołnierzy
Z akt sprawy wynika, że dokumenty w tym trybie były kierowane jeszcze w październiku 2020 r. i w kolejnych miesiącach. W lutym i marcu 2021 r. uzyskano szczegółową dokumentację misji. W międzyczasie dokonywano przesłuchań świadków oraz podejrzanych.
Jak stwierdził SN, analiza akt sprawy wskazuje, że podejmowano w śledztwie bardzo wiele czynności związanych z dokonywaniem ustaleń faktycznych całego zdarzenia (także w stosunku do pozostałych podejrzanych). Dokonywano ich przesłuchań. Konieczność korzystania z mechanizmów międzynarodowej pomocy prawnej w sprawie powoduje, że obieg dokumentacji jest specyficzny i siłą rzeczy wydłużony w porównaniu obrotem krajowym.
Tytułem przykładu warto wskazać, że w listopadzie 2021 r. wpływały jeszcze informacje od kosowskiego operatora telefonii komórkowej dotyczące możliwości odtworzenia listy połączeń z telefonów wykorzystywanych przez podejrzanych żołnierzy.
Akt oskarżenia wpłynął do sądu
Dnia 10 listopada 2021 r. nastąpiło końcowe zapoznanie się z materiałami śledztwa. Zawiadomienie o tym terminie zostało doręczone podejrzanemu przez dowódcę jednostki 26 października 2021 r., zatem na dwa dni przez sporządzeniem skargi do Sądu Najwyższego.
Zatem zarzut wskazany w skardze, jakoby podejrzany nie otrzymywał żadnych informacji, co do dalszego toku śledztwa i horyzontu jego zakończenia może wynikać jedynie z braku należytej komunikacji podejrzanego z obrońcą, a nie obiektywnego ich braku.
Dnia 16 listopada 2021 r. wydano postanowienie o zamknięciu śledztwa. Jednak uchylono je 24 listopada z uwagi, że w międzyczasie wpłynął wniosek dowodowy obrońcy podejrzanego o m.in. uzupełniające przesłuchanie jego mandanta, dokonanie szeregu ustaleń procesowych dotyczących funkcjonowania Bazy C.
Następnie oddalono te wnioski dowodowe, uznając je za zmierzające do nieuzasadnionego przedłużania postępowania. Ostatecznie 30 listopada 2021 r. skierowano do sądu akt oskarżenia przeciwko oskarżonemu.
Wobec tego Sąd Najwyższy nie uznał, iż w sprawie doszło do przewlekłości postępowania przygotowawczego.
Pasywność obrońcy
Ponadto Sąd Najwyższy dostrzegł w sprawie pasywność samego obrońcy, który nie kontrolował wykonania swoich wniosków dowodowych, nie zapoznawał się z aktami śledztwa. A także nie sygnalizował, że określone czynności w stosunku do jego mandanta są konieczne, albo winny być przyspieszone.
Skargę wniósł w chwili, gdy co najmniej dla jego mandanta było wiadome, że śledztwo zostanie zamknięte, gdyż ustalono termin końcowego zapoznania się z aktami. Dopiero po lekturze akt, skarżący zdecydował się na złożenie kolejnych wniosków dowodowych, co wszak mógł uczynić na dużo wcześniejszym etapie, gdyby na bieżąco monitorował rozwój śledztwa.
Sygnatura akt I KO 72/21, postanowienie Izby Karnej Sądu Najwyższego z 3 lutego 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
