Pierwsze tygodnie zagrożenia COVID-19 w Polsce pokazały, że każde zakłócenie dotychczasowego trybu wymiaru sprawiedliwości, który przecież i wcześniej nie pozostawał bez zastrzeżeń profesjonalnych pełnomocników, obywateli czy sędziów, grozi chaosem i pogłębiającym zatorem spraw. 

Ze względu na uzasadnioną potrzebę udzielenia możliwie największego wsparcia społecznego, środowisko łódzkich mediatorów, zrzeszonych w Łódzkim Porozumieniu Mediatorów w przekonaniu, że mediacja może być jedną z tarcz przeciwdziałającą skutkom ograniczeń w działalności wymiaru sprawiedliwości, wystosowało do Ministerstwa Sprawiedliwości projekt zmiany noweli ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, z 31 marca 2020 roku.  

Czytaj: COVID-19 zachęca prawników do mediacji online>>

Potrzebny szerszy dostęp do mediacji

Projekt zawiera nowatorskie rozwiązanie w zakresie rozliczania kosztów mediacji. Polega ono na dodaniu do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych artykułu 96[1]. Zgodnie z nim strony postępowań, skierowane do mediacji w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, nie miałyby obowiązku uiszczania jej kosztów. Konsekwencją wprowadzenia zaproponowanej zmiany byłoby pokrycie kosztów mediacji przez Skarb Państwa. 

Czytaj w LEX: Mediacja w erze Covid-19 (koronawirusa) >

Inicjatywa łódzkich mediatorów zawiera również sugestię przejściowej zmiany w zakresie powszechnej praktyki doręczania postanowień o skierowaniu sprawy do mediacji. Proponują zaakcentowanie wytycznej, iż w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 sądy będą doręczać odpisy postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji albo zawiadomienie strony i mediatora o skierowaniu sprawy do mediacji, stosując odpowiednio art. 149[1] kodeksu postępowania cywilnego. 

Czytaj w LEX: Prawa i obowiązki pełnomocników procesowych w praktyce w związku z koronawirusem  >

Powyższe rozwiązania mają na celu zapewnienie szerszego dostępu do mediacji dla stron postępowań sądowych, niwelują powstałe na skutek epidemii bariery ekonomiczne, co w efekcie może przełożyć się na odciążenie sądów z nadmiaru spraw, przy jednoczesnym nadaniu wymienionym uregulowaniom charakteru tymczasowego.

Czytaj: MS i samorządy za kolejnymi zachętami do mediacji>>

Tarcza antykryzysowa dla sądownictwa

Zauważyć przy tym również należy, że postulaty Łódzkiego Porozumienia Mediatorów nawet w minimalnym zakresie nie zbliżają się do wytycznych Komisji Europejskiej do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych, w których wyraźnie zaznaczono, iż państwa członkowskie winny rozważyć wprowadzenie programów mediacji obligatoryjnej w pewnych obszarach prawa (kategoriach spraw). Są jedynie stanowczą odpowiedzią na aktualną kondycję Temidy.

 

Te propozycje stanowią niewątpliwie swoistą tarczę antykryzysową dla wszystkich uczestników wymiaru sprawiedliwości wobec skutków spowodowanych COVID-19. Obecnie dzięki wykorzystaniu w mediacji technik komunikowania się na odległość (wideokonferencja, telekonferencja, wiadomości e-mail) otrzymujemy szybkie i efektywne narzędzie rozwiązywania konfliktu, uwzględniające zmieniającą się dynamicznie sytuację w kraju, a przede wszystkim zdrowie i bezpieczeństwo interesariuszy wymiaru sprawiedliwości.

Czytaj  w LEX: Tarcza antykryzysowa - rozwiązania i regulacje dla prawników >

Czy mając te okoliczności na względzie Ministerstwo Sprawiedliwości zdecyduje się na wyraziste wypromowanie i upowszechnienie mediacji? Z pewnością w czasie, kiedy skutki epidemii są odczuwalne dla wszystkich warto przyjrzeć się "królowej ADR" bliżej.


Adwokat Karolina Wrąbel, mediator Adwokackiego Centrum Mediacji w Łodzi
Łódzkie Porozumienie Mediatorów