ETS: urzędnikom nie można wyłączać stażu pracy nabytego podczas zatrudnienia na czas określony

Prawo Unii sprzeciwia się takiej stabilizacji stosunku pracy pracowników sektora publicznego zatrudnionych na czas określony, która nie uwzględnia posiadanego przez nich stażu pracy - tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości w wyroku zapadłym 18 października br.

Zdaniem Trybunału, okoliczność, że umowa o pracę była zawarta na czas określony nie stanowi "powodu o charakterze obiektywnym", mogącego uzasadnić takie wyłączenie stażu pracy.

Kilka pracownic, m.in. R. Valenza, zatrudnionych przez Autorita Garante della Concorrenza e del Mercato (włoski organ ochrony konkurencji i rynku, AGCM) na podstawie umów o pracę na czas określony, otrzymało od tego organu umowy o pracę na czas nieokreślony z włączeniem do stałego korpusu urzędniczego.

Procedura ta, nazywana "stabilizacją" pracowników sektora publicznego, przewidziana w szczególnych przepisach prawa włoskiego, przyznaje status urzędnika pracownikowi, który spełnia określone warunki dotyczące czasu trwania jego stosunku pracy oraz procedury zastosowanej przy jego rekrutacji. Jego początkowe wynagrodzenie jest ustalane z pominięciem stażu pracy nabytego w służbie na podstawie umów o pracę na czas określony.

AGCM odmówił więc tym pracownicom zaliczenia ich okresów służby ukończonych wcześniej w tym samym organie publicznym na podstawie umów o pracę na czas określony. Pracownice zaskarżyły tę odmowę.

Consiglio di Stato (Rada Stanu, Włochy) zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony, zawarte w dniu 18 marca 1999 r., stanowiące załącznik do dyrektywy Rady 1999/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC) (Dz.Urz.WE L 175 z 10.7.1999, s. 43) sprzeciwia się takiemu uregulowaniu włoskiemu.

W wyroku Trybunał przede wszystkim przypomniał, że zgodnie z zasadą niedyskryminacji, zawartą w porozumieniu ramowym, pracownicy zatrudnieni na czas określony nie powinni być traktowani w sposób mniej korzystny niż porównywalni pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony jedynie z tego powodu, że pracują na czas określony, chyba że zróżnicowane traktowanie uzasadnione jest powodami o charakterze obiektywnym. Fakt uzyskania statusu pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony nie wyklucza możliwości powołania się na tę zasadę, a zatem ma ona zastosowanie w niniejszej sprawie.

Następnie Trybunał przystąpił do porównania sytuacji pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony. W tej kwestii zauważył, że zgodnie z wyjaśnieniami udzielonymi przez sam rząd włoski racją bytu uregulowania krajowego jest docenienie doświadczenia uzyskanego u pracodawcy.

Trybunał wskazał, że do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy podczas pełnienia służby na podstawie umów o pracę na czas określony pracownice znajdowały się w sytuacji porównywalnej do sytuacji urzędników zatrudnionych na czas nieokreślony. Charakter wykonywanych przez te pracownice obowiązków w okresie zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony oraz jakość zdobytego przez nie w związku z tym doświadczenia stanowią bowiem kryteria pozwalające na ustalenie, czy znajdują się one w sytuacji porównywalnej z sytuacją urzędników. W każdym razie okoliczność, że w odróżnieniu od urzędników nie były laureatkami konkursu otwierającego dostęp do służby publicznej nie musi oznaczać, że znajdują się w sytuacji odmiennej, skoro warunki stabilizacji określone przez ustawodawcę krajowego służą właśnie umożliwieniu stabilizacji jedynie tych pracowników zatrudnionych na czas określony, których sytuacja może zostać zrównana z sytuacją urzędników.

Jeżeli okaże się, że zadania wykonywane w AGCM w ramach umów o pracę na czas określony odpowiadały obowiązkom urzędnika należącego do właściwej kategorii urzędniczej tej instytucji, konieczne będzie ustalenie, czy istnieje obiektywny powód uzasadniający całkowity brak uwzględnienia stażu pracy ukończonego na podstawie umów o pracę na czas określony.

Trybunał przypomniał, że powód o charakterze obiektywnym, uzasadniający różnicę w traktowaniu, może istnieć w szczególnym kontekście i przy zaistnieniu określonych i konkretnych okoliczności wynikających ze szczególnego charakteru zadań. Nierówność w traktowaniu musi znajdować oparcie w obiektywnych i przejrzystych kryteriach, umożliwiających ustalenie, czy ta nierówność odpowiada rzeczywistej potrzebie, może prowadzić do osiągnięcia realizowanego celu i jest do tego niezbędna. W każdym razie sama tylko okoliczność, że pracownik zatrudniony na czas określony ukończył okresy służby na podstawie umowy o pracę na czas określony, nie stanowi takiego powodu o charakterze obiektywnym. Przyznanie bowiem, że sam tymczasowy charakter stosunku zatrudnienia wystarcza do uzasadnienia odmiennego traktowania pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony, pozbawiłoby cele prawa Unii ich istoty i utrwaliłoby utrzymywanie się sytuacji niekorzystnej dla pracowników zatrudnionych na czas określony.

Trybunał przyznał, że państwom członkowskim przysługuje określony zakres uznania w organizowaniu ich własnych administracji i ustalaniu warunków dostępu do służby publicznej. Niemniej jednak, ustanowione przez państwa członkowskie kryteria muszą być stosowane w sposób przejrzysty i musi istnieć możliwość ich skontrolowania, aby uniemożliwić jakiekolwiek niekorzystne traktowanie pracowników zatrudnionych na czas określony jedynie ze względu na czas trwania umów stanowiących potwierdzenie ich stażu i doświadczenia zawodowego. I tak niektóre różnice dotyczące sposobu naboru pracowników zatrudnionych na czas określony w ramach procedury "stabilizacji" w porównaniu do urzędników zatrudnionych w wyniku konkursu otwartego, wymaganych kwalifikacji i rodzaju zadań, za które są odpowiedzialni, mogłyby co do zasady uzasadniać odmienne traktowanie w zakresie ich warunków zatrudnienia. Odmienne traktowanie uwzględniające obiektywne wymogi dotyczące stanowiska, które ma zostać obsadzone w wyniku procedury rekrutacyjnej, niezwiązane z czasowym charakterem stosunku pracy łączącego pracownika z pracodawcą może więc okazać się uzasadnione.

Podnoszony przez rząd włoski cel polegający na uniknięciu pojawienia się zjawiska odwrotnej dyskryminacji urzędników zatrudnionych jako laureaci konkursu otwartego mógłby stanowić "powód o charakterze obiektywnym". Trybunał zaznaczył jednak, że uregulowanie włoskie jest nieproporcjonalne, ponieważ wyklucza całkowicie uwzględnienie wszystkich okresów służby ukończonych na podstawie umów o pracę na czas określony do celów obliczenia ich stażu pracy przy rekrutacji na czas nieokreślony, a tym samym również ich wynagrodzenia. Takie całkowite i absolutne wykluczenie opiera się na błędnym założeniu, że sam fakt pozostawania przez niektórych pracowników służby publicznej w stosunku pracy na czas nieokreślony uzasadnia różnicę w traktowaniu w odniesieniu do pracowników służby publicznej zatrudnionych na czas określony, pozbawiając w ten sposób cele dyrektywy oraz porozumienia ramowego ich istoty.

Do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy istnieją "powody o charakterze obiektywnym" uzasadniające tę różnicę w traktowaniu.

Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 października 2012 r. w sprawach połączonych od C-302/11 do C-305/11 Rosanna Valenza i in. przeciwko Autorita Garante della Concorrenza e del Mercato.

Źródło: www.curia.europa.eu, stan z dnia 22 października 2012 r.