W coraz trudniejszych realiach gospodarczych wielu przedsiębiorców decyduje się na połączenie sił poprzez fuzję, czyli koncentrację kilku konkurencyjnych spółek w jednej spółce bądź też w grupie spółek kontrolowanych przez jednego właściciela. Niezależnie od tego w jaki sposób do fuzji dochodzi, skutki tego są jak w małżeństwie – z dwojga staje się jedno. Aby jak najlepiej przygotować się do takiego „gospodarczego małżeństwa” niezbędne jest przeprowadzenie badania due diligence. Czym jest takie badanie? Tłumaczą to eksperci: Daniel Reck i Łukasz Kowolik z kancelarii adwokackiej Duraj & Reck i Partnerzy.
Due diligence z języka angielskiego oznacza należytą staranność. W przypadku analizy spółek, zwrot ten oznacza podjęcie takich czynności, które pozwolą na uzyskanie jak najpełniejszego obrazu firmy z którą chcemy się łączyć oraz pozwolą na podjęcie rozsądnej decyzji.
Badanie due diligence powinno nastąpić w sferze biznesowej, prawnej i finansowo-podatkowej oraz obejmować wszystkie obszary działalności spółki, a zwłaszcza: audyt korporacyjny, audyt finansowy, audyt podatkowy, audyt pracowniczy, audyt sporów sądowych i postępowań administracyjnych, audyt nieruchomość, audyt zawartych umów itd. Na przykład w ramach audytu pracowniczego należy zbadać: stan zatrudnienia, podstawy zatrudnienia, zawarte umowy o pracę i kontrakty menedżerskie, regulaminy pracy, regulaminy wynagradzania, regulaminy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych itd. Z kolei audyt korporacyjny powinien opisywać m.in. strukturę kapitałową badanej spółki lub grupy spółek, powiązania z innymi podmiotami, uprawnienia osobiste wspólników, dopuszczalność ewentualnych działań restrukturyzacyjnych, badanie składu i sposobu działalności organów itd.

ID produktu: 40119438 Rok wydania: 2013
Autor: Antoni Witosz,Andrzej Kidyba
Tytuł: Łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych>>>

Zakres oraz płaszczyzny badania należy przede wszystkim ustalić indywidualnie, w oparciu o przedmiot działalności badanej spółki. Inny będzie bowiem zakres audytu spółki paliwowej, inny spółki prowadzącej szpital, a jeszcze inny spółki prowadzącej działalność transportową. W każdym wypadku jednak, audyt powinien obejmować szczególne obszary właściwe dla danej branży, w tym badanie spełnienie wymogów wykonywania działalności reglamentowanej, prowadzonej na podstawie koncesji, licencji lub zezwoleń.
Każda analiza due diligence, niezależnie od przedmiotu działalności, powinna odzwierciedlać rzeczywistą i pełną sytuację prawną, finansową i gospodarczą badanego podmiotu, wskazywać potencjalne szanse i zagrożenia oraz wskazywać na ich ewentualne konsekwencje w każdej sferze. Jako najpoważniejsze zagrożenia można wskazać m.in. złą kondycję finansową firmy, zagrożenie upadłością, zawarcie niekorzystnych kontraktów, istnienie sporów sądowych o zapłatę wysokich kwot itd.  
Z audytu due diligence sporządza się raport końcowy w którym wskazuje się wyniki przeprowadzonego badania oraz wskazuje szanse i zagrożenia, na każdej z badanych płaszczyzn. Dla przedsiębiorców rozważających fuzję, lektura raportu powinna umożliwiać odpowiedzenie sobie na pytanie „czy powinniśmy się łączyć?”. Wyniki raportu mają też istotne znaczenie w procesie negocjacji ceny.
Od strony technicznej analiza due diligence odbywa się poprzez analizę wszystkich dokumentów spółki, udostępnionych w tzw. „pokoju danych” (ang. „data room”), który może być pomieszczeniem w spółce lub też platformą informatyczną w której dostępne są w wersji elektronicznej kopie wszystkich dokumentów. Z uwagi na to, że dostęp do dokumentów badanej spółki mają dostęp osoby ze spółki konkurencyjnej, częstą praktyką jest składanie oświadczeń o zachowaniu poufności oraz o niewykorzystywaniu uzyskanych informacji w celach gospodarczych. Przeprowadzenie badania, w zależności od płaszczyzny warto zlecić wyspecjalizowanym podmiotom: prawnikom, biegłym rewidentom, doradcom podatkowym i innym specjalistom, posiadającym doświadczenie w tego typu badaniach. Ważnym źródłem opracowania raportu due diligence, są informacje udzielone od badanej spółki czy to z jej własnej inicjatywy czy też na skutek zadanych przez audytorów pytań.
Podsumowując, due diligence to analiza sytuacji prawnej, gospodarczej i finansowej spółki, przygotowywana w związku z zamiarem dokonania transakcji przejęcia spółek, a jej celem jest ustalenie, czy nie kupujemy przysłowiowego „kota w worku”.