Rada Ministrów przyjęła 25 lipca br. projekt ustawy o zmianie ustawy o niektórych uprawnieniach pracowników urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz funkcjonariuszy i pracowników urzędów nadzorowanych przez tego ministra oraz niektórych innych ustaw.

Jak podkreślano po posiedzeniu rządu, działalność Inspektora Nadzoru Wewnętrznego ma wzmocnić cywilny nadzór ministra spraw wewnętrznych i administracji nad umundurowanymi formacjami porządku publicznego. Według MSWiA na podstawie obowiązujących przepisów nadzór ten nie był w pełni realizowany. - Zmiany w tym obszarze są niezbędne, ponieważ chodzi o podmioty, które w swojej działalności mogą głęboko ingerować w prawa i wolności obywatelskie, a także są narażone na korupcję, której skutki dla państwa i bezpieczeństwa obywateli mogą być bardzo poważne. Dlatego, z uwagi na zakres praw jakimi dysponują te służby, konieczne jest rzetelne i szybkie rozpoznawanie negatywnych zjawisk i nadużyć w ich działalności oraz przeciwdziałanie im, w czym pomogą nowe rozwiązania. Służby muszą działać w sposób przejrzysty, a minister musi mieć nad nimi realny nadzór. Nowe przepisy umożliwią ministrowi lepszą kontrolę podległych służb i usprawnią funkcjonowanie formacji mu podległych - czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Inspektor Nadzoru Wewnętrznego, jako organ wspierający ministra spraw wewnętrznych i administracji, będzie musiał niezwłocznie przedstawiać mu informacje i materiały uzyskane w wyniku realizowanych zadań, które mogłyby mieć istotne znaczenie dla działań nadzorczych ministra, a także na każde jego żądanie. Minister będzie mógł w każdym momencie żądać informacji i materiałów z realizacji zadań wykonywanych przez Biuro Nadzoru Wewnętrznego (będzie to komórka organizacyjna wyodrębniona w MSWiA).

Do najważniejszych zadań Inspektora Nadzoru Wewnętrznego należeć będzie:

- wspieranie działań służących egzekwowaniu wysokich standardów funkcjonowania Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej w związku z koniecznością zapewnienia przestrzegania praw i wolności obywateli oraz ujawnienia nieprawidłowości w tym obszarze;

- weryfikowanie np: kandydatów na wyższe stanowiska w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej i BOR, a także weryfikowanie funkcjonariuszy tych formacji oraz strażaków Państwowej Straży Pożarnej w związku z oddelegowaniem do pełnienia służby lub wykonywaniem zadań poza granicami kraju na okres przekraczający 14 dni (z wyłączeniem przypadków oddelegowania do pełnienia służby poza granicami państwa w kontyngencie policyjnym lub Straży Granicznej);

- monitorowanie i ujawnianie zachowań naruszających zasady etyki zawodowej przez funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Biura Ochrony Rządu oraz strażaków PSP, a także ujawnienie i analizowanie nieprawidłowości stwierdzonych w związku z prowadzonymi czynnościami wyjaśniającymi i postępowaniami dyscyplinarnymi w tych służbach;

Inspektor Nadzoru Wewnętrznego ma wykonywać swoje zadania przy pomocy Biura Nadzoru Wewnętrznego i będzie kierował jego działalnością. Inspektor Nadzoru Wewnętrznego każdego roku do 31 marca ma przygotowywać ministrowi informację o działalności biura. Będzie powoływany (i odwoływany) przez ministra spraw wewnętrznych i administracji oraz będzie mu podlegał. Ze względu na rangę spraw jakimi ma się zajmować Inspektor Nadzoru Wewnętrznego, kandydat na to stanowisko będzie musiał spełniać wysokie wymogi formalne. W przepisach wskazano także sytuacje, kiedy będzie można go odwołać.

W skład Biura Nadzoru Wewnętrznego wejdą oddelegowani do wykonywania zadań funkcjonariusze Policji i Straży Granicznej (inspektorzy Biura), a wspomagać ich będą oddelegowani funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu i strażacy Państwowej Straży Pożarnej (eksperci Biura).

Biuro Nadzoru Wewnętrznego nie będzie nową służbą ze względu na bardzo wąski obszar działania – ograniczony wyłącznie do funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu oraz strażaków Państwowej Straży Pożarnej, a także pracowników tych formacji. Zakres uprawnień obejmujący m.in. wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych jest wynikiem posiadania tego rodzaju praw przez służby nadzorowane (Policja, Straż Graniczna), a także służyć ma właściwemu rozpoznawaniu negatywnych (kryminogennych) zjawisk w tych służbach oraz podejmowaniu odpowiednich działań dotyczących ich zwalczania.

Przepisy zobowiązują także ministra spraw wewnętrznych do corocznego przedstawiania Sejmowi i Senatowi (do 30 czerwca kolejnego roku) informacji o stosowaniu przez Biuro Nadzoru Wewnętrznego kontroli operacyjnej.

Wejście w życie proponowanych rozwiązań powinno przyczynić się do zwiększenia aktywności tzw. sygnalistów (osób informujących o nieprawidłowościach w miejscu pracy) oraz innych osób zainteresowanych eliminowaniem negatywnych zjawisk w działalności służb publicznych.

Projektowane przepisy zakładają także, że dotychczasowe komórki do spraw wewnętrznych Policji i Straży Granicznej zostaną wyodrębnione organizacyjnie z komend głównych tych służb i staną się jednostkami organizacyjnymi – odpowiednio: Biurem Spraw Wewnętrznych Policji (BSWP) i Biurem Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej (BSWSG). W miejsce dotychczasowych stanowisk dyrektorów, kierownikami nowych jednostek zostaną komendanci, powoływani przez ministra spraw wewnętrznych i administracji.

Komendanci BSWP i BSWSG zyskają jednocześnie status organów, a tym samym uprawnienia dotyczące kontroli operacyjnej, przesyłki niejawnie kontrolowanej, zakupu kontrolowanego, uzyskiwania danych (dotychczas uprawnienia biur jako komórek organizacyjnych komend głównych były realizowane poprzez komendantów głównych).

Obsługa finansowa i logistyczna BSWP i BSWSG prowadzona będzie odpowiednio przez Komendę Główną Policji oraz Komendę Główną Straży Granicznej. Oznacza to, że wyodrębnienie nowych jednostek organizacyjnych oraz ich funkcjonowanie nie powinno generować dodatkowych kosztów. Komendanci BSWP i BSWSG zobowiązani będą niezwłocznie przedstawiać ministrowi spraw wewnętrznych i administracji informacje i materiały mogące mieć istotne znaczenie dla sprawowania nadzoru, z kolei minister będzie mógł w każdym czasie żądać informacji i materiałów z realizacji zadań przez komendantów BSWP i BSWSG.

Komendanci BSWP i BSWSG będą również przedstawić corocznie do 31 stycznia ministrowi spraw wewnętrznych i administracji informację o działalności BSWP i BSWSG.

Nowe regulacje mają obowiązywać po 14 dniach od daty ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.