Od czasu wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej wykonywanie w Unii nakazów aresztowania wydawanych przez Zjednoczone Królestwo jest regulowane umową o handlu i współpracy między Unią a Zjednoczonym Królestwem.
Sprawdzić Kartę praw podstawowych UE
Trybunał orzekł, że organy sądowe państw członkowskich, do których zwrócono się o wykonanie takiego nakazu, powinny przeprowadzić niezależne badanie ryzyka naruszenia Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, na które osoba, której dotyczy wniosek, może być narażona w przypadku przekazania jej do Zjednoczonego Królestwa. Przewidziany w umowie o handlu i współpracy mechanizm przekazywania osób różni się od mechanizmu przewidzianego w decyzji ramowej dotyczącej europejskich nakazów aresztowania.
Umowa o handlu i współpracy zawarta między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem w celu uregulowania ich stosunków po Brexicie przewiduje między innymi współpracę wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych w oparciu o mechanizm przekazywania osób na podstawie nakazu aresztowania.
Nakazy w sprawie terrorystów
Sędzia okręgowy sądu pierwszej instancji w Irlandii Północnej (Zjednoczone Królestwo) wydał cztery nakazy aresztowania przeciwko osobie podejrzanej o popełnienie przestępstw związanych z terroryzmem. W odwołaniu wniesionym do irlandzkiego sądu najwyższego zainteresowany podniósł, że jego przekazanie byłoby niezgodne z zasadą ustawowej określoności czynów zabronionych i kar ze względu na niekorzystną dla niego zmianę zasad warunkowego zwolnienia przyjętą przez Zjednoczone Królestwo po domniemanym popełnieniu rozpatrywanych przestępstw.
Irlandzki sąd najwyższy zauważył, że sąd najwyższy Zjednoczonego Królestwa stwierdził już zgodność tych przepisów z Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), i że w tym kontekście sam odrzucił już argument zainteresowanego dotyczący ryzyka naruszenia EKPC. Zastanawiając się, czy taki sam wniosek można wyciągnąć w odniesieniu do zasady ustawowej określoności czynów zabronionych i kar ustanowionej w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, sąd ten zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości w tej kwestii.
Ryzyko naruszenia Karty
W wyroku z 29 lipca br. Trybunał wyjaśnił rolę, jaką powinien odgrywać wykonujący nakaz organ sądowy państwa członkowskiego, w przypadku gdy osoba, wobec której wydano nakaz aresztowania oparty na umowie o handlu i współpracy, twierdzi, że będzie narażona na ryzyko naruszenia wspomnianej zasady w razie przekazania jej do Zjednoczonego Królestwa. Trybunał doprecyzował, że wykonujący nakaz organ sądowy powinien przeprowadzić niezależne badanie tego ryzyka w świetle Karty, nawet jeśli ryzyko naruszenia Europejskiej Karty Praw Podstawowych zostało już wykluczone.
Wykonujący nakaz organ sądowy powinien odmówić wykonania nakazu aresztowania tylko wtedy, gdy po zwróceniu się do wydającego nakaz organu sądowego o udzielenie dodatkowych informacji i gwarancji dysponuje obiektywnymi, wiarygodnymi, dokładnymi i należycie zaktualizowanymi informacjami wykazującymi, że istnieje rzeczywiste ryzyko zastosowania kary wyższej niż pierwotnie grożąca w dniu popełnienia przestępstwa.
Trybunał rozpoczął od podkreślenia, że decyzja ramowa w sprawie europejskiego nakazu aresztowania nie reguluje wykonywania nakazów wydawanych przez Zjednoczone Królestwo po upływie okresu przejściowego określonego w umowie o wystąpieniu. Od tego dnia wykonywanie to jest regulowane przez umowę o handlu i współpracy. Na podstawie tej umowy państwo członkowskie może odmówić wykonania takiego nakazu aresztowania wyłącznie z powodów wynikających z tej umowy. W tym kontekście, wydając decyzję o przekazaniu danej osoby do Zjednoczonego Królestwa na podstawie umowy o handlu i współpracy, wykonujące nakaz organy sądowe państw członkowskich są zobowiązane do czuwania nad przestrzeganiem praw podstawowych uznanych w Karcie.
Czytaj w LEX: Praktyczne problemy wykonywania polskich europejskich nakazów aresztowania w Niemczech >
Trybunał zauważył, że uproszczony i skuteczny system przekazywania osób skazanych lub podejrzanych ustanowiony w decyzji ramowej w sprawie europejskiego nakazu aresztowania opiera się na wysokim stopniu zaufania, jakie powinno istnieć między państwami członkowskimi, oraz na zasadzie wzajemnego uznawania. Zasada ta stanowi kamień węgielny współpracy sądowej między państwami członkowskimi w sprawach karnych. Mowa tu o specyfice stosunków między państwami członkowskimi, która wynika z zasadniczego założenia, zgodnie z którym każde państwo członkowskie dzieli z wszystkimi innymi państwami członkowskimi, i uznaje, że inne państwa członkowskie dzielą z nim zbiór wspólnych wartości, na których opiera się Unia.
Czytaj w LEX: Mechanizm przekazywania osób na podstawie europejskiego nakazu aresztowania a przestrzeganie praw człowieka >
Procedura wykonywania aresztu
Taki poziom zaufania można również ustanowić na mocy umów międzynarodowych między państwami członkowskimi a niektórymi państwami trzecimi utrzymującymi uprzywilejowane stosunki z Unią Europejską.
Umowa o handlu i współpracy nie ustanawia jednak takich uprzywilejowanych stosunków między Zjednoczonym Królestwem a Unią Europejską, tym bardziej że Zjednoczone Królestwo nie należy do obszaru europejskiego bez granic wewnętrznych. Co więcej, mechanizm przekazywania osób przewidziany w umowie o handlu i współpracy różni się pod pewnymi względami w istotny sposób od mechanizmu uregulowanego w decyzji ramowej w sprawie europejskiego nakazu aresztowania.
W tym kontekście, jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, powołuje się na ryzyko naruszenia prawa podstawowego wyrażonego w Karcie, wykonujący nakaz organ sądowy powinien zbadać wszystkie elementy istotne dla oceny przewidywalnej sytuacji tej osoby w wypadku przekazania jej do Zjednoczonego Królestwa. Zakłada to, w odróżnieniu od dwuetapowego badania, które jest wymagane w ramach europejskiego nakazu aresztowania, jednoczesne uwzględnienie zarówno przepisów i praktyk stosowanych ogólnie w tym państwie, jak i – w braku zastosowania zasad wzajemnego zaufania i wzajemnego uznawania – specyficznych uwarunkowań indywidualnej sytuacji tej osoby.
Wreszcie, jeśli chodzi o zmianę zasad warunkowego zwolnienia, Trybunał orzekł, że środek dotyczący wykonania kary będzie niezgodny z Kartą tylko wtedy, gdy pociąga za sobą zmianę rzeczywistego wymiaru kary grożącej w dniu popełnienia danego przestępstwa, prowadząc w ten sposób do wymierzenia kary surowszej od pierwotnie grożącej.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 29 lipca 2024 r., sygn. C-202/24
Czytaj w LEX: Europejski nakaz aresztowania w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE >
![Kompetencje Unii Europejskiej a działania ustawodawcze w sferze ustalania wynagrodzenia za pracę [PRZEDSPRZEDAŻ]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/81602/978-83-8358-451-5_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
