Rada Ministrów przyjęła w środę przedłożony przez ministra sprawiedliwości projekt ustawy o rzeczach znalezionych oraz o zmianie niektórych innych ustaw - poinformowało Centrum Informacyjne Rządu.
W projektowanej ustawie określono m.in.: obowiązki i uprawnienia znalazcy rzeczy, zasady i sposób przejmowania znalezionych rzeczy, sposób poszukiwania osób uprawnionych do ich odbioru i zasady postępowania z nimi, poszukiwanie właścicieli, przechowywanie pieniędzy, papierów wartościowych i kosztowności oraz postępowanie z przedmiotami o wartości historycznej, naukowej i artystycznej, czyli dóbr kultury.

Krajowy rejestr dóbr kultury
Nowe przepisy przewidują utworzenie krajowego rejestru utraconych dóbr kultury, w którym będą rejestrowane utracone zabytki, muzealia, materiały biblioteczne i archiwalne. Będzie go prowadzić minister kultury i dziedzictwa narodowego. Określono warunki i sposoby funkcjonowania rejestru, dokonywania wpisu lub wykreślenia z rejestru. Rejestr utraconych dóbr kultury będzie funkcjonował obok istniejącego krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem.

Nie ma właściciela, zawiadomić starostę
Przepisy projektu nowej ustawy uwzględniają różne sytuacje dotyczące okoliczności znalezienia oraz zróżnicowany charakter rzeczy znalezionych. W przypadku, gdy znalazca nie zna tożsamości właściciela rzeczy lub nie zna miejsca zamieszkania tej osoby będzie zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia starosty właściwego ze względu na miejsce swego zamieszkania lub miejsce znalezienia rzeczy.
Staroście powinny być także przekazane: znalezione pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności, przedmioty o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej, jeżeli ich wartość przekracza 50 zł. Taka wartość rzeczy znalezionej będzie nakładała na starostę obowiązek publicznego ogłoszenia informacji o znalezisku. Przekazanie rzeczy znalezionej powinno odbywać się na podstawie sporządzonego protokołu. W siedzibie starosty, na widocznym miejscu, powinna znaleźć się tablica informująca o godzinach działania komórki organizacyjnej powołanej do przyjmowania znalezionych rzeczy.

O zabytku zawiadomić konserwatora
Zgodnie z przepisami, o znalezionych przedmiotach mających wartość historyczną, naukową i artystyczną starosta musi zawiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków. Po uzyskaniu opinii biegłego, że rzecz jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym, konserwator powinien rzecz oddać na przechowanie muzeum, bibliotece lub archiwum państwowemu.

Staroście powinny być także oddawane rzeczy, których cechy zewnętrzne lub umieszczone na znalezionej rzeczy znaki wskazują, że stanowi ona sprzęt lub ekwipunek wojska lub innych służb mundurowych. Ten sam obowiązek dotyczy dokumentów – legitymacji, książeczki lub zaświadczenia wojskowego. Rzeczy znalezione w budynku publicznym lub środku transportu muszą być przekazane właściwemu zarządcy. Broń, amunicja, materiały wybuchowe muszą być przekazane najbliższej jednostce Policji, a gdy ich oddanie wiązałoby się z zagrożeniem zdrowia lub życia – znalazca powinien wskazać miejsce, w którym ta rzecz się znajduje.

Znalazca przechowa
Inne rzeczy, do czasu ich odbioru przez osobę uprawnioną, znalazca będzie mógł przechowywać sam. Znalazca, który wypełnił wszystkie obowiązki przewidziane w ustawie, może żądać znaleźnego w wysokości jednej dziesiątej wartości tej rzeczy. Warunkiem jest zgłoszenie takiego roszczenia najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru.

Znaleźne dla znalazcy
Znalazcy będzie przysługiwać nagroda, jeśli znaleziona przez niego rzecz jest zabytkiem i stała się własnością Skarbu Państwa. Rodzaje i wysokości nagród zostaną określone w rozporządzeniu ministra kultury i dziedzictwa narodowego.
W przypadku, gdy przechowywana rzecz ma określoną wartość rynkową, a jej przechowywanie byłoby związane np. z niewspółmiernie wysokimi kosztami w stosunku do jej wartości bądź nadmiernymi trudnościami, starosta może ją sprzedać z wolnej ręki według tej ceny. Gdy rzecz nie ma ceny rynkowej, można ją sprzedać w drodze licytacji publicznej.
Koszty związane z przechowywaniem, utrzymaniem lub poszukiwaniem właściciela rzeczy, poniesione przez znalazcę, zarządcę lub właściwy organ administracji publicznej będą obciążać osobę uprawnioną do jej odbioru.

Kto zgubił, niech opisze zgubę
Uregulowano również sprawy związane z nieodebraniem rzeczy w terminie przez osobę uprawnioną.
Znalezione pieniądze, papiery wartościowe, złoto, kamienie szlachetne muszą zostać szczegółowo opisane, np. liczba banknotów, ich numery, nominały. Pieniądze muszą zostać wpłacone na rachunek bankowy sum depozytowych, a papiery wartościowe i biżuteria zamknięte w sejfie lub przekazane do banku na przechowanie.
Projektowana ustawa przewiduje także zmiany w Kodeksie cywilnym. W sytuacji, gdy rzecz nie zostanie odebrana przez osobę uprawnioną w ciągu roku od doręczenia wezwania do odbioru lub w ciągu dwóch lat od znalezienia – rzecz może stać się własnością znalazcy.

Szczególne unormowania przewidziano dla skarbów, które nie stanowią zbytków archeologicznych w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie zabytków. Skarbem będzie rzecz o wartości materialnej, znaleziona w okolicznościach, które wykluczają znalezienie jej właściciela. Znaleziony skarb będzie współwłasnością – w równych częściach – znalazcy i właściciela nieruchomości, na której rzecz znaleziono.