Ministerstwo Sprawiedliwości skierowało do opiniowania projekt zmian w Kodeksie karnym, Kodeksie postępowania karnego i m.in. wykonawczym, który ma usunąć z tych regulacji przepisy niekonstytucyjne lub naruszające prawa obywatelskie. Duża część dotyczy prawa do obrony, z Kodeksu karnego znika też m.in. bezwzględne dożywocie. Przy okazji resort chce rozwiązać m.in. problem z art. 210 Kodeksu postępowania karnego, na który zwracał uwagę Europejski Trybunał Praw Człowieka w orzeczeniu z 2018 r. - w sprawie Solska i Rybicka przeciwko Polsce.
Czytaj: RPO: decyzja o ekshumacji powinna być zaskarżalna>>
Co do zmiany?
Obecnie zgodnie z art. 210 K.p.k w celu dokonania oględzin lub otwarcia zwłok prokurator albo sąd może zarządzić wyjęcie zwłok z grobu. Po zmianie: w celu dokonania oględzin lub otwarcia zwłok prokurator albo sąd będzie mógł wydać takie postanowienie, ale będzie na nie przysługiwać osobom najbliższym zmarłego zażalenie. Złożenie zażalenia wstrzyma wykonanie postanowienia. Następnie - jak wskazano - sąd rozpozna zażalenie niezwłocznie, nie później niż przed upływem 7 dni od przekazania mu zażalenia wraz z niezbędnymi aktami.
- Projektowane brzmienie art. 210 k.p.k. jest wynikiem wniosków płynących z orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 20 września 2018 r. w sprawie Solska i Rybicka (wdowy ofiar katastrofy smoleńskiej) przeciwko Polsce (skargi nr 30491/17 i 31083/17) dotyczącego uznania ekshumacji zwłok, wbrew woli najbliższych, za naruszające art. 8 EKPCz, chroniącego prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Przejawem naprawy tego stanu rzeczy jest wprowadzenie zażalenia na decyzję o przeprowadzeniu czynności procesowej wyjęcia zwłok z grobu, osób najbliższych dla zmarłego. Dodatkowo, uwzględniając niepowtarzalność, a zarazem dolegliwość dla osób najbliższych tej czynności procesowej, proponuje się wstrzymanie wykonalności postanowienia do czasu rozpoznania zażalenia - uzasadniono.
Dodano, że odejście od zasady względnej suspensywności zażalenia nie powinno kolidować z postulatem sprawności postępowania wobec wprowadzenia krótkiego, siedmiodniowego terminu dla sądu rozpoznającego zażalenie.
O zmianę apelował RPO
Obecny minister sprawiedliwości Adam Bodnar apelował o zmianę w tym zakresie. Pisząc do swojego poprzednika wskazywał, że najbliżsi osoby zmarłej muszą mieć prawo zaskarżenia decyzji o jej ekshumacji, gdy uznają, że narusza to kult zmarłych.
Zaznaczał, że brak możliwości zaskarżenia decyzji prokuratury o ekshumacji, jest niezgodny z konstytucyjnymi zasadami prawa do sądu, ochrony prawnej życia prywatnego i rodzinnego oraz prawa do środka odwoławczego. Powołał się przy tym na wyrok ETPCz.
Dodawał również, że ekshumacja zwłok i szczątków ludzkich dokonywana na zarządzenie prokuratora stanowi władcze wkroczenie w sferę prawnie chronionych dóbr osobistych w postaci kultu osoby zmarłej. Co oznacza - jak dodawał - że osobom bliskim muszą służyć środki prawne w celu kontroli takiego działania.
- Z art. 47 Konstytucji wynika, że każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego. W tym kontekście osoba, która uważa, że jej prawo do prywatności zostało naruszone, musi mieć możliwość skorzystania z ochrony prawnej. Ustawa nie może zatem zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw gdy osoba bliska uważa, że zarządzenie ekshumacji narusza kult osoby zmarłej - podkreślał minister.
Czytaj również w LEX: Ekshumacja ofiar katastrofy smoleńskiej z 2010 r. Omówienie wyroku ETPC z dnia 20 września 2018 r., 30491/17 (Solska i Rybicka) > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.