Celem ustawy z 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych jest pełne wdrożenie do polskiego porządku prawnego szeregu regulacji prawa europejskiego z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych.
Czytaj: uża nowela prawa autorskiego ostatecznie uchwalona>>>
Zmiany dotyczą nowych, jeszcze nieimplementowanych dyrektyw Unii Europejskiej oraz przepisów już formalnie wdrożonych do prawa krajowego, które – po przeanalizowaniu praktyki ich stosowania oraz aktualnych potrzeb polityki kulturalnej Rzeczypospolitej Polskiej – wymagają poprawy.
Najważniejsze zmiany w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynikające z tej nowelizacji to:
1) wprowadzeniu możliwości korzystania w granicach uzasadnionych celem informacji z przemówień politycznych i mów wygłoszonych na publicznych rozprawach, a także fragmentów publicznych wystąpień, wykładów oraz kazań (dodawany art. 261);
2) przyznaniu uprawnienia do zamieszczania w celach dydaktycznych i naukowych rozpowszechnionych drobnych utworów lub fragmentów większych utworów w podręcznikach, wypisach i antologiach; w takich przypadkach twórcy będzie przysługiwało wynagrodzenie (dodawany art. 271);
3) rozszerzeniu katalogu podmiotów uprawnionych na gruncie obecnego art. 28 do korzystania w ramach licencji ustawowej z utworów o: instytucje oświatowe, uczelnie, instytuty badawcze, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, muzea. Instytuty będą objęte normą powołanego przepisu tylko, jeśli prowadzą studia doktoranckie lub podyplomowe, ewentualnie inne formy kształcenia,
4) rozszerzeniu w art. 29 pr. aut. prawa cytatu poprzez wyraźne wskazanie możliwości cytowania w całości utworów plastycznych oraz fotograficznych,
5) umożliwieniu korzystania z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości, a także korzystania z utworu włączonego w sposób niezamierzony do innego utworu, o ile nie ma on znaczenia dla tego utworu (dodawany art. 291 i art. 292);
6) skreśleniu art. 30 pr. aut. zawierającego licencję ustawową na rzecz ośrodków informacji i dokumentacji, zezwalając im na sporządzanie i rozpowszechnianie własnych opracowań dokumentacyjnych oraz pojedynczych egzemplarzy fragmentów opublikowanych utworów, jeżeli nie wykraczają one poza arkusz wydawniczy,
7) uregulowaniu zasad określania i wypłaty wynagrodzenia za użyczanie egzemplarzy utworów przez biblioteki publiczne – wynagrodzenie to będzie wypłacane przez wyznaczoną przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi z dofinansowania przekazywanego jej przez ministra ze środków Funduszu Promocji Kultury,
8) określeniu zasad korzystania z utworów osieroconych, czyli utworów opublikowanych w książkach, dziennikach, czasopismach lub innych formach publikacji drukiem, utworów audiowizualnych oraz utworów zamówionych lub włączonych do utworów audiowizualnych lub utrwalonych na wideogramach, a także utworów utrwalonych na fonogramach, znajdujących się w zbiorach instytucji takich jak: archiwa, instytucje oświatowe, biblioteki, muzea, instytucje kultury, jeżeli uprawnieni, którym przysługują autorskie prawa majątkowe do tych utworów, nie zostali ustaleni lub odnalezieni pomimo przeprowadzenia starannych poszukiwań (dodawany art. 355 ust. 1);
9) uregulowaniu kwestii korzystania z utworów niedostępnych w obrocie handlowym, czyli utworów opublikowanych w książkach, dziennikach, czasopismach lub w innych formach publikacji drukiem, jeżeli utwory te nie są dostępne dla odbiorców w obrocie handlowym za zezwoleniem uprawnionych, którym przysługują autorskie prawa majątkowe do tych utworów.
Ryszard Markiewicz
Zabawy z prawem autorskim>>>