ETS: można wydalić obywatela Unii, gdy on zagraża państwu

Przestępstwa zaliczane do szczególnie poważnych dziedzin przestępczości wymienionych w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej mogą uzasadniać wydalenie obywatela Unii, nawet jeżeli zamieszkiwał w przyjmującym państwie członkowskim przez okres dłuższy niż dziesięć lat - orzekł 22 maja Trybunał Sprawiedliwości UE.

Aby takie wydalenie mogło jednak nastąpić, musi być spełniona przesłanka, że zachowanie danej osoby stanowi rzeczywiste i aktualne zagrożenie dla jednego z podstawowych interesów tego państwa.
Przepisy dyrektywy nr 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich (Dz.U.UE.L.2004.158.77) ustanawiają warunki wykonywania tego prawa i jego ograniczenia ze względów porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego. Zgodnie z art. 28 ust. 2 dyrektywy przyjmujące Państwo Członkowskie nie może podjąć decyzji o wydaleniu wobec obywateli Unii lub członków ich rodzin, bez względu na przynależność państwową, którzy posiadają prawo stałego pobytu na jego terytorium, z wyjątkiem poważnych względów porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego. Natomiast wobec obywateli Unii, którzy zamieszkiwali w przyjmującym Państwie Członkowskim przez poprzednie dziesięć lat decyzja o wydaleniu może zostać podjęta, zgodnie z art. 28 ust 3 lit. a dyrektywy, jedynie w przypadku, gdy występują nadrzędne względy bezpieczeństwa publicznego.
W przedmiotowej sprawie obywatel włoski (P.I.), przebywający na terytorium Niemiec od 1987 r., został skazany na karę 7 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności w związku z wykorzystaniem seksualnym, zmuszaniem do czynności seksualnych i gwałtem na niepełnoletniej córce jego byłej konkubiny. Od dnia 10 stycznia 2006 r. przebywa on w zakładzie karnym, a koniec kary pozbawienia wolności przewidziany jest na 9 lipca 2013 r.
Orzeczeniem z dnia 6 maja 2008 r. niemiecki wymiar sprawiedliwości stwierdził, w oparciu o niemieckie przepisy prawa, utratę przez P.I. prawa do wjazdu i pobytu, między innymi ze względu na możliwość recydywy, i zarządził opuszczenie przez niego terytorium niemieckiego oraz stwierdził, że w razie niezastosowania się do tego nakazu P.I. zostanie deportowany do Włoch.
W wyniku odwołania, niemiecki wyższy sąd administracyjny dla kraju związkowego Nadrenia Północna-Westfalia (Oberverwaltungsgericht für das Land Nordrhein-Westfalen) zwrócił się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym czy wykorzystanie seksualne osoby niepełnoletniej, zmuszanie do czynności seksualnych i gwałt stanowią „nadrzędne względy bezpieczeństwa publicznego” mogące uzasadnić wydalenie obywatela Unii przebywającego od ponad 10 lat na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego.
W ogłoszonym wyroku Trybunał przypomniał, że zgodnie z wyrokiem z dnia 23 listopada 2010 r. w sprawie C-145/09, pojęciem „nadrzędnych względów bezpieczeństwa publicznego” może być objęte zwalczanie przestępczości związanej z obrotem środkami odurzającymi w zorganizowanej grupie przestępczej. Następnie Trybunał wyjaśnił, że pojęcie to zakłada nie tylko istnienie zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego, ale ponadto to, że stopień tego zagrożenia jest szczególnie wysoki, czego wyrazem jest zastosowanie wyrażenia „nadrzędne względy”.
Co do zasady państwa członkowskie dysponują swobodą w określaniu – zgodnie z krajowymi potrzebami, które mogą być odmienne w różnych państwach i okresach – wymogów porządku publicznego i bezpieczeństwa publicznego, w szczególności jako uzasadnienie odstępstwa od podstawowej zasady swobodnego przemieszczania się osób. Wymogi te powinny jednak być rozumiane w sposób wąski, aby ich zasięg nie był określany jednostronnie przez każde państwo członkowskie bez możliwości kontroli przez instytucje Unii Europejskiej.
Trybunał podkreślił, że dla potrzeb ustalenia czy przestępstwa, o których mowa w przedmiotowej sprawie, mogą mieścić się w pojęciu „nadrzędnych względów bezpieczeństwa publicznego” należy wziąć pod uwagę okoliczność, że seksualne wykorzystywanie dzieci należy do dziedzin szczególnie poważnej przestępczości o wymiarze transgranicznym, które zostały wyraźnie wskazane w art. 83 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U.2004.90.864/2).
Stąd też państwa członkowskie mają prawo uznać, że przestępstwa takie jak wymienione w art. 83 TFUE stanowią szczególnie poważne naruszenie jednego z podstawowych interesów społeczeństwa, które może przedstawić bezpośrednie zagrożenie spokoju i fizycznego bezpieczeństwa ludności, a tym samym mieścić się w pojęciu „nadrzędnych względów bezpieczeństwa publicznego”. Jednak przestępstwa te mogą uzasadniać wydalenie jedynie wtedy, gdy sposób ich popełnienia wykazuje cechy szczególnie poważne, co ustalić powinien sąd odsyłający poprzez indywidualne zbadanie przypadku, jaki ma miejsce w skierowanej do niego sprawie.
Jednak ewentualne stwierdzenie przez sąd odsyłający, zgodnie z wartościami przyświecającymi porządkowi prawnemu jego państwa członkowskiego, że przestępstwa tego rodzaju, jak popełnione przez P.I., stanowią bezpośrednie zagrożenie spokoju i fizycznego bezpieczeństwa ludności, nie musi koniecznie prowadzić do wydalenia danej osoby.
Prawo Unii uzależnia bowiem każde wydalenie od tego, by zachowanie danej osoby stanowiło rzeczywiste i aktualne zagrożenie dla jednego z podstawowych interesów społeczeństwa lub przyjmującego państwa członkowskiego, co na ogół oznacza, że osoba, której sprawa dotyczy, ma skłonności do kontynuowania takiego zachowania w przyszłości. Ponadto w sytuacji, gdy wydalenie zostało orzeczone tytułem kary lub środka dodatkowego towarzyszącego karze pozbawienia wolności, lecz wykonywane jest po upływie okresu dłuższego niż dwa lata od jego zarządzenia, państwa członkowskie mają obowiązek sprawdzenia, czy dana osoba stanowi aktualnie i rzeczywiście zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego oraz dokonania oceny, czy nastąpiła zasadnicza zmiana okoliczności od chwili podjęcia decyzji o wydaleniu.
Wreszcie Trybunał dodał, że przed podjęciem decyzji o wydaleniu z terytorium państwa ze względów porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego przyjmujące państwo członkowskie powinno wziąć pod uwagę w szczególności długość pobytu danej osoby na jego terytorium, jej wiek, stan zdrowia, sytuację rodzinną i ekonomiczną, integrację społeczną i kulturową w przyjmującym państwie członkowskim oraz stopień jej więzi z krajem pochodzenia.
Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie C-348/09 P.I. przeciwko Oberbürgermeisterin der Stadt Remscheid.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line

Źródło: www.curia.europa.eu, stan z dnia 23 maja 2012 r.