Sąd Najwyższy z urzędu postanowił podjąć zawieszone postępowanie i wyznaczył termin posiedzenia na 6 czerwca br. Sprawa dotyczy zastosowania przez Prezydenta prawa łaski wobec czterech osób - ministra spraw wewnętrznych i administracji Mariusza Kamińskiego oraz wiceministra w tym resorcie Macieja Wąsika, a także - Grzegorza Postka i Krzysztofa Brendela.
- Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości w polskim porządku prawnym jest wyłączną domeną sądów powszechnych i Sądu Najwyższego - zaznaczył w ustnym uzasadnieniu wtorkowego wyroku SN sędzia Piotr Mirek. - W ramach sprawowania tego wymiaru sprawiedliwości sądy mają prawo do dokonywania wykładni przepisów prawa, ustaw i konstytucji. Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości jest wyłączną domeną sądów, sądy mają tutaj monopol i z tego obowiązku rozpoznawania spraw żaden inny organ konstytucyjny nie może sądów zwolnić, ani też im tego zakazać - podkreślił sędzia Mirek.
- Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca br. w sprawie sporu kompetencyjnego nie wywołało żadnych skutków prawnych - dodał sędzia.
Czytaj: TK: Prezydent mógł ułaskawić ministrów, mimo że wyrok nie był prawomocny>>
TK nie rozstrzygnął żadnego sporu kompetencyjnego
Brak skutków prawnych wyroku Trybunału Konstytucyjnego, zdaniem SN wynika z "metody rozstrzygnięcia" sprawy przez TK. SN stwierdził, że sentencja postanowienia TK nie dokonała wykładni przepisu konstytucji o prawie łaski w sposób mogący wpłynąć na wtorkowe orzeczenie SN. Zdaniem sędziego Mirka postanowienie TK "nie dokonało w istocie rozgraniczenia między kompetencjami konstytucyjnych organów". - Trybunał Konstytucyjny nie rozstrzygnął żadnego sporu kompetencyjnego - podkreślił sędzia SN. - W istocie rzeczy Trybunał orzekł o własnym wyobrażeniu dotyczącym kompetencji Sądu Najwyższego, które nie jest elementem treści normatywnych badanych przepisów konstytucji - dodał sędzia Mirek.
TK zwlekał i odraczał rozpatrzenie sprawy
Postępowanie zostało w Sądzie Najwyższym zawieszone, ponieważ Marszałek Sejmu skierował pytanie w tej sprawie do Trybunału Konstytucyjnego. Tam przez sześć lat nie wyznaczano terminu na rozpatrzenie sprawy i nastąpiło to dopiero w tym roku, gdy SN postanowił odwiesić swoje postępowanie. Jednak kolejne terminy "spadały" z wokandy, ponieważ nie udawało się skompletować pełnego składu TK, który jest wymagany dla takiej sprawy.
Ostatni wyznaczony termin rozprawy w pełnym składzie przed TK został wyznaczony na 2 czerwca br. Tego dnia udało się zebrać 11 sędziów, by skład orzekający mógł być uznany za pełny. I TK wydał orzeczenie stwierdzające, że Sąd Najwyższy nie powinien zajmować się sprawą ułaskawienia Mariusza Kamińskiego, a prezydent miał do podjęcia tej decyzji pełne prawo.
- Indywidualna a prawo łaski Prezydenta. Glosa do wyroku TK z dnia 17 lipca 2018 r., K 9/17 > Abolicja inCzytaj w LEX:
Korespondencja SN z Trybunałem
Postępowanie zainicjowane wnioskiem Marszałka Sejmu w sprawie Kpt 1/17 trwało bardzo długo. Kalendarz wyglądał następująco:
- 20 marca 2019 r. Przewodniczący Wydziału II Izby Karnej Sądu Najwyższego, zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego - przewodniczącej składu orzekającego o informacje dotyczące rozpoznania sprawy,
- 26 marca 2019 r. Dyrektor Biura Służby Prawnej Trybunału Konstytucyjnego poinformował Sąd Najwyższy, że wniosek marszałka Sejmu o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pozostaje na etapie merytorycznego rozpoznania przez pełny skład Trybunału Konstytucyjnego. Skład Orzekający nie podjął jeszcze decyzji o terminie rozpoznania sprawy, jednak można się go spodziewać w ciągu najbliższych sześciu miesięcy,
- 16 stycznia 2020 r. Przewodniczący Wydziału II Izby Karnej Sądu Najwyższego ponownie zwrócił się do przewodniczącej składu orzekającego w sprawie Kpt 1/17 o informacje dotyczące wyznaczenia terminu rozpoznania sprawy, zaznaczając jednocześnie, że brak rozstrzygnięcia sprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym może prowadzić w konsekwencji do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy kasacyjnej w rozsądnym terminie,
- 7 października 2020 r. Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą Izby Karnej zwrócił się do Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem o przewidywany termin rozpoznania sprawy, zwracając się jednocześnie z prośba o wskazanie racji, które nie pozwalają TK na wypowiedzenie się w sprawie zasadności wniosku Marszałka Sejmu
Wystąpienia Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2020 r. i z 7 października 2020 r. pozostały bez odpowiedzi. W związku z tym 2 grudnia 2021 r. Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą Izby Karnej zwrócił się do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z prośbą o interwencję.
Czytaj w LEX: Prawo łaski w świetle Konstytucji. Glosa do wyroku TK z dnia 17 lipca 2018 r., K 9/17 >>
W grudniu 2021 r. Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego zwróciła się do Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o udzielenie informacji na temat biegu postępowania w sprawie zwracając uwagę, że postępowanie zostało zawieszone ponad 4 lata temu.
We wrześniu 2022 r. Prezes Trybunału Konstytucyjnego poinformował I Prezesa Sądu Najwyższego, że wniosek marszałka Sejmu pozostaje na etapie merytorycznego rozpoznania, a w sprawie odbywają się narady i został wyznaczony drugi sprawozdawca.
Czytaj: SN: prezydent nie mógł ułaskawić b. szefów CBA>>
Czytaj w LEX: Zakres prezydenckiego prawa łaski. Glosa do wyroku TK z dnia 17 lipca 2018 r., K 9/17 >>
Zawieszone postępowania
Sąd Najwyższy stwierdził, że wszczęcie przed Trybunałem postępowania w sprawie rozstrzygnięcia sporu kompetencyjnego powoduje zawieszenie postępowań przed organami, które prowadzą spór kompetencyjny. Orzeczenie czy jest on rzeczywisty, czy też ma charakter pozorny, zostało przekazane przez ustawodawcę do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.
Niezależnie od oceny słuszności wniosku marszałka Sejmu, Sąd Najwyższy stwierdził zawieszenie postępowania w tej sprawie, nie uwzględnił wniosku pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych o jego podjęcie.
Czytaj w LEX: Prawo łaski w prawie polskim. Uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda >>
Według SN, z punktu widzenia zasad konstytucyjnych - demokratycznego państwa prawnego, konieczność takiego postąpienia wydaje się oczywista. Jednym z praw obywatelskich jest prawo do sądu, do którego treści należy prawo do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. O znaczeniu tego składnika prawa do sądu przekonuje już sama ranga aktów prawnych, w których zostało ono wymienione – Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Kodeks postępowania karnego. Z tym że prawo oskarżyciela posiłkowego do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie jest zdecydowanie słabiej chronione niż prawo oskarżonego. Korzystanie przez oskarżyciela posiłkowego z ochrony przewidzianej w art. 6 ust. 1 EKPCz jest uzależnione bowiem od tego, czy jego udział w procesie karnym wiąże się z rozstrzyganiem o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym.
W realiach tej sprawy przedmiotem wniesionych kasacji nie są roszczenia cywilne. Ale kwestia zasądzenia zadośćuczynienia – była przedmiotem rozważań sądu pierwszej instancji.
Czytaj w LEX: O skutkach procesowych wyroku Trybunału Konstytucyjnego w kwestii abolicji indywidualnej >>
Uchwała SN: łaska tylko dla skazanych
W marcu 2015 r. Sąd Rejonowy Warszawa-Śródmieście skazał w I instancji Kamińskiego i Macieja Wąsika (zastępcę Kamińskiego w CBA; obecnie zastępcę koordynatora) na trzy lata więzienia, m.in. za przekroczenie uprawnień i nielegalne działania operacyjne CBA podczas "afery gruntowej" w 2007 r. Zanim warszawski sąd okręgowy zbadał apelację, w listopadzie 2015 r. prezydent ich ułaskawił.
Czytaj: SN: prezydent nie mógł ułaskawić b. szefów CBA>>
Sąd Okręgowy, który rozpatrywał w drugiej instancji sprawę Mariusza Kamińskiego wystąpił więc z pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego. W pytaniu podkreślono, że nigdy wcześniej prezydent nie ułaskawił osoby skazanej nieprawomocnym wyrokiem sądu.
Sąd Najwyższy pod koniec maja 2017 r. uznał w uchwale siedmiu sędziów, że prezydenckie prawo łaski może być stosowane wyłącznie wobec osób prawomocnie skazanych. I uzasadnił, że tylko przy takim ujęciu nie dochodzi do naruszenia zasad konstytucji, mówiących o tym, że organa władzy działają "na podstawie i w granicach prawa". - Zastosowanie prawa łaski przed datą prawomocności wyroku nie wywołuje skutków procesowych - stwierdził wówczas SN (Sygn. akt I KZP 4/17).
Sygnatura akt II KK 313/16, postanowienie z 28 lutego 2023 r.
Czytaj też: Michał Laskowski: "Nowy" prezes pokieruje w większości "starą" Izbą Karną SN>>
Cena promocyjna: 99 zł
Cena regularna: 99 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 0 zł
![Państwo i Prawo - Nr 1/2023 [923]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/58250/0031-0980_944,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.