W wystąpieniu do Ministra Sprawiedliwości Rzecznik przypomina, że zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, aby umożliwić oskarżonemu korzystanie z pomocy obrońcy w postępowaniu przyspieszonym ustanowiony jest obowiązek pełnienia przez adwokatów i radców prawnych dyżurów w czasie i miejscu ustalonym w odrębnych przepisach.
Prawo wyboru i dyżury prawników
Jak przypomina RPO, Minister Sprawiedliwości określił rozporządzeniem z 23 czerwca 2015 r. sposób zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy i możliwości jego wyboru w postępowaniu przyspieszonym, w tym organizacji dyżurów.
Zgodnie z rozporządzeniem, jeżeli podejrzany lub oskarżony nie ma obrońcy, organ prowadzący postępowanie przygotowawcze, pouczając go o uprawieniu do korzystania z pomocy obrońcy, udostępnia mu listę adwokatów i radców prawnych pełniących dyżury. Lista ta zawiera podstawowe informacje umożliwiające kontakt z adwokatami i radcami prawnymi takie jak: imię i nazwisko adwokata lub radcy prawnego; adres do doręczeń; numer telefonu zapewniającego stały kontakt telefoniczny z adwokatem lub radcą prawnym pełniącym dyżur; numer telefaksu lub adres poczty elektronicznej; wskazanie okresu, w którym adwokat lub radca prawny pełni dyżur).
RPO ma wątpliwości na ile ograniczona pula adwokatów lub radców prawnych pełniących w danym dniu dyżur pozwala na realizację przez oskarżonego prawa do obrony w sposób swobodny. - Stosunek obrończy jest stosunkiem szczególnego zaufania pomiędzy oskarżonym, a jego obrońcą. Możliwość wyboru osoby obrońcy jest więc niezwykle ważna dla utrzymania tego zaufania - podkreśla.
Cena promocyjna: 127.2 zł
|Cena regularna: 159 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Konstytucyjne prawo, którego nie wolno ograniczać
Rzecznik zwraca uwagę, że pPrawo do posiadania obrońcy i korzystania z jego pomocy jest jednym z najistotniejszych przejawów prawa do obrony wynikającym z Konstytucji RP. Z gwarancji tych wynika jednoznacznie, iż prawo do posiadania i korzystania z pomocy obrońcy nie może być oskarżonemu ograniczone. Istota prawa do posiadania obrońcy i korzystania z jego pomocy sprowadza się do zapewnienia jednostce profesjonalnej i niezbędnej pomocy w skutecznym realizowaniu przysługujących jej praw tam, gdzie wiedza i umiejętności samego oskarżonego nie są wystarczające. - Prawo do posiadania i korzystania z pomocy obrońcy mieści w sobie zarówno prawo do powołania obrońcy, jak i prawo do korzystania z jego pomocy, a więc działania obrońcy na rzecz oskarżonego - wskazuje RPO.
Czytaj także: Adwokat od momentu zatrzymania? W Sejmie nowy projekt>>
Także zgodnie z Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do przygotowania obrony oraz bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony – do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.
- W tym kontekście poważnie ograniczone zostaje prawo do obrony i korzystania z pomocy obrońcy w trybie przyspieszonym, jeśli oskarżony z uwagi na konieczność szybkiego rozpoznania sprawy, ma ograniczoną możliwość nie tylko wyboru osoby obrońcy, ale także przygotowania obrony - czytamy w wystąpieniu RPO.
Lista dyżurnych to za mało
Rzecznik zauważa, że oskarżonemu w postępowaniu przyspieszonym zostało przyznane prawo do wyboru obrońcy jedynie spośród adwokatów pełniących dyżur co trudno uznać za dokonanie swobodnego wyboru. - Przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie może budzić poważne wątpliwości co do jego konstytucyjności - ocenia.
Jego watpliwości budzi też brak pouczenia o możliwości wyboru obrońcy spoza listy, co może sugerować podejrzanemu, że wybór obrońcy ograniczony jest jedynie do adwokatów lub radców prawnych wskazanych w udostępnionej mu liście. Rzecznik rekomenduje zmianę rozporządzenia poprzez wskazanie możliwości pouczenia podejrzanego o możliwości ustanowienia obrońcy z wyboru także spoza przedstawionej listy.
Zdaniem RPO nierozwiązanym problemem pozostaje wciąż także kwestia zapewnienia odpowiedniego czasu na przygotowanie obrony. - Jest to jeden z elementów koniecznych, aby prawo do obrony było rzeczywiste, a nie jedynie iluzoryczne. Zagadnienie to dotyczy każdego rodzaju postępowania karnego, lecz szczególnej jaskrawości nabiera właśnie w postępowaniu przyspieszonym, w którym całe dochodzenie winno zmieścić się w okresie 48 godzin - stwierdza RPO.
Czytaj także: Adwokaci chcą ujednolicenia zasad widzenia z osadzonymi klientami>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.