SN: pełnomocnictwo procesowe tylko na podstawie jednoznacznej umowy

Stała umowa zlecenia, w tym obejmująca świadczenie pomocy prawnej, może stanowić podstawę do udzielenia przez mocodawcę pełnomocnictwa procesowego tylko wtedy, gdy przedmiotem sprawy są określone w tej umowie czynności prawne, faktyczne lub usługi, które przyjmujący zlecenie miał dokonać dla dającego zlecenie. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 czerwca 2010 r.,

Przepis art. 87 § 1 k.p.c. stanowi o umowie stałego zlecenia. Taka umowa może stanowić podstawę udzielenia pełnomocnictwa procesowego zarówno wtedy, gdy obejmuje dokonanie określonej czynności prawnej, tj. w przypadku zawarcia umowy zlecenia, o której stanowi art. 734 § 1 k.c., jak również wtedy, gdy obejmuje dokonanie określonej czynności faktycznej lub usługi na rzecz mocodawcy, tj. w przypadku zawarcia umowy, o której stanowi art. 750 k.c., do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Istotne jest, aby umowa stałego zlecenia określała, jakie czynności prawne, faktyczne lub usługi miał dokonać przyjmujący zlecenie dla dającego zlecenie.
Tylko umowy zlecenia, które określają czynności prawne, faktyczne lub usługi pozwalają na ocenę czy przedmiot sprawy wchodzi w zakres zlecenia, a w konsekwencji że w sprawie występuje jako pełnomocnik procesowy mocodawcy osoba wykazująca funkcjonalny związek ze sprawą.
Sąd Najwyższy poruszył ponadto inną istotną dla przebiegu postępowania kwestię, a mianowicie zagadnienie obowiązku sądu, pouczenia co do czynności procesowych stron i uczestników postępowania występującym w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego.
Zdaniem Sądu Najwyższego, zaniechanie przez Sąd pouczenia strony o możliwości dokonania określonej czynności procesowej może uzasadniać zarzut naruszenia art. 5 k.p.c. czy też nawet zarzut nieważności postępowania. Zarzut naruszenia przez sąd art. 5 k.p.c. należy rozważać indywidualnie, z uwzględnieniem konkretnych okoliczności sprawy, czy uzasadniały one pouczenie sądu o określonej czynności procesowej, w tym co do możliwości zgłoszenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Oceniając zasadność zarzutu naruszenia art. 5 k.p.c. należy mieć na uwadze rodzaj czynności procesowej, o której zaniechał pouczenia sąd, przedmiot sprawy oraz okoliczności dotyczące samej strony. Zarzut naruszenia art. 5 k.p.c., wskutek zaniechania przez sąd pouczenia strony o czynności procesowej, będzie uzasadniony w szczególności wówczas, gdy z okoliczności sprawy wynika, że strona nie wiedziała, że może przedsięwziąć określoną czynność procesową albo mając świadomość możliwości jej podjęcia nie potrafiła - ze względu na okoliczności faktyczne i prawne sprawy lub własne predyspozycje i posiadaną wiedzę - samodzielnie ocenić potrzeby jej podjęcia.
(V CSK 1/10, LEX nr 677906)

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line