Patrycja Rojek-Socha: Jakie wnioski płyną z drugiej części Krajowego Zjazdu Adwokatury, czy przyjęte uchwały stanowią wzmocnienie dla NRA do podejmowania dalszych działań?
Przemysła Rosati: Krajowy Zjazd Adwokatury wytyczył kierunki działania samorządu adwokackiego. Są odzwierciedlone w uchwałach zjazdowych. Mam na myśli uchwały programowe. Z ich osnowy wynika, że dotychczasowe półroczne działania organów Adwokatury obecnej kadencji spotkały się z aprobatą. Kierunek wskazany przez KZA wzmacnia prace Naczelnej Rady Adwokackiej, np. w zakresie legitymacji do zmian deontologicznych, działań legislacyjnych, wykonywania zawodu, prac nad adwokacką umową o współpracy czy adwokacką spółką kapitałową. Przypomnę tylko, że od dnia mojego wyboru i ukształtowania składu NRA obecnej kadencji, tj. od 19 marca br., realizujemy prace i działania z obszarów, które teraz zostały określone przez zjazd w uchwale nr 25, jako kierunki działania samorządu adwokackiego w kadencji 2021 – 2025. Uchwała ta, której byłem współautorem wspólnie z mec. Bartoszem Tiutiunikiem, mec. Bartoszem Grohmanem i mec. Jarosławem Szczepaniakiem, uzyskała poparcie ponad 85 proc. delegatów na KZA.
Przypomnę, nie przeszła uchwała dotycząca zakazu reklamy, ani też propozycje dotyczące zniesienia zakazu umowy o pracę, których autorami byli warszawscy adwokaci. Adwokatura nie jest gotowa na takie zmiany?
Krajowy Zjazd Adwokatury nie głosował nad utrzymaniem zakazu reklamy, ale nad bardzo szczegółowo określonym przez autorów uchwały sposobem ukształtowania zasad reklamy. Uchwała dotycząca zakazu reklamy była po pierwsze sformułowana niepoprawnie semantycznie, a po drugie była zbyt kazuistyczna. To prawdopodobnie zdecydowało o jej negatywnej ocenie. Doskonale oddaje to powiedzenie „diabeł tkwi w szczegółach”. Zadaniem KZA jest określenie kierunków działania samorządu, a nie nakładanie gorsetu w postaci konkretnego rozwiązania. Dlatego tak ważna jest bardzo uważna lektura treści uchwał, także tych które zostały przyjęte. W szczególności należy zwrócić uwagę na treść uchwały nr 25, tj. uchwały w sprawie zadań powierzonych Naczelnej Radzie Adwokackiej w kadencji 2021-2025. W części dotyczącej zasad deontologii zawodowej jest jednoznaczna wytyczna wskazująca na konieczność opracowania i wprowadzenia przez NRA zmian odpowiadających na wyzwania rynkowe współkształtujące wykonywanie zawodu adwokata w Zbiorze Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, a także w regulaminie wykonywania zawodu adwokata.
Czytaj: Na reklamę za wcześnie, ale adwokaci szykują się do walki o rynek - przyjęli uchwały programowe>>
Czyli co dalej? Jakie działania podejmie NRA?
W ramach prac nad zmianami punktowymi w zbiorze zasad przeprowadzimy także zmiany w odniesieniu do reklamy, aby dostosować zasady deontologii zawodowej do prawa UE i nic w tej sprawie nie zmieniło negatywne przegłosowanie przez zjazd tego projektu uchwały. Prace w tym zakresie toczą się już od marca br., tak jak wspomniałem nie zmarnowaliśmy ostatniego półrocza. Dodam, że na ostatnim posiedzeniu plenarnym NRA, na tydzień przed KZA, omawialiśmy także ten temat. Jestem zdeterminowany, aby przeprowadzić niezbędne zmiany w etyce. W odniesieniu do poszerzenia form wykonywania zawodu adwokata o umowę o pracę to zjazd także negatywnie odniósł się do projektu uchwały, która postulowała taką zmianę. Zwracam uwagę, że zjazd dostrzegł jednak konieczność wyjścia naprzeciw w odniesieniu do akceptowalnej przez środowisko możliwości współpracy pomiędzy adwokatem a spółką adwokacką lub kancelarią adwokacką w oparciu o adwokacką umowę o współpracy. Prace nad tym projektem, który zakłada częściowe rozwiązanie problemu zabezpieczenia społecznego adwokatów, w tym kobiet, w oparciu o wykreowanie zupełnie nowego rozwiązania, po części nawiązującego historycznie do rozwiązań znanych z zespołów adwokackich, także trwają od marca br. Zajmuje się tym Instytut Legislacji i Prac Parlamentarnych NRA. Musimy jednak i pamiętać i zdawać sobie z tego sprawę, że jakiekolwiek zmiany w zakresie form wykonywania zawodu wymagają zmiany ustawy Prawo o adwokaturze.
Czytaj w LEX: Efektywność filarem sprawiedliwego postępowania cywilnego >
Czy w takim razie możemy powiedzieć, że jest szansa na wypracowanie propozycji dotyczących adwokackiej umowy o współpracę, lub innego rozwiązania, które gwarantowałoby zabezpieczenia np. dla adwokatek na urlopie macierzyńskim?
Tak. Propozycja taka powstaje. Rozwiązanie jest opracowywane. To o czym już wspomniałem, nie straciliśmy ostatnich sześciu miesięcy. Priorytetem w tym zakresie jest poszukiwanie rozwiązania wspierającego w zakresie zabezpieczenia społecznego.
Wróćmy do tematu reklamy, kiedy można spodziewać ewentualnych zmian?
Prace w tym zakresie - powtarzam - toczą się od marca br. i będę kontynuowane. Pracuje nad tym zespół pod przewodnictwem mec. Przemysława Stęchłego. Na ostatnim posiedzeniu plenarnym NRA omawiała to zagadnienie. Będzie kontynuacja na posiedzeniu plenarnym w październiku br. Zagadnienie związane z uregulowaniem zasad reklamy w ramach deontologii zawodowej i regulaminu wykonywania zawodu wymaga przeprowadzenia szeregu czynności określonych w rozdziale 6a ustawy z 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Ustawa ta implementuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/958 z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie analizy proporcjonalności przed przyjęciem nowych regulacji dotyczących zawodów. Adwokatura zobowiązana jest więc do zdefiniowania nadrzędnego interesu publicznego, któremu ma służyć uregulowanie reklamy, określenia z jakich przyczyn regulacja ta jest stosowna, odpowiednia, niezbędna i proporcjonalna, a ocena ta winna być obiektywna i niezależna. Przepisy ograniczające reklamę, wraz z oceną skutków regulacji, nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia tego celu, muszą być adekwatne do tego co założono, powinny przewidywać spójny i systematyczny sposób jego osiągnięcia, a także tłumaczyć, dlaczego nie ma możliwości zastosowania mniej restrykcyjnych środków dla osiągnięcia założonego celu służącego interesowi publicznemu (wykazywać niezbędność przepisów). Spełnienie tych wymogów rodzi konieczność przeprowadzenia konsultacji wśród adwokatów, analizy orzecznictwa w sprawach dyscyplinarnych i konsultacji zewnętrznych, które muszą dostarczyć informacji co do niebezpieczeństw związanych z reklamą dla zawodu adwokata i adwokatów jako przedsiębiorców oraz dla klientów i osób trzecich, przesłanek przemawiających za uregulowaniem reklamy, a następnie oceny zgodnie z ww. kryteriami, definiowanymi już przez dorobek organów UE. Badania te muszą być wykonane ex ante. Dopiero to pozwoli zmienić zasady reklamy. Od strony meritum zagadnienia musimy brać pod uwagę treść dyrektywy usługowej. Mamy tego pełną świadomość, ale co najważniejsze determinację do dokonania zmiany.
Cena promocyjna: 224.1 zł
|Cena regularna: 249 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Jednomyślnie przyjęto natomiast uchwałę dotyczącą stawek, czy to wystarczająca legitymacje dla NRA do tego by dążyć do zmiany systemu i zmiany ich wysokości? Są większe szanse na przekonanie Ministerstwa Sprawiedliwości?
Krajowy Zjazd Adwokatury wyeksponował w tym zakresie dwa zagadnienia. Wysokość stawek z urzędu, a de facto ich rażąco niski poziom oraz konieczność reformy systemu świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Wymaga to aktywności na płaszczyźnie legislacyjnej. Jak można zauważyć od dłuższego czasu szereg moich działań jest skoncentrowanych na rozmowach z politykami wszystkich opcji, aby zwracać ich uwagę na te dwa palące problemy. W tej kadencji chcemy realnie zmierzyć się z tymi problemami. Mam świadomość, że jest to zależne od decyzji władzy ustawodawczej i wykonawczej, ale naszym obowiązkiem jest podnoszenie tego problemu i podejmowanie aktywności zmierzającej do zmian w tym zakresie.
Czytaj w LEX: Zawodowy pełnomocnik w social media - aspekty praktyczne >
Czy pana nie zaniepokoił projekt uchwały o przesunięciu KZA i spotkaniu stacjonarnym? Część delegatów odbierało go jako próbę zakwestionowania roli NRA. Czy to pokazuje rozłamy w adwokaturze?
Adwokatura jest jedna. Pomysł przerwania, odroczenia czy zwoływania nadzwyczajnego zjazdu był dla niej szkodliwy. W rzeczywistości prowadziłby do czekania na dyskusję i decyzje, które bez przeszkód zapadły podczas zjazdu. To co sądzę na temat tych pomysłów, powiedziałem publicznie zabierając głos podczas obrad Krajowego Zjazdu Adwokatury. Te pomysły świadczą o ich autorach, a nie o Adwokaturze. Zwyciężył zdrowy rozsądek. Adwokatura potrzebuje spokoju, pracy i determinacji we wprowadzaniu ewolucyjnych zmian.
Czytaj: Umowa o pracę i reklama - szykuje się spór na Krajowym Zjeździe Adwokatów>>
Zjazd pokazał też, że część adwokatów nadal ma problemy z nowymi technologiami, w przyjętych uchwałach także ta kwestia wybrzmiała. Jak NRA planuje przekonać adwokatów do zmiany podejścia do tych kwestii?
W uchwale Krajowego Zjazdu Adwokatury nr 25 poświęcone są tym zagadnieniom dwa punkty. W zakresie nowych technologii konieczne jest krzewienie i popularyzowanie ich w środowisku adwokackim, w świadczeniu pomocy prawnej, a także promowanie rozwiązań prawnych i etycznych w stosowaniu nowych technologii oraz udział we współkształtowaniu otoczenia normatywnego w zakresie prawa nowych technologii. Konieczne są także szkolenia. Krajowy Zjazd przesądził, że NRA ma opracować i wdrożyć spójny system informatyczny obsługujący organy Adwokatury i organy izb adwokackich. W płaszczyźnie adwokackiej istotne jest zobowiązanie NRA do opracowania minimalnych standardów dla systemów informatycznych używanych przez adwokatów wykonujących zawód, a także opracowanie systemu informatycznego wspierającego wykonywanie zawodu adwokata i ułatwiającego prowadzenie kancelarii w świecie cyfrowym łącznie z możliwością integracji z platformami i portalami wykorzystywanymi przez wymiar sprawiedliwości. Jest to równocześnie potwierdzenie obranej przez Radę drogi.
Czytaj w LEX: Reforma k.p.c. - skala zjawiska, krótkie podsumowanie >
Adwokackie konta, e-legitymacja?
Jeżeli chodzi o konta, to trwają zaawansowane rozmowy z providerami, pamiętamy o ustawie o doręczeniach elektronicznych i stawianych przez nią wymogach, obciążających adwokatów. Projekt e-legitymacji jest opracowany w wersji demo, która pozwala na zwizualizowanie tego rozwiązania. Mogę powiedzieć, że widziałem już wizualizację e-legitymacji, która mam nadzieje będzie dostępna w mobilnej aplikacji publicznej mObywatel, w przyszłym roku. Decyzje w tym zakresie zapadną w październiku podczas posiedzenia plenarnego NRA.
Jesteśmy już po KZA, jakie są priorytety dla NRA na najbliższy czas?
Priorytety Naczelnej Rady Adwokackiej określił Krajowy Zjazd Adwokatury, a także plan pracy, który został przyjęty podczas posiedzenia plenarnego 26 czerwca 2021 r. Z kategorii zadań pierwszoplanowych, to z pewnością projekt rozwiązań legislacyjnych prowadzących do uregulowania zasad świadczenia pomocy prawnej, informatyzacja adwokatury, zmiany w etyce, budowanie konkurencyjności zawodu adwokata, a także ewolucyjne zmiany w programie kształcenia aplikantów adwokackich. W ramach komisji i pozostałych jednostek skupionych przy NRA trwają pracę nad szeregiem projektów, w tym nad inicjatywami dotyczącymi aplikacji adwokackiej, praw człowieka, szkolenia zawodowego, mediacji, równouprawnienia, wizerunku i legislacji. W tym ostatnim aspekcie szczególnym przedmiotem naszego zainteresowania jest sprawa wymiaru sprawiedliwości, w tym problemy związane z Krajową Radą Sądownictwa czy Izbą Dyscyplinarną Sądu Najwyższego, a także digitalizacją postępowań sądowych. Intensywnie pracuje zespół „Wymiar Sprawiedliwości ‒ Adwokatura dla przyszłości”. Pogłębiamy relacje z pozostałymi zawodami zaufania publicznego, co zapoczątkowaliśmy na starcie kadencji. Mamy wspólne sprawy, takie jak np. Polski Ład, który jest przedmiotem naszego szczególnego zainteresowania.
Zobacz w LEX: Szanse i ryzyka dla kancelarii obsługujących przedsiębiorstwa w dobie koronawirusa - nagranie z webinarium >
Kiedy nastąpią zmiany w etyce?
Wśród członków Naczelnej Rady Adwokackiej przeważa zapatrywanie, że bardzo dużą szansę powodzenia mają zmiany punktowe, obejmujące poszczególne obszary zbioru. Na posiedzeniu plenarnym NRA - 11 września br. - omówiliśmy pierwsze obszary, które mogą być objęte zakresem pierwszych decyzji. Mam na myśli success fee, zasady reklamy i zasady współpracy adwokatów z firmami odszkodowawczymi. Zagadnienia etyczne będą przedmiotem obrad posiedzeń plenarnych NRA do momentu, w którym wyczerpiemy pełen zakres tematyczny tego obszaru funkcjonowania Adwokatury.
Istotna jest też uchwała dotycząca profesjonalizacji zawodu prawniczego. Do tej pory MS nie było przekonane do tego, a wymaga to zmian legislacyjnych. Czy w pana ocenie jest na to szansa?
Sprawa pełnej profesjonalizacji rynku świadczenia pomocy prawnej jest żywotnym interesem obywateli. Wszyscy zasługujemy na pomoc prawną świadczoną przez profesjonalistów. Konsekwentnie rozmawiam o tym z politykami wszystkich ugrupowań politycznych wskazując na istotny problem społeczny. Zaskakujące jest to, że wielu polityków nie wie, że rynek świadczenia pomocy prawnej jest poza zakresem racjonalnej regulacji, że adwokaci i radcowie prawni przy zderegulowanym dostępie do zawodu funkcjonują na rynku, na którym każdy może świadczyć pomoc prawną. Przez wiele lat udawano, że problemu nie ma. Jestem zdeterminowany, aby to zmienić. Niezależnie czy byłaby to metoda małych kroków, np. taka o którą Pani Redaktor zapytała czy też uregulowanie całościowe tego zagadnienia.
Sprawdź w LEX: LEX Context, czyli publikacje PDF z funkcją cytowania! >
Radcy zmieniają program aplikacji, szkoleń czy adwokaci pójdą również w tym kierunku. Przeszła uchwała o e-learningu, ale czy będą wprowadzane też inne rozwiązania?
Naczelna Rada Adwokacka nie czekała w tym zakresie ani na KZA, ani na radców prawnych. Na początku tej kadencji wprowadziliśmy po pierwsze dodatkowe fakultatywne wykłady monograficzne dla aplikantów. W przyszłym roku przed egzaminem adwokackim odbędą się dodatkowe ogólnopolskie repetytoria dla aplikantów przystępujących do egzaminu zawodowego. Równolegle w ramach Biblioteki Palestry przygotowujemy materiał wspierający naukę do egzaminu adwokackiego. Na początku października odbędzie się spotkanie kierowników szkolenia aplikantów adwokackich wszystkich izb oraz Komisji Aplikacji Adwokackiej przy NRA. Będzie poświęcone dalszym zmianom w programie aplikacji. W ramach szkoleń zawodowych bardzo prężnie działa Komisja Doskonalenia Zawodowego, której przewodniczy mec. Grzegorz Kopeć. Systematycznie buduje i przedstawia adwokatom bazę szkoleń zawodowy, w tym z wykorzystaniem elementów e-learningu. Analizujemy i uwzględniamy głosy płynące z naszego środowiska, w tym ze strony aplikantów adwokackich.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
