SN: mandat karny za wykroczenie różni się od wyroku skazującego

Mimo że mandat karny to jeden ze sposobów rozstrzygania o popełnionym wykroczeniu, to nie można zrównać go z wyrokiem sądu w sprawie o wykroczenie. Tylko wcześniejsze wyroki sądów mogą uzasadnić uznanie sprawcy wykroczenia za recydywistę - wskazał Sąd Najwyższy.

Sąd rejonowy wydał wyrok, którym uznał obwinioną winną prowadzenia sprzedaży artykułów tekstylnych na terenie należącym do gminy, poza miejscem do tego wyznaczonym, tj. popełnienia wykroczenia z art. 60(3) § 1 k.w. SR, w oparciu o ten przepis oraz art. 38 k.w., wymierzył jej karę ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnych kontrolowanych prac na cele społeczne w wymiarze 20 godzin.

Wyrok SR nie został zaskarżony i uprawomocnił się.

Sprzedaż poza miejscem wyznaczonym

Zgodnie z art. 60(3) § 1 k.w. kto prowadzi sprzedaż na terenie należącym do gminy lub będącym w jej zarządzie poza miejscem do tego wyznaczonym przez właściwe organy gminy, podlega karze grzywny.

Recydywa wielokrotna

W myśl art. 38 k.w. ukaranemu co najmniej dwukrotnie za podobne wykroczenia umyślne, który w ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania popełnia ponownie podobne wykroczenie umyślne, można wymierzyć karę aresztu, choćby było zagrożone karą łagodniejszą.

Kasacja na niekorzyść

Prokurator Generalny wniósł od wyroku SR kasację na niekorzyść obwinionej. W jego ocenie SR powinien był orzec wobec obwinionej karę aresztu, skoro w sprawie znajdował zastosowanie przywołany wyżej przepis art. 38 k.w. Nadto, skoro SR powinien był orzec wobec obwinionej karę aresztu, to nie było możliwe poprzestanie na wydaniu wyroku nakazowego, gdyż w tym postępowaniu wykluczone jest orzekanie kary aresztu.

Rozstrzygnięcie na korzyść

Mimo, że SN uznał kasację za nietrafną, to uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

SN zaznaczył, że choć kasacja została wniesiona na niekorzyść obwinionej, to w istocie doprowadziła do korzystnego dla niej rozstrzygnięcia. Powyższe związane było z tym, iż w rozpoznawanej sprawie nie było podstaw do wymierzenia innej kary niż kara grzywny, a SR orzekł karę ograniczenia wolności. Nie miał zaś racji autor kasacji co do tego, iż należało orzec karę aresztu.

Skazanie a obostrzenie kary

SN wskazał, że nadzwyczajne obostrzanie kar za wykroczenia w oparciu o art. 38 k.w. może mieć miejsce jedynie w przypadku istnienia prawomocnych wyroków sądów wobec obwinionego. Wydawane mandaty karne (a nie wyroki sądów) w stosunku do obwinionego nie uzasadniają stosowania w sprawie art. 38 k.w.

Brak recydywy

SN zaznaczył, że wobec obwinionej wcześniej dwukrotnie wydawano mandaty karne za podobne do obecnego, wykroczenie umyślne. Obwiniona nie została natomiast prawomocnie skazana wyrokiem sądu za popełnienia podobnych umyślnych wykroczeń. Co za tym idzie, nie było możliwe wymierzenie jej kary ograniczenia wolności przy zastosowaniu art. 38 k.w. i orzeczenie innej kary niż kara grzywny, jak przewiduje to przepis art. 60(3)§ 1 k.w. Karę ograniczenia wolności można zastosować tylko jeśli przepis prawa wprost tak stanowi.

Mandat a wyrok

SN wskazał, że aby prawidłowo dokonać wykładani art. 38 k.w. należy pamiętać, że postępowanie mandatowe jest odmienne od postępowania sądowego, w którym sąd wydaje wyrok w sprawie o wykroczenie. Mandat karny stanowi faktycznie jedno z rodzajów rozstrzygnięć jakie zapadają w postępowaniach prowadzonych zgodnie z procedurą wykroczeniową. Nakładanie grzywny w drodze mandatu karnego nie jest orzekaniem co do winy i kary, gdyż organem powołanym do orzekania w sprawach o wykroczenia jest sąd. Poddanie się grzywnie w drodze mandatu karnego to pozasądowe, zastępcze postępowanie. Jest prowadzone za zgodą sprawcy. Oznacza to, że poddanie się grzywnie nałożonej w drodze mandatu karnego jest więc prawem, a nie obowiązkiem sprawcy. Nadto, mandat karny nie podlega zaskarżeniu, odmiennie niż wyrok sądu.

Wytyczne dla SR

SN uznał, że wyrok SR nie mógł się ostać i wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu SR nie może przyjąć, że obwiniona działała w ramach recydywy z art. 38 k.w. Wymiar kary musi być ukształtowany w granicach zagrożenia przewidzianego w art. 60 (3) § 1 k.w.

Wyrok SN z 13.09.2017 r., IV KK 55/17, LEX nr 2401082.