Terminy zapłaty w transakcjach między przedsiębiorcami nie będą mogły przekraczać 60 dni liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi.
Powyższa zmiana wynika z opublikowanej w dniu 28 marca 2013 r. ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. poz. 403).
Nowa ustawa zastępuje obowiązującą dotychczas w tym zakresie ustawę z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323 ze zm.).
Od przyjętej zasady, iż terminy zapłaty w transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami nie będą mogły przekraczać 60 dni strony będą mogły odstąpić tylko w umowie i jedynie pod warunkiem, że ustalenie takie nie będzie sprzeczne ze społeczno-gospodarczym celem umowy i zasadami współżycia społecznego oraz będzie obiektywnie uzasadnione, biorąc pod uwagę właściwość towaru lub usługi. Jeżeli ustalony w umowie termin zapłaty będzie dłuższy niż 60 dni, a powyższe warunki przedłużenia terminu nie będą spełnione, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, po upływie 60 dni będą przysługiwały odsetki za zwłokę określone na podstawie art. 56 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2012 r. poz. 749 ze zm.), które równe są sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%.
Dodatkowo ustawa przewiduje 30-dniowy termin zapłaty w transakcjach, w których dłużnikami są podmioty publiczne. W przypadku transakcji skomplikowanych możliwe jest wydłużenie terminu zapłaty – maksymalnie do 60 dni – pod warunkiem ustalenia tego przez strony, a nadto jedynie w przypadku, gdy będzie to obiektywnie uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy. Wyjątek od zasady regulowania należności w terminie 30-dniowym dotyczy również podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654 ze zm.). W przypadku tych podmiotów termin zapłaty nie może przekraczać 60 dni.
W nowej ustawie zastrzeżono również terminy na dokonanie procedury weryfikacji lub przyjęcia towaru lub usługi. Jeśli w umowie strony zastrzegły przeprowadzenie procedury zbadania towaru lub usługi – czas trwania takiej procedury nie może przekroczyć 30 dni kalendarzowych, licząc od daty otrzymania towaru lub usługi.
Bez zmian w stosunku do obowiązującej ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych pozostała możliwość żądania przez wierzyciela odsetek ustawowych w przypadku umów z terminem zapłaty dłuższym niż 30 dni, jako tzw. opłaty za kredyt kupiecki. Uprawnienie takie nie będzie przysługiwało jednak wierzycielom w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym. W ustawie utrzymane zostało również obecnie obowiązujące rozwiązanie, zgodnie z którym jeżeli termin zapłaty nie został określony w umowie, wierzycielowi przysługiwać będą odsetki ustawowe po upływie 30 dni po spełnieniu jego świadczenia do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Odsetki te naliczane będą automatycznie, bez konieczności wezwania. Za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego uważany będzie dzień określony w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonej dłużnikowi fakturze lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, ale nie wcześniejszy niż dzień doręczenia wezwania. Za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego uważany będzie również dzień określony w wezwaniu dłużnika do zapłaty dokonanym w postaci elektronicznej, o ile strony przewidziały w umowie taki sposób składania oświadczeń woli.
W nowej ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych utrzymano również korzystne dla wierzyciela rozwiązanie w zakresie obliczania wysokości odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, według którego wierzyciel – w przypadku gdy dłużnik opóźnia się z zapłatą należności – może naliczać odsetki w wysokości odsetek za zwłokę określanej na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.
Ustawa wprowadza nowy instrument, którego celem jest zwrot wierzycielowi kosztów poniesionych przy dochodzeniu należnej mu od dłużnika kwoty. Otóż od dnia nabycia przez wierzyciela uprawnienia do naliczania odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie należności wynikającej z umowy przysługiwać mu będzie, bez konieczności wezwania, kwota tzw. stałej rekompensaty w wysokości wyrażonej w złotych równowartości kwoty 40 euro według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. W przypadku gdy koszty odzyskania należności, czyli wydatki, które poniósł wierzyciel, dochodząc należnej mu kwoty, przekroczą kwotę stałej rekompensaty, wierzyciel będzie miał możliwość uzyskania na drodze sądowej zwrotu wszelkich wydatków, jakie poniósł w związku z próbą odzyskania należności, w tym kosztów postępowania sądowego.
Postanowienia umów handlowych wyłączające lub ograniczające powyżej opisane uprawnienia wierzyciela lub obowiązki dłużnika będą nieważne.
Celem wprowadzenia nowej regulacji jest implementacja do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (Dz. U. L 48 z 23.2.2011 r., str. 1-10). Nowa ustawa ma doprowadzić do zwalczania pogłębiającego się problemu zatorów płatniczych przez wprowadzenie instrumentów wspomagających zmniejszanie opóźnień w zapłacie należności oraz dyscyplinujących strony do stosowania krótkich terminów zapłaty.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, t. j. w dniu 28 kwietnia 2013 r.
Krzysztof Paczoska