ETS: immunitet państwa obcego nie ma charakteru bezwzględnego

Państwo obce nie może zasłaniać się immunitetem przed powództwem z zakresu prawa pracy wytoczonym przez pracownika ambasady tego państwa, o ile obowiązki pracownika nie obejmowały wykonywania władzy publicznej - tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości w wyroku zapadłym 19 lipca br.

Zdaniem Trybunału, taki pracownik może zatem pozywać przed sądami państwa członkowskiego, w którym położona jest dana ambasada.

Ahmed Mahamdia, posiadający obywatelstwo algierskie i niemieckie, pracował dla państwa algierskiego jako kierowca w ambasadzie tego kraju w Berlinie (Niemcy). Przed sądami niemieckimi kwestionował wypowiedzenie mu umowy o pracę oraz domagał się odszkodowania. Algieria natomiast powołała się na fakt, że jako państwu obcemu przysługuje jej w Niemczech immunitet jurysdykcyjny, uznany przez prawo międzynarodowe, na mocy którego żadne państwo nie podlega jurysdykcji sądów innego państwa. Ponadto Algieria powołała się na ujętą w umowie o pracę zawartej z A. Mahamdią klauzulę, na mocy której w wypadku sporów właściwe są jedynie sądy algierskie.

W tych okolicznościach Landesarbeitsgericht Berlin-Brandenburg (krajowy sąd pracy dla Berlina i Brandenburgii) wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości o dokonanie wykładni rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, które między innymi określa reguły w zakresie jurysdykcji sądowej w sprawach z zakresu indywidualnych umów o pracę. Reguły te mają na celu zapewnienie odpowiedniej ochrony pracownika jako słabszej strony umowy. I tak, w sytuacji gdy pracodawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania poza terytorium Unii Europejskiej, pracownik może wytaczać powództwa przed sądy państwa członkowskiego, w którym znajduje się „oddział” tego pracodawcy, w którym pracownik świadczy pracę.

W wyroku Trybunał Sprawiedliwości udzielił odpowiedzi, że dla potrzeb sporu na tle umowy o pracę zawartej w imieniu państwa wysyłającego przez ambasadę należy przyjąć, że w rozumieniu rozporządzenia taka ambasada państwa trzeciego w państwie członkowskim stanowi „oddział”, o ile obowiązki pełnione przez pracownika nie obejmują wykonywania władzy publicznej.

Podobnie bowiem jak wszelkie inne podmioty publiczne, ambasada może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym. Jest tak w wypadku umów o pracę zawieranych z osobami, które nie pełnią obowiązków wchodzących w zakres wykonywania władzy publicznej. Ponadto ambasada może zostać przyrównana do ośrodka działalności skierowanego na zewnątrz w sposób trwały. Ponadto spór z zakresu prawa pracy, taki jak w omawianej sprawie, wykazuje wystarczający związek z działalnością ambasady w zakresie zarządzania jej personelem.

W odniesieniu do immunitetu, na który powołała się Algieria, Trybunał wskazał, że nie ma on charakteru bezwzględnego. Immunitet taki uznaje się zasadniczo w wypadku sporów dotyczących aktów władzy suwerennej. Można natomiast wykluczyć jego zastosowanie, gdy postępowanie sądowe dotyczy aktów nieobjętych zakresem wykonywania władzy publicznej.

Z tego względu zasada prawa międzynarodowego dotycząca immunitetu jurysdykcyjnego państw nie stanowi przeszkody dla zastosowania rozporządzenia nr 44/2001 w ramach sporu, w którym pracownik kwestionuje wypowiedzenie mu umowy o pracę zawartej z państwem, jeżeli sąd rozpoznający sprawę dojdzie do wniosku, że obowiązki takiego pracownika nie były objęte zakresem wykonywania władzy publicznej.

Odnośnie do klauzuli zawartej w umowie o pracę A. Mahamdii, wedle której w razie sporów właściwe są jedynie sądy algierskie, Trybunał przypomniał, że rozporządzenie nr 44/2001 ogranicza możliwość umownego odstępowania od zawartych w nim przepisów jurysdykcyjnych. Trybunał wskazał, że klauzula prorogacyjna, co do której strony umówiły się przed powstaniem sporu, nie może uniemożliwiać pracownikowi wytaczania powództw przed sądami mającymi jurysdykcję na mocy szczególnych przepisów tego rozporządzenia, dotyczących indywidualnych umów o pracę. W przeciwnym wypadku nie zostałby bowiem osiągnięty cel w postaci ochrony pracownika jako słabszej strony umowy.

Dlatego klauzula prorogacyjna, co do której strony umówiły się przed powstaniem sporu, może jedynie umożliwiać pracownikowi wytaczanie powództw nie tylko przed sądami mającymi zwykle jurysdykcję na mocy rozporządzenia nr 44/2001, ale także przed innymi sądami, włączając w to, w stosownym przypadku, także sądy położone poza obszarem Unii.

Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie C-154/11 Ahmed Mahamdia przeciwko Algierii.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line

Źródło: www.curia.europa.eu, stan z dnia 20 lipca 2012 r.