Nieletni musi wiedzieć, kiedy wyjdzie ze schroniska

Do laski marszałkowskiej wpłyną projekt nowelizacji ustawy autorstwa Fundacja Helsińskiej. Zakłada on, że łączny okres pobytu dziecka w schronisku dla nieletnich, do czasu wydania przez sąd I instancji postanowienia kończącego, nie może być dłuższy niż rok.

Projekt ustawy stanowi realizację postulatu zawartego w petycji wniesionej do Senatu przez Helsińską Fundację Praw Człowieka.
Autorzy petycji zwracają się o podjęcie przez Senat inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do zmiany art. 27 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, regulującego kwestie umieszczenia nieletniego w schronisku oraz przedłużania tam pobytu dziecka.
Fundacja powołuje się na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 30 czerwca 2015 r. w sprawie Grabowski przeciwko Polsce.

Bezterminowe pozbawienie wolności
Wyrok ten wydany przez ETPCz stwierdził, że praktyka polskich sądów, zgodnie z którą dla przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku, nie było wymagane wydanie odrębnego postanowienia, narusza art. 5 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Szczególnym mankamentem, zdaniem Trybunału było nie tylko automatyczne przedłużanie pobytu w schronisku dla nieletnich przy jednoczesnym braku odrębnego orzeczenia sądu w tej kwestii, ale również brak wskazania konkretnego terminu, na który takie pozbawienie wolności następowało.
Dodatkowo, skutkiem braku odrębnego postanowienia w kwestii pozbawienia nieletniego wolności była niemożność odwołania się, co stanowi naruszenie art. 5 ust. 4 Konwencji. Przepis ten ustanawia prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia legalności pozbawienia wolności.

Tylko trzy miesiące pobytu
Według projektu postanowienia o przedłużeniu pobytu nieletniego przed skierowaniem sprawy na rozprawę mogą spowodować przedłużenie pobytu w schronisku na łączny czas nie dłuższy niż trzy miesiące.
Jeżeli po upływie tego czasu sprawa nie zostanie nadal skierowana na rozprawę nieletniego należy zwolnić ze schroniska.
Jeśli jednak sąd wyznaczy rozprawę, zgodnie z projektem zastosowanie znajdą nowe przepisy art. 27 § 4a i 4b, które pozwalają sądowi na przedłużenie pobytu nieletniego w schronisku jeżeli zachodzi taka konieczność, ze względu na szczególne okoliczności sprawy, na okres nieprzekraczający kolejnych trzech miesięcy.
Przepis § 4b podkreśla konieczność wskazania każdorazowo w postanowieniu okresu, o który przedłuża się pobyt w schronisku.

Maksymalnie rok
Łączny okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich, do czasu wydania przez sąd pierwszej instancji postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, nie może być dłuższy niż rok. Do okresu tego nie wlicza się czasu nieusprawiedliwionej nieobecności nieletniego, trwającej dłużej niż trzy dni oraz okresu obserwacji psychiatrycznej.

Czas na obserwację psychiatryczną
Obserwacja psychiatryczna nieletniego, zgodnie z obecnymi przepisami art. 25a ustawy może trwać do sześciu tygodni. Przebywanie na oddziale zamkniętym zakładu leczniczego, stanowi formę pozbawienia wolności.
Obowiązująca dotychczas regulacja prowadzi zatem do wydłużenia maksymalnego czasu umieszczenia w schronisku o czas prowadzonej obserwacji psychiatrycznej, prowadząc do rzeczywistego pozbawienia wolności. 

W projekcie nowelizacji przewiduje się, że okres obserwacji psychiatrycznej będzie zaliczany w poczet zastosowanego środka tymczasowego w postaci pobytu w schronisku dla nieletnich.