Komornik popracuje do 70. roku życia - MS zmienia przepisy

Zgodnie z obowiązującymi przepisami komornik zostaje obligatoryjnie odwołany z zajmowanego stanowiska, jeżeli ukończył 65. rok życia. Obniżenie wieku emerytalnego komorników z 70 do 65 lat było jednym z elementów reformy obowiązującej od 1 stycznia 2019 r. Ministerstwo Sprawiedliwości chce to zmienić i wrócić do poziomu 70 lat - projekt trafił już do wykazu prac legislacyjnych rządu.

Na sprawę zwracali wielokrotnie uwagę komornicy i prawnicy, biorący m.in. udział w akcji "Poprawmy prawo" zorganizowanej przez redakcje Prawo.pl i LEX. Jak podkreślali w swoich zgłoszeniach, kwestia ta budzi wątpliwości nie tylko związane z samą granicą wieku, ale też z faktem, że komornik przechodzi na emeryturę w wyniku odwołania ze stanowiska - a to może mieć w ich ocenie pejoratywny wydźwięk.

Prawnicy podkreślali, że przepisy art. 15a ust 1 pkt 3 oraz art. 19 ust 1 pkt 2 ustawy o komornikach sądowych, stanowiące o obligatoryjnym odwołaniu komornika sądowego ze stanowiska wyłącznie z powodu ukończenia 65. roku życia, stanowią też przejaw dyskryminacji bezpośredniej w rozumieniu art. 2 ust. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady nr 2000/78/WE i nie powinny być stosowane. Art. 2 dyrektywy określa, czym jest dyskryminacja i jakie są jej przejawy, a w art. 6 ust. 1 wskazano, że państwa członkowskie mogą uznać, iż odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji, ale pod warunkiem, że w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z przepisami celem, w szczególności celami polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne.

Czytaj: 65-letni komornik jeśli chce powinien dalej pracować - sądy na "tak", komornicy chcą zmiany przepisów>>

Co do zmiany? 

MS przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy o komornikach sądowych. Zakłada zmianę obecnych przepisów polegającą na przywróceniu rozwiązań prawnych funkcjonujących w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2018 r. poz. 1309), które określały granicę wieku, której przekroczenie będzie oznaczało konieczność odwołania komornika sądowego i asesora komorniczego z zajmowanego stanowiska, na poziomie 70 lat.

- W aktualnym stanie prawnym minister sprawiedliwości odwołuje z urzędu komornika sądowego z zajmowanego stanowiska, jeżeli komornik ukończył 65. rok życia (art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych, Dz. U. z 2024 r. poz. 1458, dalej „u.k.s.”), natomiast prezes właściwego sądu apelacyjnego odwołuje z urzędu asesora komorniczego z zajmowanego stanowiska, jeżeli asesor ukończył 65. rok życia (art. 144 ust. 1 pkt 4 u.k.s.). Powyższa regulacja obowiązuje od dnia 1 stycznia 2019 r. Do czasu wejścia w życie ww. przepisów, tj. do dnia 31 grudnia 2018 r., obowiązywała ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, dalej u.k.s.e. Zgodnie z jej regulacjami minister sprawiedliwości odwoływał komornika ze stanowiska z chwilą ukończenia 70. roku życia (art. 15a ust. 1 pkt 3a u.k.s.e.). Podobne określenie wieku, którego osiągnięcie skutkowało odwołaniem ze stanowiska, dotyczyło asesora komorniczego (art. 32b ust. 1 pkt 3a u.k.s.e.) - przypomniano w uzasadnieniu. 

Jak dodano, decyzje odwołujące komorników z zajmowanych stanowisk wydawane przez ministra sprawiedliwości w trybie art. 19 ust. 1 pkt 2 u.k.s. (ukończony 65. rok życia) stanowiły na przestrzeni ostatnich pięciu lat funkcjonowania ustawy przedmiot kontroli judykacyjnej sądów administracyjnych. W wyniku tych postępowań decyzje ministra sprawiedliwości były uchylane przez sądy administracyjne I instancji, a skargi kasacyjne ministra od tych orzeczeń były oddalane. 

- Sądy administracyjne konsekwentnie powoływały w uzasadnieniach wyroków, iż stanowiąca podstawę decyzji administracyjnych wydawanych przez ministra sprawiedliwości regulacja zawarta w art. 19 ust. 1 pkt 2 u.k.s. pozostaje w sprzeczności z uregulowaniami zawartymi w art. 2 ust. 2 (a) dyrektywy 2000/78/WE i stanowi przejaw dyskryminacji bezpośredniej określonej grupy zawodowej. W ten sam sposób oceniane były decyzje wydawane w oparciu o art. 144 ust. 1 pkt 4 u.k.s. zobowiązujący prezesa właściwego sądu apelacyjnego do odwołania ze stanowiska asesora komorniczego, który ukończył 65. rok życia. Decyzje administracyjne odwołujące asesorów z uwagi na ukończony 65. rok życia są uchylane, z tych samych powodów co decyzje odwołujące komorników sądowych jako stanowiące przejaw dyskryminacji bezpośredniej - czytamy w uzasadnieniu. Dlatego w ocenie resortu, zasadna jest zmiana obecnych przepisów polegająca na przywróceniu rozwiązań prawnych funkcjonujących w u.k.s.e., które określały granicę wieku, której przekroczenie będzie oznaczało konieczność odwołania komornika sądowego lub asesora komorniczego z zajmowanego stanowiska, na poziomie 70 lat.

Zniesienie maksymalnego czasu asesury

Projektowana ustawa zmierza również - jak wynika z wykazu do zniesienia maksymalnego czasu trwania asesury komorniczej określonego obecnie na sześć lat.

RPO dostrzegał problem 

Naczelny Sąd Administracyjny w swoich orzeczeniach wskazywał, że osoby po 65. roku życia mogą wykonywać czynności komornika sądowego. Rzecznik Praw Obywatelskich - wówczas Adam Bodnar, po jednym z takich wyroków, w styczniu 2021 r., zaapelował do MS o zmianę przepisów, podnosząc, że nie ma już podstaw do dalszego utrzymywania wobec komorników ustawowego limitu wieku wykonywania zawodu. A nowy komornik może wejść tylko na stanowisko zwolnione przez innego. - Konieczne jest zatem uchylenie przepisu ustawy pozbawiającego komorników powyżej 65. roku życia możliwości dalszego wykonywania zawodu wyłącznie z powodu osiągnięcia określonego wieku - pisał do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry.  

Tymczasem 12 lutego 2021 r. Zbigniew Ziobro, jako prokurator generalny, wniósł do TK (sygn. akt K 2/21) o zbadanie zgodności art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z 2018 r. o komornikach sądowych, rozumiany w ten sposób, że wynikający z tego obowiązek ministra sprawiedliwości odwołania komornika sądowego po ukończeniu przez komornika 65. roku życia stanowi przejaw bezpośredniej dyskryminacji ze względu na wiek, zabronionej przez wiążące Rzeczpospolitą Polską normy prawa międzynarodowego z art. 45 ust. 1, art. 60 i art. 65 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP, a także z art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej oraz z art. 10 w związku z art. 19 Traktatu o funkcjonowaniu UE - przez co jest niezgodny z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego. 

Według niego "doszło do sytuacji, w której orzecznictwo sądowe wstąpiło w rolę tak ustawodawcy krajowego, jak i prawodawcy unijnego, arbitralnie dokonując wyważania wartości i wyboru tych z nich, którym należy dać prymat". TK umorzył jednak sprawę z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia.

Czytaj: Wiek komornika podstawą do odwołania? RPO też dostrzega problem>>
 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.