Problem z lekarzami sądowymi - RPO pisze do ministra sprawiedliwości

Rzecznik Praw Obywatelskich, podobnie jak Naczelna Rada Adwokacka, skierował do ministra sprawiedliwości pismo w sprawie dostępności lekarzy sądowych. Jak zaznacza, wpływają do niego sygnały od obywateli, że w niektórych okręgach sądowych takich lekarzy nie ma, a w innych jest ich niewielu. Problemem jest też specjalizacja, często wąska, uniemożliwiająca rzetelną ocenę zdrowia - a chodzi o usprawiedliwianie niestawiennictwa z powodu choroby m.in. w sądzie.

Kwestie te reguluje ustawa o lekarzu sądowym. Przemysław Rosati, prezes NRA, na początku maja zwrócił się do ministra, aby w porozumieniu z prezesami sądów okręgowych, w ramach ich działalności administracyjnej, pilnie podjął realne i skuteczne działania zmierzające do zapewnienia dostępności lekarzy sądowych w każdym okręgu sądowym, jak też zapewnienia odpowiedniej liczby tych lekarzy, pozwalającej na realizowanie powierzonych im zadań – w taki sposób, aby osoby potrzebujące usprawiedliwić swoje niestawiennictwo z powodu choroby, na wezwanie lub zawiadomienie sądu lub organu prowadzącego postępowanie, mogły je uzyskać w każdym przypadku przed terminem planowanej czynności procesowej. Alternatywnie wnosił o rozważenie podjęcia inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do uchylenia przepisów tej ustawy.

Czytaj: Brakuje lekarzy sądowych - NRA apeluje do ministra sprawiedliwości >>

Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich, podkreśla, że zapewnienie dostępu do lekarza sądowego w każdym okręgu sądowym i w odpowiedniej liczbie ma istotne znaczenie dla zagwarantowania realnej możliwości usprawiedliwienia niestawiennictwa uczestników postępowań sądowych z powodu choroby. Wyjaśnia, że chodzi o to, by nie narażać obywatela na negatywne konsekwencje procesowe związane z faktyczną niemożnością uzyskania zaświadczenia od lekarz sądowego.

Problemem brak lekarzy i nadmierny formalizm  

RPO w swoim piśmie wskazuje, że z płynących do niego sygnałów wynika, że w niektórych okręgach sądowych nie ma w ogóle lekarzy sądowych, w innych zaś lekarzy jest niewielu, co jest nieadekwatne względem realnych potrzeb. - Wnioskodawcy zwracają także uwagę na problem z faktyczną dostępnością lekarzy sądowych i z nieinformowaniem o czasowej niedostępności lekarzy na stronach internetowych sądów. Zdarza się też, że w danym okręgu dostępny jest tylko jeden lekarz sądowy o wąskiej specjalizacji, co budzi zaniepokojenie obywateli co do możliwości rzetelnej oceny ich stanu zdrowia - zaznacza.

Wskazuje, że obywatele zgłaszają też zastrzeżenia dotyczące nadmiernego formalizmu w zakresie zasad usprawiedliwiania nieobecności w sądzie ale też, że lekarze sądowi mają różne specjalizacje, wydając zaświadczenia potwierdzające zdolność albo niezdolność do stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu uprawnionego, powielają diagnozy innych lekarzy, znajdujące odzwierciedlenie w przedkładanej im dokumentacji medycznej, nie czując się kompetentnymi do czynienia własnych ustaleń.

- Bez wątpienia zapewnienie dostępu do lekarza sądowego w każdym okręgu sądowym i w odpowiedniej liczbie ma istotne znaczenie dla zagwarantowania realnej możliwości usprawiedliwienia niestawiennictwa uczestników postępowań sądowych z powodu choroby  i nienarażania obywatela na negatywne konsekwencje procesowe związane z faktyczną niemożnością uzyskania zaświadczenia od lekarz sądowego - podsumowuje.

Co więcej, jak dodaje, brak lekarzy sądowych dotyka także uczestników postępowań dyscyplinarnych, w których odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy kodeksu postępowania karnego.

Dotkliwe konsekwencje

Mec. Rosati, w wystąpieniu NRA, wskazywał, że przeprowadzona analiza dostępności lekarzy sądowych według stanu na kwiecień 2024 r., przygotowana na podstawie informacji ze stron internetowych poszczególnych sądów okręgowych, pokazywała, że w wielu okręgach sądowych lekarze sądowi nie są dostępni (brak zawartych umów) lub ich liczba jest niewystarczająca, aby można było zrealizować obowiązek wynikający z ustawy.

- Niedostępność lekarzy sądowych stanowi poważny problem w codziennej praktyce wykonywania zawodu adwokata, ale przede wszystkim dotyka obywateli, którzy nie mogąc uzyskać przedmiotowego zaświadczenia, narażeni są na negatywne decyzje procesowe organów prowadzących postępowania. Obywatele nie powinni ponosić negatywnych konsekwencji obecnej sytuacji, w której państwo nie zapewnia im dostępności do lekarza sądowego przy jednoczesnym formułowaniu takiego wymogu w przepisach prawa - napisał.

Dodał, że skutkiem jest ryzyko niespełnienia przesłanek do skutecznego usprawiedliwienia niestawiennictwa i dalszych negatywnych skutków takiej sytuacji, które w zależności od etapu postępowania i rodzaju sprawy lub sytuacji procesowej mogą być bardzo dotkliwe. - Rozwiązaniem wskazanych problemów jest zapewnienie dostępności lekarzy sądowych w każdym okręgu sądowym i w liczbie pozwalającej na stworzenie możliwości wywiązania się, przed terminem czynności procesowej, z powinności ujętej w przepisach ustawy lub uchylenie przepisów wskazanej ustawy, albowiem obecny stan prawny i faktyczny nie pozwala obywatelom na wypełnianie ustawowego  obowiązku - podkreślił prezes NRA.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.